Vitamine D en calcium - vzw farmaka asbl

4jaargang 20 februari 2013 geneesmiddelenbrief1.5.3 Het verbeteren vanhet geestelijk welzijn ofde preventie van depressieEen systematisch literatuuroverzichtsuggereert een verband tussen zwakcognitief functioneren en verhoogdekans op ziekte van Alzheimer enerzijdsen lage vitamine D-concentratieanderzijds 21 . Het causaal verband kanechter net zo goed omgekeerd zijn,namelijk dat verminderde cognitieaanleiding kan geven tot een voedingsdeficiëntieen minder blootstellingaan zonlicht.Een eerder vermeld onderzoek waarin2256 niet-geïnstitutionaliseerde vrouwenvan minstens 70 jaar 1 maal perjaar een zeer grote dosis vitamine D(500000 IU) kregen toegediend hadvitamine D geen effect op het geestelijkwelzijn 16 . Geen enkel preventiefeffect op het optreden van depressiekon worden vastgesteld in de groteWomen’s Health Initiative studie,waarbij 36282 vrouwen tussen de50 en 80 jaar oud calcium (1000 mg/dag) en vitamine D (400 IU/dag)kregen toegediend 22 .Een RCT includeerde 243 personen(30 tot 75 jaar oud) met een beginconcentratie25OHD > 55nmol/l,en vergeleek met een controlegroep.Aangetoond werd dat een lage concentratievan calcidiol in verband kangebracht worden met een hogerefrequentie van symptomen van depressie,maar dat het toedienen vanvitamine D (40000 IU per week gedurende6 maanden) dit probleemniet kan voorkomen 23 .We beschikken over geen bewijs datvitamine D van nut kan zijn in de preventievan depressieve verschijnselen,noch voor de verbetering vanhet geestelijk welzijn.1.5.4 Cardiovasculaire preventieHet idee dat het toedienen van vitamineD nuttig zou kunnen zijn in cardiovasculairepreventie is gebaseerdop epidemiologische gegevens die eenverhoogd risico op vasculaire aandoeningenen sterfte aantoonden in gevalvan vitamine D-gebrek en op basis vanin vitro gegevens die suggereren datvitamine D het cardiovasculair stelselkan beïnvloeden op verschillendeniveaus 24 . Een narratief literatuuronderzoekuit 2011 komt tot het besluitdat slechts in weinig RCT’s het effectvan vitamine D-supplementen opcardiovasculaire voorvallen wordt onderzochten dat uit de resultaten geenbesluiten te trekken zijn of dat deresultaten contradictorisch zijn 25 .Een systematisch literatuuroverzicht,eveneens in 2011 gepubliceerd, verzameltresultaten uit 51 studies die hetnut van vitamine D-supplement versusgeen supplement onderzochten. Dezemeta-analyse toont geen enkel gunstigsignificant effect van vitamine D opoverlijden, myocardinfarct of CVA 26 .De kwaliteit van de geïncludeerde studies,met geringe heterogeniteit, isechter zwak of op zijn best matig.Een kleine RCT bij 114 vrouwen (gemiddeldeleeftijd: 64 jaar) toonde geeneffect van het dagelijks toedienen van2500 IU vitamine D 3versus placeboop intermediaire criteria voor cardiovasculairrisico (endotheliale functie,soepelheid van arteriën, CRP) 27 . Eenandere kleine RCT (305 postmenopausalevrouwen) kan geen nuttig effectaantonen voor het toedienen van 400of 1000 IU vitamine D gedurende1 jaar op diverse cardiovasculaire risicofactoren(lipiden en lipoproteïnes,ultrasensitief CRP, IL-6, bloeddruk) 28 .Een eerdere meta-analyse suggereerteen vermindering van het cardiovasculairrisico door vitamine D, maarin een bijzondere setting (5 van de6 geïncludeerde studies uitgevoerd bijnierdialysepatiënten) 29 .Literatuurgegevens kunnen het toedienenvan vitamine D geen plaatsgeven in de cardiovasculaire preventie.1.5.5 KankerpreventieLiteratuurgegevens over de rol vanvitamine D in kankerpreventie zijn tegenstrijdig.Volgens zeldzame RCT’szou 1000 IU vitamine D per dag hettotaal aantal kankers verminderen.Observationeel onderzoek toont eentoename van kankers met hogere doses25OHD. Het effect kan ook nogafhankelijk zijn van het soort kanker.De auteurs van een meta-analyse meldendat gebrek aan betrouwbare evidentieniet toelaat om tot een besluitte komen 30 .De huidige gegevens uit de literatuurlaten niet toe om te besluiten dat aanvitamine D een gunstig effect in dekankerpreventie kan worden toegeschreven.1.5.6 Daling van mortaliteitHet effect op de mortaliteit van allerhandevormen van vitamine D werdonderzocht: vitamine D 3of cholecalciferol,vitamine D 2of ergocalciferol,zogenaamd actieve vormen vanvitamine D, alfacalcidol en calcitriol.Uit een meta-analyse van 50 RCT’s(n = 94148, 79% vrouwen, gemiddeld74 jaar, vaak geïnstitutionaliseerd)bleek alleen cholecalciferol (vitamineD 3) werkzaam in het verminderen vande globale sterfte (NNT = 161; 95%BI:107 tot 481; behandeling meestal gedurende2 jaar) 31 . Anderzijds verhoogtde combinatie van vitamine D 3+ calciumhet risico op het ontstaan vannefrolithiase (RR = 1,17; 95%BI: 1,02tot 1,34). Alfacalcidol en calcitriolverhogen het risico op het optredenvan hypercalciëmie (RR = 3,18;95%BI: 1,17 tot 8,68; I 2 17%). Er is geensignificant verschil vastgesteld wat betreftmortaliteit specifiek te wijten aancardiovasculaire aandoeningen of aankanker.Uit een meta-analyse van individuelegegevens (N = 13; 70528 patiënten,87% vrouwen, gemiddelde leeftijd70 jaar (IQR 62-77)) bleek het toedienenvan vitamine D en calcium demortaliteit met 9% te verminderen(95%BI voor hazard ratio van 0,84 tot0,98; NNT = 151 op 3 jaar) 32 . Dit wasniet het geval voor vitamine D alleen.