MENSEN IN WORDING Theologische, ethische en pastorale ...

1 INLEIDING.1.1 Onderwerp van dit rapport.De ontwikkelingen in het onderzoek rond het ontstaan van menselijk leven en toepassingendaarvan zijn talrijk en divers. Op vele plaatsen ter wereld, ook in Nederland, wordt onderzoekverricht op het gebied van de kunstmatige voortplantingstechnieken, embryologie, de humanegenetica en de prenatale diagnostiek. Met de resultaten van eerstgenoemde vorm van onderzoekwordt onder meer getracht ongewenste kinderloosheid op te heffen. Met de anderetechnieken wordt beoogd om de kans op de geboorte van kinderen met een handicap of eenerfelijke aandoening te beperken.Medici hebben er door de eeuwen heen altijd naar gestreefd om tot een hoger kennisniveaualsmede tot een vergroting van het therapeutisch kunnen te komen. In zoverre is erbij de ontwikkelingen op het gebied van bevruchting, genetica en diagnostiek niets nieuwsaan de hand. Toch zijn velen van mening dat de resultaten van het hiergenoemde onderzoekgrensoverschrijdend zijn en daarom nopen tot een nieuwe bezinning. Niet alleen kunnen wijop een tot dusverre ongeëvenaarde schaal invloed uitoefenen op het tijdstip en de manierwaarop menselijk leven tot stand komt, maar ook, zij het nog zeer beperkt, op de eigenschappenvan het leven in wording. Bovendien is bij de genoemde onderzoeksterreinen inveel gevallen sprake van experimenteel of therapeutisch ingrijpen bij menselijke embryo's. Aldeze ontwikkelingen geven mensen binnen en buiten de kerk aanleiding om zich af te vragen,of de mens zich hiermee niet beweegt over de grenzen van de hem toegemeten speelruimteheen, langs de rand van de menselijke beschaving.De leden van de commissie Biomedische ethiek onderschrijven de noodzaak tot eenbezinning. Zij willen daaraan in dit rapport een bijdrage geven en achten een onderscheidtussen een principieel en een praktisch niveau op zijn plaats. De eerste, meer principiëleprobleemstelling van dit rapport luidt: op welke manier hebben de toegenomen kennis enkunde op het gebied van de menselijke voortplanting te maken met ons belijden alschristelijke kerk? Hoe verhouden zij zich bijvoorbeeld tot het geloof in God als de Almachtigeof de Voorzienige? Het zal duidelijk zijn dat ons nadenken daarover implicatiesheeft voor de ethiek: gezien onze toegenomen bio-medische macht, en in het licht van onzebelijdenis zullen we moeten kiezen wat we wel, en wat we niet verantwoord handelen vinden.Dat brengt ons bij de tweede vraagstelling: de praktische.Deze tweede probleemstelling van dit rapport luidt: hoe kunnen wij in de veranderdeomstandigheden aan onze verantwoordelijkheid gestalte geven? Nu heeft elk van de hiergenoemde vakgebieden zo veel kanten en zo veel toepassingen dat een inperking van ons aandachtsgebiedop zijn plaats is. In dit rapport zullen wij ons daarom beperken tot een drietalvraagstukken.(1) De vraag, in hoeverre het gebruik van nieuwe voortplantingstechnieken kan wordengerechtvaardigd. Gezien het feit dat we met een groot scala aan verschillende techniekente maken hebben, zullen wij ons beperken tot In Vitro Fertilisatie ("reageerbuisbevruchting",hieronder IVF te noemen). Bijzondere toepassingen, zoals het gebruik van gedoneerd erfelijkmateriaal, zullen hierbij noodzakelijkerwijs slechts kort aan de orde kunnen komen.(2) De vraag, of en zo ja onder welke omstandigheden het gebruik van prenatale diagnostiekverantwoord is.(3) De derde vraag die we willen behandelen is die naar de aanvaardbaarheid van hetgebruik van menselijke embryo's voor therapeutisch handelen en onderzoeksdoeleinden.Overwegingen om ons tot deze drie vraagstukken te beperken zijn onder meer, dat zevoor veel mensen erg belangrijk zijn, en dat ze bovendien als paradigmatisch kunnen gelden