Richtlijn Werk en Ernstige psychische ... - GGZ-richtlijnen

Conceptrichtlijn Werk en Ernstige psychische aandoeningenkunnen worden gegeneraliseerd naar de doelgroep van deze richtlijn, mensen meternstige psychische aandoeningen.510Daarnaast heeft de arbeidsparticipatie van mensen met ernstige psychischeaandoeningen ook een groot maatschappelijk belang. Verlies aan arbeidsproductiviteitdoor (tijdelijke) uitval uit het arbeidsproces is op macroniveau de belangrijkstekostenpost van psychische aandoeningen. Deze indirecte kosten zijn een veelvoud vande directe zorgkosten. Bovendien zal door de vergrijzing de vraag naar arbeidskrachtenin de nabije toekomst alleen maar toenemen. Het is dus vanuit sociaal en economischoogpunt niet verantwoord dat burgers buiten de samenleving staan.1520Desondanks is menige hulpverlener in de GGz ambivalent over de waarde van werkvoor cliënten. Men is vooral beducht voor de ziekmakende gevolgen als cliënten hetwerk niet aankunnen. Hoewel deze voorzichtigheid lang niet altijd gerechtvaardigd is,weerspiegelt zij wel vaak de gemengde gevoelens van cliënten zelf. Omdat hunzelfbeeld al veel deuken heeft opgelopen, gaan zij riskante initiatieven liever uit de weg.Werk is dan een levensdomein waarin zij vanwege verwacht verlies aan zelfachting engezondheid niet langer durven te investeren.2.2 Arbeidsparticipatie van mensen met ernstige psychischeaandoeningen2530De afstand tussen wens en werkelijkheid is groot als het gaat om arbeidsdeelname vanmensen met ernstige psychische aandoeningen. Vele buitenlandse studies laten zien dathun arbeidsdeelname veel lager is dan die van de gehele beroepsbevolking (White,2005). In een Australisch onderzoek onder kostwinners had 21% van degenen met eenpsychotische stoornis een betaalde baan, was 4% werkzoekend en participeerde eenvijfde in een vorm van arbeidsre-integratie (Waghorn et al., 2004). In de VerenigdeStaten komt de arbeidsdeelname van deze groep niet boven de 20% (Cook & Razzano,2000; Bond et al. 2004; Salkever et al., 2007). In Engeland nam het aandeelwerkenden bij mensen met schizofrenie af van 40% in 1955 tot 8% in 2000, aldusMarwaha & Johnson (2004).354045Ook in Nederland is de arbeidsparticipatie van mensen met ernstige psychischeaandoeningen zeer bescheiden. Uit onderzoek bij 2070 cliënten van ambulante GGZteamsen beschermde woonvormen bleek dat 18% een betaalde baan had (12%regulier en 6% gesubsidieerd). Bijna de helft had zelfs geen structurele dagbesteding(Michon et al., 2003). Vergelijkbare bevindingen kwamen recentelijk naar voren uit deeerste meting bij het landelijk Panel Psychisch Gezien, een panel dat uitsluitend bestaatuit mensen met ernstige psychische aandoeningen. Van de 606 deelnemers aan dezeeerste meting had 19% betaald werk (waarvan 14% regulier werk en 5% in de socialewerkvoorziening). Van degenen die geen betaald werk verrichtten (81%), had één opde drie de wens om binnen een jaar in een betaalde baan aan de slag te gaan (Michon& Overweg, 18 maart 2011).22