MENSEN IN WORDING Theologische, ethische en pastorale ...

7 PASTORALE OVERWEGINGEN.7.1 InleidingDe recente ontwikkelingen in de medische technologie staan niet op zichzelf: zij komenveelal voort uit maatschappelijk gevoelde behoeften, en hebben omgekeerd hun weerslag ophet leven van veel mensen in maatschappij en kerk.Die weerslag bestaat voor een belangrijk gedeelte uit algemene verontrusting over debeheersbaarheid: is de toepassing van nieuwe medische technieken voldoende in de hand tehouden, en zijn met name de mogelijkheden tot commercieel misbruik voldoende afgegrendeld?Als er in Nederland een goede regelgeving op deze gebieden bestaat, wordt die danniet ondergraven door de afwezigheid daarvan in andere landen? Maken de nieuwetechnieken geen overheidsbemoeienis noodzakelijk, die strijdig is met de vrijheid van onderzoek?Ook op een dieper vlak, het vlak van de levensbeschouwing, bestaat er verontrusting:welke gevolgen hebben de nieuwe technieken op het beeld dat de mens van zichzelf enGod heeft? Met het toenemen van het menselijk kunnen is het niet ondenkbaar dat hetmenselijk bestaan minder als wonder en gave van God wordt ervaren. Wordt de mens nietteveel aan zichzelf overgeleverd en uitgeleverd?Het is van belang dat deze verontrusting binnen de kerken serieus wordt genomen:zij valt, zeker ten dele, te rechtvaardigen. Maar om te beginnen zal enige kennis omtrent defeitelijke ontwikkelingen moeten zorgen voor de nodige nuchterheid: de mens kan niet ineensalles. Hij loopt ook in onze tijd tegen keiharde grenzen van zijn kunnen aan. Bij iedereontwikkeling in wetenschap en techniek hebben mensen gedacht dat hier absolute grenzenwerden overschreden. Door de eeuwen hebben mensen moeten worstelen met de vraag, hoede toename van hun kunnen valt te rijmen met het bestaan en de macht van God.De huidige stand van de techniek plaatst ons dus voor grote problemen, maar zijkunnen evenzeer theologische en morele uitdagingen worden. 32 Wezenlijk voor de mens blijftdat hij zich allereerst als door God geschapen en bij Hem geborgen weet. Waar dit houvastdreigt te verdwijnen is er reden voor kerkelijke bezinning en, in latere instantie, voorkerkelijk spreken.Wij onderscheiden een tweede manier, waarop nieuwe technieken hun invloed hebbenop het leven van mensen, namelijk niet meer als algemeen verschijnsel, maar als bron vanpersoonlijke hoop: als mogelijk antwoord op onvrijwillige kinderloosheid, of als hulpmiddelter voorkoming van de geboorte van een gehandicapt kind. Het gaat hier om mensen die vooringrijpende persoonlijke keuzen geplaatst worden, en waar het niet aangaat om enkel teverwijzen naar een aantal mogelijke ethische richtlijnen. Veeleer gaat het om het samendragen van een moeilijke situatie en eventueel het samen voorbereiden van een keuze. Waardit plaatsvindt in kerkelijk verband en in trouw aan Christus spreken wij van pastoraat.Pastoraat is dus een zaak van de hele gemeente, en niet alleen van professionele hulpverlenersof ambtsdragers. Wie hoort bij de gemeente van Christus is niet alleen ontvanger van pastoralezorg, maar ook gever ervan.Wij mogen geloven in de werking van de Geest in iedere betrokkene. De gelovigeheeft door de komst van de Heilige Geest een eigen plaats in de gemeente met een eigenverantwoordelijkheid. De Geest zet mensen zelf aan het denken, zet ze op hun eigen voeten:"Gij hebt de zalving van de Heilige Geest en gij weet dat allen". (1 Joh. 2:20). Lutheromschreef deze situatie als het "priesterschap van alle gelovigen". Dit betekent dat in dechristelijke gemeente noch plaats is voor clericaal of autoritair spreken, noch voor de32Wij verwijzen hier naar de behandeling van enkele grondvragen in § 3.2.