18LE – ROY – GEBIED, GRONINGENHistorieDe eerste huizen in de wijk Lewenborg dateren van 1972. De wijk, waar thans 14.000 mensen wonen, is aangelegd volgens hetZweedse model. Dat houdt in: begroeiing alleen weghalen voor de bouw van huizen en de bestaande begroeiing en sloten zoveelmogelijk in stand houden. Tot 1973-1974 is er ruim gebouwd. Een paar jaar na de oliecrisis drong het besef door dat er op teruime voet gebouwd werd. Sinds die tijd werd de (tuin-)ruimte minder en werden de huizen kleiner (‘normaler’). De toenmaligepremie-A woningen staan nu te boek als herenhuizen. In 1973 ging de gemeente een contract aan <strong>met</strong> Louis Le Roy om openbaargroen volgens zijn ideeën in te richten. Deze ideeën zijn neergelegd in het boek Natuur inschakelen, natuur uitschakelen (Le Roy,1973). Uitgangspunt hierin is de mens te integreren in de dynamische wereld van de natuur. Plannen zijn hier in nooit definitief.Vooral de tijd moet zijn werk kunnen doen. En machines zijn in principe niet nodig.Het contract <strong>met</strong> Le Roy had een looptijd van 10 jaar, waar<strong>bij</strong> voor het gebied een bedrag ter beschikking stond van 100.000gulden. In die periode werd de basis gelegd voor het huidige Le Roy-gebied. Een uniek, spannend (en contro versieel) openbaargroen project van 6 ha, ingericht en onderhouden door wijk bewoners. Eigen tuin en openbaar groen gaan hier vloeiend in elkaarover. Na de tien jaar had de gemeente genoeg van de eigenzinnige Le Roy en werd het gebied voor onbeperkte tijd overgedragenaan de beheersgroep (opgericht in 1980). Voor de gemeente begon het ook te lijken op een machtsspel tussen Le Roy en deverantwoordelijke wethouder. De bewoners hadden het tot dat moment aardig kunnen vinden <strong>met</strong> Le Roy.Het Le Roy-gebied is anders dan de meeste groengebieden. Dat komt voorname lijk doordat het plan niet van tevoren op papierdoor deskundigen is uitgedacht. Hier ‘ligt niets vast’. In wisselwerking <strong>met</strong> activiteiten van bewoners is het in per manente staatvan ontwikkeling.Een uitspraak van een jongetje (onderzoek ‘Buiten spelen in Lewenborg’, Schui temaker en de Vlas, 1985): ‘Wij willen dat het LeRoy-gebied niet in handen komt van de gemeente, want je kunt er leuk hutten maken, verstoppertje spelen, e.d. Als het in handenvan de gemeente komt, dan worden er netjes paden aan gelegd en dan kan je er niet lekker meer ravotten.’Fysieke omgevingHet gebied is ruim en zeer groen opgezet. De huizen zijn gegroepeerd rond het Le Roy-gebied. De particuliere tuinen sluiten aanop het openbaar groen. Het Le Roy-gebied zelf is een groot, gevarieerd groengebied. De grote, beeldbepalende waterpartijenbehoren niet tot het eigenlijke Le Roy-gebied, maar tot het <strong>Water</strong> schap. Het gebied heeft een grote biologische rijkdom. Er komenmeer dan tien soorten padden voor en daarnaast leven er kikkers, salamanders, egels, bunsings en kippen. De huizen in dezewijk, ook de huurwoningen, verkeren in een goede staat.Sociale omgevingHet is niet ongebruikelijk dat een nieuwe wijk een slechte naam heeft. Lewen borg is door journalisten in het begin kapotgeschreven. ‘Laat je niet in Lewen borg drukken’, viel te lezen. De kritiek is niet altijd begrepen. Is de (oude) stad vertrouwder?Tegenwoordig heeft Lewenborg een iets betere naam. De prijs van de koopwoningen stijgt dan ook.De wijk kent een verticale woonstructuur; een academicus naast een werkloze is niet ongebruikelijk. Overigens is er langzamerhandtoch een soort scheidingopgetreden, <strong>met</strong> name door de koopwoningen. De wijk bestaat nu voor ongeveer de helft uit huur-, en voor de andere helft uitkoopwoningen.Lewenborg is een rustige woonbuurt. Alleen in de hoogbouw komen wel wat problemen voor. Er bevinden zich illegale zaakjes.Door echter de vrije toegang te beperken en huismeesters aan te stellen is de situatie verbeterd. Opmerkelijk is een recenttendentieus artikel in de Volkskrant Qungschleger, 1994) over crimi naliteit van jongeren die zich verveeld ophouden in het LeRoy-gebied. In het artikel wordt gesuggereerd dat Le Roy deze situatie <strong>met</strong> zijn ideeën in de hand heeft gewerkt. In werkelijkheidechter komen de criminaliteitscijfers overeen <strong>met</strong> het landelijk gemiddelde.Het is een stabiele buurt. Combinatie van vrijheid en groen houdt mensen gebonden. Buitenstaanders zijn soms verbaasd hoeveeler mag. Voor veel mensen die vroeger <strong>bij</strong> het gebied betrokken zijn geweest, is het nog steeds een <strong>bij</strong>zonder gebied. Als je henelders tegen komt, vragen ze: ‘hoe gaat het <strong>met</strong> het gebied?’Wat verder opvalt is de grote tolerantie. Voor een deel zal dat te maken hebben <strong>met</strong> de gemoedelijkheid van de Groningers terplekke, maar voor een groot deel zeker ook <strong>met</strong> de ruime opzet van de wijk. In het Le Roy-gebied kan veel gebeu ren zonder datiemand er last van heeft.Het werkloosheidspercentage is vrij hoog. De laatste twee jaar heeft dit echter niet tot extra problemen geleid. In grote lijnen ishet sociaal gezien een Neder landse doorsneewijk.Ook voor de stad is het Le Roy-gebied <strong>bij</strong>zonder. Elke nieuwe directeur en bur gemeester is er rondgeleid. Ook over buitenlandsebelangstelling heeft het gebied niet te klagen gehad. gebied is ook in die zin uniek, dat verantwoordelijke
19gemeente-ambtenaren het niet als een model zien dat je overal in Groningen kunt toepassen. Dat komt vooral door decontroversiële reacties die het gebied oproept. Men wil er graag wonen, of juist helemaal niet.ParticipatieNaast alle kritiek bestaat er grote waardering voor de beheersgroep, een groep bewoners die leiding geeft aan het beheer van hetgebied. Uit onderzoek bleek dat zo’n 30 procent van de mensen actief betj)kken is <strong>bij</strong> het gebied. Daarnaast is er nog groep diewel eens mee wil doen als er iets georganiseerd wordt, en een groep die het allemaal koud laat. De motor achter de participantenis de beheers groep, een zeer actieve kern (zoals gebruikelijk <strong>bij</strong> bewonersparticipatie). Enkelen zijn er al vanaf het begin <strong>met</strong> LeRoy <strong>bij</strong> betrokken en aan het gebied verknocht geraakt. .Het totale gebied is verdeeld in een zestal clusters, die elk weer hun eigen con tactpersoon hebben. De initiatieven vanuit declusters worden voorgelegd aan de beheersgroep, die de plannen vooral op financiële haalbaarheid toetst. Ook hier is een grotetolerantie ten aanzien van de aard van de plannen. Daardoor kent het gebied ook zeer verschillende plekken, van gebieden dieop een soort Engelse landschapsruin lijken tot gebieden die sterk verwilderd zijn. Nog steeds geldt: de tijd moet z’ n werk doen,geen lange termijn plannen. En niets is definitief.De tolerantie geeft ook problemen. ‘Landjepik’ wordt veel bedreven. Het is ook verleidelijk als je eigen tuin grenst aan een grootgroengebied. Het particulier gebruik van openbaar groen is echter tegen de spelregels en wordt dan ook bes treden door debeheersgroep.Door de omvang en door de leeftijd van het project zijn de mogelijkheden om te participeren zeer divers. Enkele voorbeelden vanonderhoud: een brug stroefmaken op verzoek van bewoners, een speelveldje maaien, dode bomen weghalen uit het wilgenbos, onderhoud van de windmolenen de <strong>bij</strong>enkorf, gras maaien, paden onderhouden, nieuwe beplanting aanbrengen, snoeien, aanleg van wan delpaden, eenvissteiger, speelobjecten enz.Voor veel kinderen is de wijk een eldorado. In het wilgenbos bouwen ze hun eigen hutten en als ze een dak nodig hebben, kappenze een boom.Op het grensvlak van particuliere en openbare terreinen bevinden zich kippehok ken, volières, kassen, bessestruiken en zithoekjes.Ook zijn er op diverse plaatsen volkstUinen. Enkele liggen wat te veel uit het zicht, waardoor daar veel groente gepikt wordt. Daarhadden sommigen toch genoeg van: ‘die tuinen geven we maar terug aan de natUur.’(Bron: te Velde, 2006)