Klik hier - AZ Sint-Maarten

Symposium Burn-outHaezaert HermanDe Kleiput Duffel 16/05/2013

BURNOUT bij zorgverstrekkersniet alleen brandweermannenvoelen zich opgebrand…...

Wat is Burn-out?• Burn-out ontstaat als reactie oplangdurige emotionele stress in dewerksituatie• We spreken van het “burnout syndroom”:Kernaspecten:- emotionele uitputting- cynisme- afnemende competentie

Wat is Burn-Out?Het burnout “syndroom”burnout is een reactie op langdurige emotionele stress in dewerksituatiemet als belangrijkste kenmerken:- emotionele uitputting- cynisme- afnemende competentieVooral bij zogenaamde “contactuele”beroepen:gezondheidszorg, onderwijs, …..

Wat is Burn-out?Het burnout “syndroom”burnout is een reactie op langdurige emotionele stress in dewerksituatiemet als belangrijkste kenmerken:- emotionele uitputting- cynisme- afnemende competentieVooral bij zogenaamde “contactuele” beroepen:gezondheidszorg, onderwijs, …..Burnout bij zorgverstrekkers !– personeel intensieve zorgen(multi-tasking omgeving/gevoel te verzuipen in het werk)– Personeel oncologische diensten, huisartsen, psywerkers.…•

Burn-out-voor het eerst beschreven door Freudenberger in jaren ‘70vanuit de metafoor dat iemand zijn energieals het ware volledig “opgebrand” is…-geen officiele diagnosein psychiatrische nomenclatuur (DSM-IV)

Burn-outfactoren die een rol spelen in het ontstaan van burnout:arbeidsomstandigheden belangrijkste factor(niet de leeftijd , ook twintigers kunnen lijden aan burnout! )STRESS !* steeds hogere eisen die worden gesteld,,,,prestatiedruk : steeds meer en beter presterendeadlines en overurenin minder tijd met minder middelen een hogere productiviteit en hogerewinstmarges halen :tot de werknemers letterlijk verzuipen.....en uiteindelijk opbranden* altijd en overal bereikbaar moeten zijn (of willen zijn):smartphones, blackberry’s, ipads, mails, facebook, laptops,,…vb. : de werknemer met een verantwoordelijke functie die tussen 2 vuren zit…vb. : in het bedrijfsleven is het eerder de personeelschef dan de CEO aan detop…

Bazen hebben minder stress: het bewijs!Persbericht16/10/2012Is het stressvol aan de top? Niet echt, zo blijkt uit een nieuwe studie van HarvardUniversity.De studie toont aan dat leidinggevenden in het zakenleven, de politiek en het legerminder stress ervaren dan niet-leidinggevenden. Onderzoekers aan de HarvardUniversity hebben met een nieuw onderzoek, bij 148 leidinggevenden en 65werknemers zonder managementfunctie, aangetoond dat mensen die aan de topstaan in het bedrijfsleven, de politiek, het leger en non-profit organisaties een vrijstressloos bestaan kennen. Vergeleken met mensen van dezelfde leeftijd, genderen etniciteit die niet aan de top staan, voelen leiders zich minder gestresseerd enangstig. En dat bleek ook uit hun cortisolniveau, een hormoon dat vrijkomt bij elkevorm van stress.ControleHoe het komt dat leiders minder stress ervaren? Controle. In tegenstelling totwerknemers op een lager niveau hebben de onderzochte leiders controle over hunschema, hun dagelijkse leefomstandigheden, hun financiële zekerheid, hun bedrijfen hun leven. Dit gevoel van controle doet dienst als een buffer tegen stress, aldushet onderzoeksteam.“Elke werknemer is afhankelijk van de markt en de onvoorspelbaarheid ervan.Maar terwijl ‘gewone’ werknemers zich eventueel zorgen maken over ontslag,kunnen bazen er vrij zeker van zijn dat ze hun positie in de maatschappij zullenbehouden, net als hun superioriteit, hun levensstijl en inkomen, zelfs als deorganisatie die zij leiden het minder doet”, verklaart stressexperte Nicole Lighthallvan Duke University.(nm) – Bron: Express.be

factoren die een rol spelenin het ontstaan van burnout:arbeidsomstandigheden(vervolg)specifiek voor zorgverstrekkers:-emotionele belasting door de aanhoudende confrontatie-hogere eisen qua zorg, empathie, dienstverlening, medeleven-anderzijds afzwakking van de professionele autoriteitwat de arts zegt wordt niet meer zomaar klakkeloos aangenomen,de patiënten gaan bv. zelf op zoek naar informatie

Burn-outtoename+ van de jaren ’70 tot nu : -toenemende economische vooruitgang-geen exclusief Westers verschijnsel+IDEWE (recent) : 22% van de Vlaamse werknemers vertoont een verhoogd burnout risico+Bruffaers (2009) : 31% van de Belgische intensivisten vertoont Burnout+Fédération des maisons médicales: 10% van de huisartsen (Belgie)vertonen Burnout in 2005 (schatting)

Burn-outtoename+ van de jaren ’70 tot nu : -toenemende economische vooruitgang-geen exclusief Westers verschijnsel+IDEWE (recent) : 22% van de Vlaamse werknemers vertoont een verhoogd burnout risico+Bruffaers (2009) : 31% van de Belgische intensivisten vertoont Burnout+Fédération des maisons médicales: 10% van de huisartsen (Belgie)vertonen Burnout in 2005 (schatting)+Aiken e.a.(2011) / Sermeus e.a.(2011) : (Europese studie) :25% van de Belgische verpleegkundigen vertoont Burnout

toenameBurn-out+ van de jaren ’70 tot nu : -toenemende economische vooruitgang-geen exclusief Westers verschijnsel+IDEWE (recent) : 22% van de Vlaamse werknemers vertoont een verhoogd burnout risico+Bruffaers (2009) : 31% van de Belgische intensivisten vertoont Burnout+Fédération des maisons médicales: 10% van de huisartsen (Belgie)vertonen Burnout in 2005 (schatting)+Aiken e.a.(2011) / Sermeus e.a.(2011) : (Europese studie) :25% van de Belgische verpleegkundigen vertoont BurnoutGrootschalig onderzoek naar burnout bij verpleegkundigen en artsenin Belgische Ziekenhuizen in 2012 (in opdracht van de FOD Volksgezondheid)(Godderis/De Witte/Sermeus/Vanhaecht/Vandenbroeck, KULeuven)het onderzoek zit in een eindfase en de resultaten zullen binnenkort worden gepubliceerd

Hoe herkent men een Burn-out?PSYCHISCH-sneller emotioneel, stemmingswisselingen-besluiteloosheid, toenemende onzekerheid-vergeetachtigheid, concentratiestoornissen meer fouten maken-lusteloosheid-vermoeidheid die nog weinig of niet meer vermindert door te rusten(soms “moe uit vakantie” komen)-slaapstoornissen, psychosomatische klachten (gespannnen, hyperventilatie,braken,…)-depressiviteit, soms zelfs zelfmoordneigingen(overgang naar depressie)GEDRAG-verminderde inzet naar patiënten toe-verminderde ontvankelijkheid en empathie naar patiënten toe-afstandelijke houding t.o.v. patiënten (bv. arts: koele kikker =John Wayne syndroom)-cynisch worden (zwarte humor)-prikkelbaar, agressief, of negativistisch reageren op patiënten-vlucht in het werk: “hyperactivisme”(= paradoxaal nog meer werken)-gelaten, minder verzorgde indruk-misbruik van middelen (alcohol, medicatie, drugs)

HOE EVOLUEERT EENSTRESSSITUATIEOP HET WERKUITEINDELIJKTOT BURNOUT ?

acute stresschronische stresschronisch gespannen“over”- spannenpsychische en psychosomatische klachtenuitputtingburnout

Reactie op stressAcute Stress-er treedt eenalarmreactieop van het lichaam-is biologischgezien eenreactie vanhet organismeop gevaar

Fight or FlightChronische Stress

Snelle stressreactie: Fight or Flightis biologischgezien eenreactie vanhet organismeop gevaar

Reactie op stressAcute Stressis biologischgezien eenreactie vanhet organismeop gevaar

acute stresschronische stresschronisch gespannen(“over”- spannen)psychische en psychosomatische klachtenuitputtingburnout

2 systemen om stress te verwerkenFight and FlightChronische Stress

Reactie op stressChronischestressbij chronischestress hangt heter ook van afhoe we onsgaan gedragen

Stresschronische stresschronisch gespannen“over”- spannenpsychische en psychosomatischeklachtenuitputtingburnout

Stresschronische stresschronisch gespannen“over”- spannenpsychische en psychosomatischeklachtenuitputtingburnout

Chronische Stress

Chronische Stress

Chronische Stress

Chronische Stress

Chronische Stress

Chronische Stress

Chronische Stress

Chronische Stress

Chronische Stress

Stress is universeelaanhoudende spanning waar geen…..ontspanning op volgtOok de voorhistorische mens had …stressOtzi(reconstructie)honger, kou,tandbederf,wormbesmetting,wolven en beren,…

Stress is universeelaanhoudende spanning waar geen……ontspanning op volgthonger,kou,tandbederfwormbesmettingwolven en beren,…Otzi(reconstructie)-5000 jaarvandaagOttoHet op zijn hoede zijn voor vijanden,wolven, beren en kou van Otzi 5000jaar geledenis weinig verschillend van de stress diede hedendaagse Otto ondervindtals hij ‘s morgens weer geconfronteerdwordt met zijn onmenselijke baas, zijncomputer die crasht, en zijn aandelen diesteeds minder waard zijn…..

Stresschronische stresschronisch gespannen“over”- spannenpsychische en psychosomatische klachtenuitputtingburnout

Werk gebonden stressArbeidsomstandigheden

Werk gebonden stressArbeidsomstandighedenwerkdruk

Stress en Burn-out bijgezondheidswerkersTrop is…teveelStagiair:“mijn vriend doet opleiding chirurgie,100 uur per week is geen uitzondering...”Getuigenis: (chirurgie)-vroeg beginnen en laat blijven-’s nachts en in ‘t WE werken-niet klagen-veel prestaties-emoties en persoonlijke problemenmoeten buiten het werk worden gehouden-......Verpleging:Werkbelasting sterk toegenomen de laatste jaren door tekort aan personeel,maar recent ook door bezuinigingen: steeds meer presteren met minderpersoneel en in minder tijd

Werk gebonden stress

Balans werk/privéGetuigenis (echtgenote van arts):-“Hij heeft nooit tijd voor de kinderen‘s morgens is hij vroeg weg en ‘s avondszijn ze al slapen als hij thuis komt….”-“Hij heeft meer aandachtvoor zijn patiënten dan voor mij….”Vraag:is de rol van moeder, echtgenote en huisvrouw te combineren metde functie van CEO in een bedrijf….?of met een carrière als arts….?of de job van verpleegkundige met WE’s en nachtdiensten?Multitasking

Werk gebonden stress

Feedback, begeleiding, coachingonvoldoende feedback in de organisatieWeten ze eigenlijk wel waar we mee bezig zijn?Zorgverstrekkers:-te grote afstand tussen beleid en veldwerkers-in teams waar de verpleegkundigen onvoldoende steun ervaren van deleidinggevenden treedt meer burnout op-rol van verpleegkundige: moet “twee heren” dienen,hoofdverpleegkundige en arts, wat kan aanleiding geven tot conflicten enonduidelijkheden-in grote ziekenhuizen (meer kans op bureaucratie, online beslissingen,administratieve papierenwinkel,,,,) komt meer burnout voor isolement burnout

Werk gebonden stress

Schouderklopje, waardering,…Zorgverstrekkers:Positieve bevestiging door patiënten,collega’s, ..op persoonlijk vlakwaardering voor het beroepop maatschappelijk vlak en in deorganisatie van de gezondheidszorgrespect en waardering in de organisatie“we horen alleen wat als het fout loopt,,,”

Burn-outBehandeling van de individuele patiëntIs méér dan een brandje blussen,,,

Burn-outBehandeling-relatieve rust (is geen platte rust)méér dan een brandje blussen….

Burn-outBehandeling-rust (is geen platte rust)-ontspannende activiteitenméér dan een brandje blussen….iplv

Burn-outBehandeling-rust (is geen platte rust)-ontspannende activiteiten-exerciseméér dan een brandje blussen….

Science daily, June 28, 2007Exercise Stimulates The Formation Of New Brain CellsExercise has a similar effect to antidepressants on depression. This has been shown by previousresearch. Now Astrid Bjørnebekk at Karolinska Institutet has explained how this can happen:exercise stimulates the production of new brain cells.

Science daily, June 28, 2007Exercise Stimulates The Formation Of New Brain CellsExercise has a similar effect to antidepressants on depression. This has been shown by previousresearch. Now Astrid Bjørnebekk at Karolinska Institutet has explained how this can happen:exercise stimulates the production of new brain cells.-exercise+

Burn-outBehandeling-rust (is geen platte rust)-ontspannende activiteiten-exercise-leefpatronen/voeding/medicatie

Behandeling-rust (is geen platte rust)-ontspannende activiteiten-exercise-leefpatronen/dieet/medicatie-(h)erkennen dat er een probleem is en open staan voor verandering~inzicht~verandering niet alleen in de werksituatie op zich,maar ook in de persoonlijke manier van er mee om te gaan

Behandeling-rust (is geen platte rust)-ontspannende activiteiten-exercise-leefpatronen/dieet/medicatie-(h)erkennen dat er een probleem is en open staan voor veranderingniet alleen op het werk, maar ook in de persoonlijke manier van mee om te gaan-zich laten begeleiden (huisarts, bedrijfsarts, psycholoog, psychiater)

BurnoutBehandeling-rust (is geen platte rust)-ontspannende activiteiten-exercise-leefpatronen/dieet/medicatie-(h)erkennen dat er een probleem is en open staan voor veranderingniet alleen op het werk, maar ook in de persoonlijke manier van mee om te gaan-zich laten begeleiden (huisarts, bedrijfsarts, psycholoog, psychiater)Zorgverstrekkers:-psychologische begeleiding/intervisie /supervisie van teams/teamleden-organisatie van specifieke opvang voor gezondheidszorgverstrekkers?“artsen voor artsen”?

Behandeling-rust (is geen platte rust) : periode?-ontspannende activiteiten-exercise-(h)erkennen dat er een probleem is en open staan voor veranderingniet alleen op het werk, maar ook in de persoonlijke manier van mee om te gaan-zich laten begeleiden (huisarts, bedrijfsarts, psycholoog, psychiater)-keuzes maken, doorvoeren, en de consequenties accepterenparttime

Behandeling van de individuele patient-rust (is geen platte rust)-ontspannende activiteiten-exercise-(h)erkennen dat er een probleem is en open staan voor veranderingniet alleen op het werk, maar ook in de persoonlijke manier van mee om te gaan-zich laten begeleiden (huisarts, bedrijfsarts, psycholoog, psychiater)-keuzes maken, doorvoeren, en de consequenties accepteren-meer afstand nemen van het werkzorgverstrekkers: beter tijdig meer afstand nemen van de jobdan een afstandelijke houding aannemen tov de patiënt

Behandeling-rust (is geen platte rust)-ontspannende activiteiten-exercise-(h)erkennen dat er een probleem is en open staan voor veranderingniet alleen op het werk, maar ook in de persoonlijke manier van mee om te gaan-zich laten begeleiden (huisarts, bedrijfsarts, psycholoog, psychiater)-keuzes maken, doorvoeren, en de consequenties accepteren-meer afstand nemen van het werkzorgverstrekkers: beter tijdig afstand nemen van de job dan de afstandelijke houding tov de patient-evenwicht werk/privé herstellen

Behandeling-rust (is geen platte rust)-ontspannende activiteiten-exercise-(h)erkennen dat er een probleem is en open staan voor veranderingniet alleen op het werk, maar ook in de persoonlijke manier van mee om te gaan-zich laten begeleiden (huisarts, bedrijfsarts, psycholoog, psychiater)-keuzes maken, doorvoeren, en de consequenties accepteren-meer afstand nemen van het werk(zorgverstrekkers: beter tijdig afstand nemen van de job dan de afstandelijke houding tov de patient)-evenwicht werk/privé herstellen-Therapie: “Burnin”:(“inbranden” of inprenten van andere gedachten en gedrag)gevoel hebben van autonomie, controle hebben over zijn leven, keuzes, en werk(is niet hetzelfde als “alles willen controleren wat er op het werk gebeurt” en nietkunnen delegeren)

Behandeling-rust (is geen platte rust)-ontspannende activiteiten-exercise-(h)erkennen dat er een probleem is en open staan voor veranderingniet alleen op het werk, maar ook in de persoonlijke manier van mee om te gaan-zich laten begeleiden (huisarts, bedrijfsarts, psycholoog, psychiater)-keuzes maken, doorvoeren, en de consequenties accepteren-meer afstand nemen van het werk(zorgverstrekkers: beter tijdig afstand nemen van de job dan de afstandelijke houding tov de patient)-evenwicht werk/privé herstellen-Therapie: “Burnin”:(“inbranden” of inprenten van andere gedachten en gedrag)-reïntegratie in de werksituatie goed voorbereiden

Burnout bij zorgverstrekkersTips en Tricks voor organisaties

Burnout bij zorgverstrekkersTips en Tricks voor organisaties (naar Van Bogaert)conflicthanteringvoorkom burnout !een participatieve managementsstijl