MENSEN IN WORDING Theologische, ethische en pastorale ...

uimen van bijvoorbeeld handicaps kan zou kunnen betekenen dat men zich hiermee juistmorele schuld op de hals haalt.Voorop staat dus dat handicaps en ziekten waar mogelijk voorkomen of genezendienen te worden, bijvoorbeeld door hygiëne, erfelijkheidsvoorlichting vòòr de conceptie ofdoor een verbod op incest. De theologische en morele redenen om handicaps en ziekten tevoorkomen liggen om zo te zeggen voor het oprapen. Het proberen te voorkomen vanhandicaps en ziekten betekent dus geenszins een discriminatie van gehandicapten en zieken.dPrenatale diagnostiek en abortusBij het vraagstuk van gerichte abortus is het probleem evenwel dat we niet meer kunnen sprekenvan voorkomen. Bij "af" beginnen kan gewoonweg niet meer: het vaststellen van erfelijkeafwijkingen in afzonderlijke ei- en zaadcellen is nog niet mogelijk. Er is dus al een prilmensenleven over welks toekomst wij beslissen. Het voorkomen van een handicap is in ditstadium in de praktijk alleen nog mogelijk door levensbeëindiging bij degene die aangedaanis door die handicap: de vrucht. In het bovenstaande spraken wij over de beschermwaardigestatus van het pre-embryo, hetgeen a fortiori opgaat voor de vrucht in latere ontwikkelingsstadia.In het licht hiervan is duidelijk dat we te maken hebben met een belangrijk moreeldilemma. Doordat er nu, anders dan vóór de conceptie, sprake is van het begin van individueelmenselijk leven is er naast het beginsel dat wij leed dienen te voorkomen nòg eenrichtlijn voor ons handelen: die van de beschermwaardigheid van de menselijke vrucht.Zonder dat dit in de bedoeling van dit rapport ligt, blijkt door bovenstaande overwegingende discussie rondom abortus provocatus weer te worden opengebroken. Deze komtals het ware uit de problematiek "weglopen": een pleidooi voor zorgvuldigheidscriteria bij hetuitvoeren van een gerichte abortus staat immers op gespannen voet met een vigerendabortusbeleid, waarbij dergelijke zorgvuldigheidscriteria niet in acht worden genomen. Wijwillen dit spanningsveld hier signaleren, en verwijzen voor het overige naar reeds eerderverschenen kerkelijke handreikingen aangaande abortus provocatus. 28eHet belang van de oudersHet is van belang, het beginsel van het voorkomen van leed op één punt nader te specificeren,namelijk met betrekking tot de vraag: het leed van wie? Spreken we, ter vergelijking, overmedische handelingen bij volwassen mensen, dan blijkt dat deze slechts bij hoge uitzonderingworden verricht met het oog op de belangen van anderen dan de patiënt. Bij een tumorverwijderendeoperatie of het aanmeten van een beenprothese is de ingreep in eerste aanlegovereengekomen in het belang van patint zèlf. Alleen als mensen een zeer ernstig gevaar voorde gezondheid of het welzijn van hun omgeving vormen, valt er in het nederlandse patiëntenrecht(en zelfs dan nog met grote reserves) te praten over een behandeling waarbij iemandseigen welzijn op het tweede plan komt.Analoog hieraan dienen wij bij de afweging over het verrichten van gerichte abortuste bedenken dat het hier de ziekte en het welzijn van het kind in wording betreft. Het is devrucht, die een afwijking heeft en het is allereerst de toekomstige mens, die ermee zal moetenleven. Dit dient met des te meer klem te worden gezegd, omdat de vrucht zelf niet in staat istot een verdediging van zijn belangen. Wij verwijzen hier naar het begrip wilsonbekwaamheidin het patiëntenrecht. Wanneer daarvan sprake is, rust op plaatsvervangende28Zie: Wat te denken over abortus provocatus (1977) en Leven en helpen te leven (1974). Opmerkelijkis voorts, dat het nieuwste rapport van de zweedse regering inzake Prenatale Diagnostiek de titel draagt: Dezwangere vrouw en het kind: twee individuen (Stockholm 1988). Ook hierin wordt erkend dat vragen rond PDhun terugwerking hebben op de praktijk van abortus provocatus.