MENSEN IN WORDING Theologische, ethische en pastorale ...

diep op in te gaan.4 Verschillende toepassingsmogelijkheden.Afgezien van de hierboven gesignaleerde bezwaren bieden voortplantingstechnieken als IVF,KI en GIFT aan sommige kinderloze echtparen perspectieven, die wij positief mogenwaarderen. Het is evenwel niet onbelangrijk om op te merken dat we tot nog toe hebbengesproken met het oog op een duurzame man-vrouwrelatie, waarbij we tevens uit zijn gegaanvan het gebruik van "eigen" eicellen en zaadcellen. Het merendeel van de tot dusverreuitgevoerde medische handelingen vindt inderdaad binnen deze voorwaarden plaats.Toch kan niet over het hoofd gezien worden dat ethisch gevoelige vragen met namedaar te vinden zijn, waar deze gegevenheden niet aanwezig zijn: bij donatie van ei- enzaadcellen, bij ouderschap van alleenstaanden of homosexuelen en bij draag- of leenmoederschap.We zouden dit de bijzondere toepassingsvelden willen noemen, "bijzonder" indie zin dat sprake is van bepaalde morele kenmerken. Kenmerkend voor de bijzonderetoepassingsvelden is dat niet alleen een natuurlijk proces wordt ondersteund, maar dat ookeen aantal wezenlijke kenmerken van dat proces worden gewijzigd. Bij eicel- enspermadonatie betreft het o.a. het verbreken van de verbinding tussen sociaal en biologischouderschap. Hetzelfde is het geval wanneer gekozen wordt voor ouderschap in homosexueleen lesbische relaties. Bij leen- en draagmoederschap wordt voorts de biologische relatietussen zwangerschap en ouderschap doorbroken.Voor velen zal een belangrijke theologisch-ethische scharniervraag zijn, in hoeverrezulke drastische ingrepen in structuren die men eeuwenlang voor "scheppingsordinantien"heeft gehouden, kunnen worden verantwoord. 22 Onder meer wordt gewezen op een verschuivingvan de invulling van het begrip "gezin" c.q. op een totaal afstandnemen daarvan. Ineen volledige discussie zullen deze en andere maatschappelijke veranderingen aan bodmoeten komen, om deze te toetsen aan een bijbels begrip van huwelijk en gezin. Er zijn hierfundamentele theologische vragen in het geding. Deze in dit bestek te behandelen isonmogelijk en het verdient daarom aanbeveling, hier in de nabije toekomst een discussie overop gang te brengen.Afgezien van dieperliggende theologische vragen valt er bij donatie van gameten enbij bewust gekozen ouderschap van alleenstaanden of homosexuelen een meer psychologischevraag te stellen: hoe aanvaardbaar is het loskoppelen van iemands biologische van zijnsociale afkomst? Zoals gezegd bestaat iemands identiteit niet uitsluitend uit de som van zijngenetische kenmerken: ook zijn sociale relaties bepalen wie hij wordt. Kenmerkend voor demeeste opvoedingssituaties is dat iemands opvoeders ook zijn genetische ouders zijn. Het ligtvoor de hand om te vermoeden dat deze samenhang een houvast biedt bij de vorming van eeneigen identiteit. Het is dan ook onduidelijk of het uiteenhalen van deze twee geen tekortbetekent bij de ontwikkeling van het kind. 23 Zolang over deze vragen nog geen duidelijkheidbestaat zijn er redenen om m.n. bij de bijzondere toepassingsvelden van IVF niet te snelconclusies te trekken. 24Wordt gekozen voor het gebruik van gedoneerde sperma- of eicellen, of voor ouderschapin niet-heterosexuele relaties, dan bestaan naast psychologische ook juridische22Onder scheppingsordening verstaan wij hier een structuur die van Godswege in de schepping isgelegd en die wij als mensen hebben te respecteren.23Uiteraard is het een bekend feit dat van een bepaald percentage van de op "natuurlijke" wijzeverwekte kinderen de sociale vader, eventueel zonder het te weten, niet de biologische vader is. Dit is o.i.evenwel geen voldoende rechtvaardiging voor het bewust creëren van dergelijke situaties.24In een ander verband, nl. in § 4.2, willen wij nader ingaan op de mogelijke consequenties voor deband tussen de beide partners, wanneer gebruik wordt gemaakt van eicel- of spermadonatie.