MENSEN IN WORDING Theologische, ethische en pastorale ...

centrale zenuwstelsel (ruim 3 weken), omdat dit de voorwaarde is voor het kunnen voelenvan pijn. Weer anderen leggen de grens bij de levensvatbaarheid (nu nog ± 24 weken) of zelfsde geboorte. Een ander argument dat in dit verband wordt genoemd is dat in de natuur altijdal ruim de helft van de menselijke pre-embryo's verloren gaan, ten dele doordat zij afwijkingenhebben waardoor zij zich niet kunnen innestelen, ten dele ook als volkomen normalebevruchte eicellen. Het verloren-gaan van deze embryo's wordt, als men het al merkt, alsemotioneel veel minder pijnlijk ervaren dan dat van een "gevormde vrucht".Met het aangeven van deze en dergelijke grenzen kan men overigens nog verschillendekanten op. Zij betekenen bijvoorbeeld niet voor iedereen dat vanaf dàt moment sprakeis van volledige beschermwaardigheid, laat staan van een volledige menselijke persoon. Ditkomt onder meer daardoor, dat men niet één punt, maar verschillende opeenvolgende fasenvan belang acht op de lijn van toenemende beschermwaardigheid. En dit standpunt behelstevenmin dat vóór dat bepaalde moment alles maar met de vrucht zou mogen worden gedaan.Een illustratie bij dit laatste: in de joodse traditie heeft een vrucht voor de geboorte nog nietde persoonsstatus, en wordt het doden ervan dan ook niet gelijk gesteld met het doden vaneen mens. Toch wordt het afbreken van een zwangerschap doorgaans gezien als eenhandeling die geheel ingaat tegen de bedoeling van God met de schepping, in het bijzondermet het huwelijk, en dus beschouwd als een zwaar vergrijp.c De beschermwaardigheid van het embryoZoals gezegd wordt bij beide benaderingen een andere klemtoon gelegd: in de één bij demorele relevantie van de ontwikkelingsfasen, in de ander bij de ononderbroken lijn vanaf hetmoment van de conceptie. Beide posities achten wij in principe zeer goed te onderbouwen.Zelf acht de commissie het van belang om de beide lijnen uit de traditie zo dicht mogelijk bijelkaar te houden. Met de rooms-katholieke en een deel van de reformatorische traditie willenwij het belang van de continuïteit in de ontwikkelingsgang van een mens vanaf debevruchting beamen. Er is geen moment dat zo'n eenduidig begin vormt van een mens alsjuist de bevruchting. Gegeven een aantal voorwaarden is het ontegenzeggelijk zo dat een preembryozal uitgroeien tot een mens. Dat houdt in dat wij vanaf het moment van bevruchtingverantwoordelijkheid dragen voor het ontluikende mensenleven, een verantwoordelijkheid dietot uitdrukking komt in een zorgvuldig omgaan ermee. Met de andere traditie willen wijonderstrepen dat het groeiproces van het embryo ethisch verdisconteerd dient te worden. Wijzouden dit laatste willen kenschetsen als een op bepaalden gronden (w.o. de traditie)gebaseerde morele intuïtie.De belangrijkste vraag op dit punt is, of een pre-embryo dezelfde status heeft als eenuitgegroeid kind. Nu hebben we bij een pre-embryo te maken hebben met een prilmensenleven, waarmee behoedzaam moet worden omgegaan. Toch kan een pre-embryo nietzomaar op één lijn gezet worden met een uitgegroeid kind. De voornaamste overwegingdaarbij is dat het groeiproces meer is dan alleen maar een kwantitatieve toename van hetaantal cellen. Er zit ook een kwalitatief aspect aan. Er is geen aanleiding om elk ethischonderscheid in de ontwikkelingsgang van conceptus naar pasgeborene te ontkennen.Ontwikkelingen als de innesteling, de aanleg van een zenuwstelsel en de levensvatbaarheidhebben wel degelijk gevolgen voor de status van de vrucht. Het feit dat iedereontwikkelingsfase onmisbaar is voor de verdere ontwikkeling van de vrucht vormt nog geenreden voor een gelijke beschermwaardigheid van de vrucht in alle fasen. Wij vergelijken ditmet een zaadje en een boom: een boom begint als zaadje, maar een boom behandelen we tochanders dan een zaadje.We zouden dit standpunt kunnen omschrijven als dat van een toenemende beschermwaardigheidvan de menselijke vrucht, maar doen dat met enige reserve. Ten eerstewillen wij opnieuw benadrukken dat wij ons hier uitspreken over ons handelen ten opzichte