Bid-rigging - Pianoo

Bid-riggingHerkennen envoorkomen vansamenspanning bijinkooptrajecten

Achtergrond van de bijeenkomst( De NMa ontvangt veel signalen / klachten / tipsover aanbestedingen( NMa en PIANOo hebben regelmatig contactover aanbestedingen( In deze bijeenkomst wil de NMa iets vertellenover signalen over mededingingsbeperkendeafspraken waar u mee te maken kunt krijgen

Aanbesteden: inschrijven inconcurrentie( Als inkoper bent u/is uw organisatie gebaat bijbeste prijs/kwaliteit voor de goederen ofdiensten die u wilt inkopen( Door middel van het (al dan niet openbaar)aanbesteden of het aanvragen van offertesprobeert u dit te bereiken( U mag er vanuit gaan dat alle inschrijverszelfstandig hun bieding bepalen (zie ook model-K)

Echter …( In sommige gevallen is er geen sprake vanonafhankelijke inschrijvingen, maar zijn er van tevoren afspraken gemaakt of is informatieuitgewisseld( In dat geval wordt gehandeld in strijd met deMededingingswet( In de literatuur staat dit gedrag bekend als ‘bidrigging’

Gevolgen bid-rigging( U wordt “belazerd”( U betaalt te veel of krijgt een te lage kwaliteitvoor uw geld( Op langere termijn verliezen inschrijvendebedrijven hun prikkel om efficiënt te opereren, teinnoverenReden genoeg om als inkoper hierop alert te zijn!

Voorbeelden bid-rigging: Nederland( De bouwfraude (“schoon schip” oproep in 2004)( Maar recent nog: Schilderszaken regio Eindhoven Aanbesteding WMO Friesland Limburgse bouwzaak

Voorbeelden bid-rigging: buitenland( Naast bouw en zorg ook andereaanbestedingsmarkten gevoelig voor bid-rigging( Voorbeelden uit het buitenland Brandblusapparatuur (Portugal) Electriciteitskabels (Frankrijk) Internationale verhuizingen (België) Defensiematerieel (VS) Uitzendbureaus (Engeland)etc., etc. …

VraagHeeft u wel eens het gevoel gehad dat er afsprakenwerden gemaakt tussen de inschrijvers bij eeninkooptraject waar bij u betrokken wasofkent u een inkooptraject van een collega waarbij ditspeelde?

Bid-rigging is strafbaarArtikel 6 Mededingingswet en/of artikel 101 VWEU(kartelverbod): verbiedt overeenkomsten en/of onderlingafgestemde gedragingen tussen ondernemingendie concurrenten van elkaar zijn verschillende gedragingen: prijsafspraken,marktverdeling, productiebeperkingen, bidrigging Gedragingen zijn vaak gerelateerd/subsidiair

SanctiesInbreuk verbodsbepaling:Onderneming: max 10 % wereldwijde omzet,(branchevereniging: 10 % van degezamenlijke ledenomzet)Persoon: max € 450.000 (p.p.)Procedurele boetes:Onderneming: max 1% wereldwijde omzetPersoon: max € 450.000

Handhaving kartelverbodIn Nederland bestuursrechtelijk toezicht door NMa: Toezicht op concurrentie in Nederland Binnen alle sectoren Missie NMa: markten laten werkenBevoegdheden NMa: op basis van Awb enMededingingswet o.a. horen, vorderen inlichtingen,bedrijfsbezoeken, doorzoeking woonhuizen(met r-c), kopiëren digitaal en analogebescheiden

Introductie NMa: Stakeholders van de NMaAndere markttoezichthoudersNL/EUMinisterie EZStaten-GeneraalEuropeseCommissieOverheidBrancheorganisatiesRechtbankRotterdamRechtspraakNMaMarktConsumentenorganisatiesCollege vanBeroep voorhet bedrijfslevenAdvocatuurBedrijfsleven

Hoe komt de NMa aan informatie? Tips en signalen (zie www.nmanet.nl) Formele besluitaanvragen (“klachten”) Clementieverzoeken Informanten Informatie andere toezichthouders enopsporingsinstanties in binnen- enbuitenland Eigen onderzoek, netwerk in de sector

Bid - rigging( Samenspanning tussen de bieders bij het uitbrengen van offertes.( Veelal verboden onder de Mededingingswet, omdat de concurrentiewordt belemmerd.( U en daarmee de belastingbetaler betaalt daardoor vaak te veel.

Bid-riggingSamenspanning( Hoe herken je het?( Wat kan en mag?( Hoe voorkom je het?

Bid - rigging Signalen met betrekking tot debiedpatronen( Bepaalde ondernemingen bieden regelmatig in een bepaalde regio, maarwinnen nooit.( Er schrijven minder ondernemingen in dan normaal en bedrijven waarvan uhad verwacht dat ze zouden inschrijven doen dat niet.( De winnaar geeft geregeld (grote delen van) contracten in onderaannemingaan zijn concurrenten,( Er is een opvallend patroon van winnaars, waarbij bijvoorbeeld het ene jaarde één wint, het jaar daarop de ander enz.( Sommige van de biedingen zijn beknopt en niet zo uitgebreid als u verwachthad.( De prijzen zijn ineens veel lager wanneer een bepaalde aanbieder ookmeedoet.( De winnaar accepteert het contract niet en werkt vervolgens alsonderaannemer van de nieuwe winnaar.

Bid - rigging Signalen met betrekking tot de prijs•De prijs komt om onverklaarbare redenen veel hoger uit dan bijvergelijkbare aanbestedingen op de markt of bij eerdere gunning.•Er zit een onverklaarbaar groot verschil tussen de winnaar en volgendebieders.•Concurrenten wisselen publiekelijk prijsinformatie met elkaar uit. (Dit kanheel subtiel gebeuren door woorden als “juiste” of“redelijke” prijs.)•Lokale aanbieders schrijven lokaal in tegen hogere prijzen dan zij eldersdoen ondanks dat de transportkosten voor het lokale contract lager zijn.•Aanbieders schrijven in tegen dezelfde prijs of passen hun prijzen ofvoorwaarden min of meer gelijktijdig aan.

Bid - rigging Signalen met betrekking tot gedrag( Meerdere inschrijvingen hebben dezelfde lay-out, zijn op hetzelfdepapier gedrukt of er staan dezelfde spellingfouten in.( Eén of meer concurrenten doen een gezamenlijk bod, alhoewel inieder geval één van hen in staat was de hele opdracht alleen uit tevoeren.( Een partij komt zijn documenten bij u inleveren en brengt meteen dedocumenten mee van een andere bieder.( Aanbieders hebben vlak voor de deadline van de aanbestedingvergaderingen samen of worden samen gezien in een socialeomgeving.

Bid - rigging VOORKOMEN( Zorg ervoor dat u de markt kent.( Bereid de opdracht goed voor door bijvoorbeeld een marktverkenning uit tevoeren. Hoeveel aanbieders zijn er op de markt, wat is hun afzetgebied enwat is een goede prijs?( Stel de opdracht zoveel mogelijk open voor meerdere (kleinere) aanbieders.Bijvoorbeeld door een aanbesteding in kleinere delen(percelen) op tesplitsen.( Geef niet te veel informatie. Laat de bieders niet weten wie hunconcurrenten zijn en welke prijs u zelf in gedachten hebt. Laat, voor zovermogelijk, niet weten wat de prijs van het winnende bod is en ook niet hoedie prijs is opgebouwd.( Bij een informatiebijeenkomst kunnen aanbieders zien wie hun eventueleconcurrenten zijn. Ook kan een informatiebijeenkomst de aanbieders demogelijkheid geven om elkaar subtiele signalen te geven over bijvoorbeeldde prijs. Houd hier rekening mee

Voorbeelden.From: Jasper[onderneming A]To: Peter [onderneming B]Datum: 15 juliSubject: VertrouwelijkDag Peter,Hoor dat je ziek bent, veel beterschap. Gisteren diner met Frank [onderneming C].Hij is net ook uitgenodigd voor de komende aanbesteding bij de de gemeenteEindhoven. We zijn met ons drieën. Frank zit vol met werk, hij is niet echtgeïnteresseerd maar wil wel in beeld blijven bij Eindhoven. Hij heeft me daaromgevraagd om een prijsje te lenen.Hopelijk lees je dit op je blackberry. Bel me even, dan praat ik je over de rest bij.Delete deze email na lezing!Jasper

Casus 2From: Marieke [aanbestedende dienst D ]To: Emma [aanbestedende dienst D]Datum: 28 novemberSubject: raarBeste Emma,Gisteren heb ik in de inschrijvingen binnengekregen voor aanbesteding X. Bij hetnader bestuderen van de inschrijfstaten viel me op dat die van de vierinschrijvende ondernemingen wel erg op elkaar lijken. Met uitzondering van deAK zijn ze zelfs helemaal identiek, net als de toelichtende brief. Ik heb hetgevoel dat er iets niet goed is, maar weet niet zo goed wat ik met de situatieaanmoet. Graag je advies!GroetMarieke

Casus 3From: Harry [onderneming E]To: Chris [onderneming F]Datum: 2 februariSubject: offerteBeste Chris,Ik hoorde in de markt dat je ook bent uitgenodigd voor de aanbesteding van morgen. Ik beneerlijk gezegd boos dat dit werk aanbesteed wordt. Ik heb al veel werk in het opstellen vanhet offerte zitten, en vindt het niet meer dan eerlijk dat ik op de opdracht mag uitvoeren. Jijhebt hier ongetwijfeld begrip voor, omdat je ook wel eens in hetzelfde schuitje hebtgezeten.Kun je dit keer aan de kant gaan en boven mij inschrijven?Ik vertrouw op je medewerking.Harry

Voorbeeldcasus: schildersbedrijven regioEindhoven• Schildersbedrijven maken afsprakenvoorafgaande aan aanbestedingen• Centrale rol voor calculatiebureau, datals kartelondersteuner dient• Sanctiebesluiten te vinden opwww.nmanet.nl

Bid – rigging: tot slotHeeft u een vermoeden van bid-rigging:meld het aan de NMa! Mogelijkheden:• Informeel per post, mail of telefoon• Formeel per besluitaanvraag• Anoniem via onzeinlichtingenrechercheZie voor meer informatie www.nmanet.nl

Vragen?

Clementie Ontdekking kartels Kartelonderzoek, bewijs Hoge pakkans + totaalboete Wie kan aanvragen? Iedere betrokkene bijkartel

Clementie. Hoe werkt het?Rangorde Onderzoek Categori Boetevermindering1 e NeeA100%gestart e1 eJaB60-100%2 e e.v.Evt.C10-40%* Als 1 e verzoeker dwang heeft toegepast: categorie C** B krijgt 100% indien zij als eerste informatie aan de NMa heeft verschaftwaarover zij nog niet beschikte en op basis waarvan zij het kartel kan bewijzen. Plek in de rij: markers