MENSEN IN WORDING Theologische, ethische en pastorale ...

elangrijke verantwoordelijkheid, namelijk de mogelijkheid om op grond van bepaaldeoverwegingen te besluiten om de zwangerschap vroegtijdig te beëindigen.Er zijn verschillende overwegingen, die een keus voor prenataal onderzoek kunnenmotiveren. De meeste daarvan hebben het belang van het kind en/of van de familie (ouders,andere gezinsleden) op het oog. Andere overwegingen hebben te maken met algemenemaatschappelijke belangen. In dit gedeelte zullen wij voor wat betreft de ethische kanttekeningengrotendeels aanknopen bij § over de status van het menselijk embryo.bHet belang van het kind in wordingIn het bovenstaande stelden we dat het beëindigen van ontstaand menselijk leven strijdig ismet één belangrijk moreel principe: de beschermwaardigheid van het menselijk embryo. Tochmotiveren velen het uitvoeren van gerichte abortus juist vanuit het belang van het kind inwording. In de huidige discussie heten dit dikwijls "kwaliteit-van-leven" overwegingen. Diebehelzen dat we de plicht hebben om te voorkomen dat het kind een leven van ongemak, pijn,schaamte, lijden en afhankelijkheid tegemoet gaat. De kwaliteit van zijn leven kan volgens ditargument dermate laag zijn dat levensbeëindiging van de vrucht moet worden begrepen alseen daad van menslievendheid.Zijn er ziekten c.q. handicaps, die een dergelijk ingrijpen rechtvaardigen? Met anderewoorden: zijn er bepaalde afwijkingen, die zo'n lijden met zich meebrengen dat zelevensbeindiging van de vrucht rechtvaardigen? Bij het beantwoorden van deze vraag willenwij de noodzaak van toetsings- of zorgvuldigheidscriteria benadrukken. Hebben we die niet,dan lijkt de vrees van velen dat wij ons op den duur op een hellend vlak begeven, moeilijk teweerleggen. Zonder criteria bestaan er immers onvoldoende garanties voor de beschermingvan ongeboren leven tegen willekeur en subjectieve waardeoordelen. De aanwezigheid vanmorele criteria kan deze "hellend-vlak overweging" grotendeels ondervangen, mits dezecriteria ten eerste eenduidig en ten tweede met goede redenen omkleed (of plausibel) zijn. Hetbeslissen over wie wel, en wie niet tot ontwikkeling dienen te komen betekent immers hetrisico dat mensen in wording worden "geselecteerd", d.w.z. dat het criterium voor wat een"leefbaar", "gelukkig" of "normaal" leven is, wordt vernauwd en onderhevig aan subjectieveof ideologische grillen. M.b.t. mogelijke criteria moet nog wel worden opgemerkt dat dezewaarschijnlijk niet geschikt zijn om in juridische termen te worden vertaald; wel zijn zij vangroot belang voor de publieke meningsvorming. 27 Bovendien kunnen we er niet vanuit gaan,dat criteria ons in alle gevallen houvast bieden: steeds is een afweging met het oog opspecifieke persoonlijke en familiaire omstandigheiden nodig.Een veelgenoemd criterium is dat alleen die aandoeningen aanleiding mogen zijn totgerichte abortus, die "met het leven zelf onverenigbaar" zijn. Sommigen bedoelen daarmeedat het kind bij geboorte toch geen kans op overleven heeft. Zij geven daarmee een medischcriterium. Anderen bedoelen sterk verminderde verstandelijke vermogens van het kind of dewaarschijnlijkheid dat het een zeer groot lichamelijk lijden tegemoet gaat.Voordat wij een eigen aanzet geven tot mogelijke criteria ter rechtvaardiging van dehiergenoemde technieken willen wij twee vooropmerkingen maken. Ten eerste: genetici enbiologen zijn het erover eens dat het perfecte menselijke individu niet bestaat. Geen mensgaat door het leven met een "ongeschonden" genoom. Dit kan ook vanuit niet-wetenschappelijkezijde worden bevestigd: niettegenstaande hun ernstige en minder ernstige afwijkingenblijken mensen in het bezit van gaven, capaciteiten en de mogelijkheid om geluk te belevenén anderen gelukkig te maken. Het is daarom onjuist om algemeen te stellen dat afwijkingen27Met een pleidooi voor criteria is niet bedoeld dat in de meeste gevallen in klinisch-genetische centrageen zorgvuldige afwegingen zouden worden gemaakt. Wel achten wij criteria van belang voor de ontwikkelingvan de publieke meningsvorming en om in voorkomende gevallen uitwassen te voorkomen.