Conceptrichtlijn <strong>Werk</strong> <strong>en</strong> <strong>Ernstige</strong> <strong>psychische</strong> aando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>klinisch onderzoek van(e<strong>en</strong> ‘goud<strong>en</strong> standaard’)omvang <strong>en</strong> follow-up,goede kwaliteit vanmet tevor<strong>en</strong> gedefinieerdewaarbij adequaatvoldo<strong>en</strong>de omvangafkapwaard<strong>en</strong> <strong>en</strong>gecontroleerd is vooronafhankelijke beoordeling‘confounding’ <strong>en</strong>van de resultat<strong>en</strong> van testselectieve follow-up<strong>en</strong> goud<strong>en</strong> standaard,voldo<strong>en</strong>de is uitgeslot<strong>en</strong>.betreff<strong>en</strong>de e<strong>en</strong> voldo<strong>en</strong>degrote serie vanope<strong>en</strong>volg<strong>en</strong>de cliënt<strong>en</strong>die all<strong>en</strong> de index- <strong>en</strong>refer<strong>en</strong>tietest hebb<strong>en</strong>gehadBVergelijk<strong>en</strong>d onderzoek,Onderzoek t<strong>en</strong> opzichteProspectief cohortmaar niet met allevan e<strong>en</strong> refer<strong>en</strong>tietest,onderzoek, maar niet metk<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> als g<strong>en</strong>oemdmaar niet met allealle k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> alsonder A2 (hieronder valtk<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> die onder A2g<strong>en</strong>oemd onder A2 ofook cliënt-controlezijn g<strong>en</strong>oemdretrospectief cohortonderzoek, cohort-onderzoek of cliënt-onderzoek)controle onderzoekCNiet-vergelijk<strong>en</strong>donderzoekDM<strong>en</strong>ing van deskundig<strong>en</strong>5De werkgroep sluit zich aan bij de voor <strong>GGZ</strong>-richtlijn<strong>en</strong> veel toegepaste interpretatievan deze tabel, waarbij ook single blind RCT's in de richtlijn e<strong>en</strong> A niveau toegek<strong>en</strong>dkrijg<strong>en</strong>. Omdat onderzoek naar psychologische interv<strong>en</strong>ties niet dubbelblind uitgevoerdkan word<strong>en</strong>, is de indeling van methodologische kwaliteit anders niet volledig vantoepassing op onderzoek naar psychologische interv<strong>en</strong>ties.Tabel 2. Niveau van bewijs van conclusiesConclusieGebaseerd op1 Onderzoek van niveau A1 of t<strong>en</strong> minste 2 onafhankelijk van elkaaruitgevoerde onderzoek<strong>en</strong> van niveau A22 1 onderzoek van niveau A2 of t<strong>en</strong> minste 2 onafhankelijk van elkaaruitgevoerde onderzoek<strong>en</strong> van niveau B3 1 onderzoek van niveau B of C4 M<strong>en</strong>ing van deskundig<strong>en</strong>1015De beoordeling van de verschill<strong>en</strong>de artikel<strong>en</strong> staat in de verschill<strong>en</strong>de tekst<strong>en</strong> onderhet kopje ‘wet<strong>en</strong>schappelijke onderbouwing’. Na de technische sam<strong>en</strong>vatting van de‘Wet<strong>en</strong>schappelijke onderbouwing’ volgt de klinisch inhoudelijke conclusie. Debelangrijkste literatuur waarop de conclusie is gebaseerd, staat bij de conclusievermeld, inclusief het niveau van bewijs.16
Conceptrichtlijn <strong>Werk</strong> <strong>en</strong> <strong>Ernstige</strong> <strong>psychische</strong> aando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>5De aanbeveling<strong>en</strong> zijn gebaseerd op wet<strong>en</strong>schappelijk bewijs <strong>en</strong> op overigeoverweging<strong>en</strong>, zoals voorkeur<strong>en</strong> van cliënt<strong>en</strong> <strong>en</strong> familie, kost<strong>en</strong>, beschikbaarheid (inverschill<strong>en</strong>de echelons) <strong>en</strong> organisatorische aspect<strong>en</strong>. Zie hiervoor het kopje ‘Overigeoverweging<strong>en</strong>’. Het volg<strong>en</strong> van deze procedure verhoogt de transparantie van derichtlijn <strong>en</strong> vergroot de helderheid voor de gebruiker van de richtlijn.1.6 Methode: focusgroep<strong>en</strong> <strong>en</strong> casusstudies10In aanvulling op informatie uit de knelpunt<strong>en</strong>analyse <strong>en</strong> het literatuuronderzoek is bijde ontwikkeling van deze richtlijn tev<strong>en</strong>s gebruik gemaakt van focusgroep<strong>en</strong> <strong>en</strong>casusstudies. Dit betek<strong>en</strong>t dat de richtlijn niet alle<strong>en</strong> gebaseerd op wet<strong>en</strong>schappelijke(evid<strong>en</strong>ce based) k<strong>en</strong>nis, maar ook op k<strong>en</strong>nis <strong>en</strong> inzicht<strong>en</strong> uit de praktijk.1520253035Focusgroep<strong>en</strong>Doel van de focusgroep<strong>en</strong> is om meer inzicht te krijg<strong>en</strong> in de visie <strong>en</strong> standpunt<strong>en</strong> vancliënt<strong>en</strong>, ervaringsdeskundig<strong>en</strong>, familieled<strong>en</strong> <strong>en</strong> re-integratieprofessionals. Defocusgroep<strong>en</strong> zijn gehoud<strong>en</strong> volg<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> 4-stapp<strong>en</strong> plan. De 4 stapp<strong>en</strong> zijn: exploratie,verdieping, verbinding & dialoog, <strong>en</strong> integratie. Hieronder zull<strong>en</strong> de 4 stapp<strong>en</strong> word<strong>en</strong>toegelicht.1. Exploratie: Dit houdt de exploratie van knelpunt<strong>en</strong> onder cliënt<strong>en</strong>,ervaringsdeskundig<strong>en</strong>, familieled<strong>en</strong> <strong>en</strong> professionals in brede zin in. Aan h<strong>en</strong> isgevraagd e<strong>en</strong> waardering te gev<strong>en</strong> aan de knelpunt<strong>en</strong> die zij zelf naar vor<strong>en</strong> br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>alsmede de uitgangsvrag<strong>en</strong> die al geformuleerd zijn. Dit di<strong>en</strong>t ter validatie van de reedsgeformuleerde uitgangsvrag<strong>en</strong> <strong>en</strong> kan aanvull<strong>en</strong>de informatie oplever<strong>en</strong>, die meerinzicht geeft in de perspectiev<strong>en</strong> van diverse betrokk<strong>en</strong><strong>en</strong>.2. Verdieping: Tijd<strong>en</strong>s deze stap is dieper ingegaan op de belangrijkste onderwerp<strong>en</strong>die uit de exploratiefase naar vor<strong>en</strong> zijn gekom<strong>en</strong> <strong>en</strong> zijn de uitgangsvrag<strong>en</strong> <strong>en</strong>knelpunt<strong>en</strong> verder uitgediept. Hierdoor is inzicht verkreg<strong>en</strong> in de perspectiev<strong>en</strong> vancliënt<strong>en</strong>, ervaringsdeskundig<strong>en</strong>, familieled<strong>en</strong> <strong>en</strong> professionals met betrekking totspecifieke aandachtspunt<strong>en</strong>.3. Verbinding <strong>en</strong> dialoog: Hierin zijn cliënt<strong>en</strong>, ervaringsdeskundig<strong>en</strong>, familieled<strong>en</strong> <strong>en</strong>professionals met elkaar in dialoog gegaan om inzicht in elkaars perspectief te krijg<strong>en</strong><strong>en</strong> overe<strong>en</strong>komst<strong>en</strong> <strong>en</strong> verschill<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> deze perspectiev<strong>en</strong> zichtbaar te mak<strong>en</strong>.4. Integratie met richtlijn: Cliënt<strong>en</strong>, ervaringsdeskundig<strong>en</strong>, familieled<strong>en</strong> <strong>en</strong>professionals hebb<strong>en</strong> de uitkomst<strong>en</strong> van de dialoog besprok<strong>en</strong>. Ook is aan de ordegekom<strong>en</strong> hoe de resultat<strong>en</strong> van de focusgroep<strong>en</strong> in de richtlijn geïntegreerd kunn<strong>en</strong>word<strong>en</strong> <strong>en</strong> zijn overige overweging<strong>en</strong> geformuleerd.4045Stapp<strong>en</strong> 1 <strong>en</strong> 2 (exploratie <strong>en</strong> verdieping) hebb<strong>en</strong> in de beginfase van derichtlijnontwikkeling plaatsgevond<strong>en</strong>. Er zijn vier bije<strong>en</strong>komst<strong>en</strong> georganiseerd: éénmet cliënt<strong>en</strong>, één met ervaringsdeskundig<strong>en</strong>, één met familieled<strong>en</strong> <strong>en</strong> één metprofessionals. In het eerste deel van de bije<strong>en</strong>komst<strong>en</strong> stond de exploratie c<strong>en</strong>traal, inhet tweede deel is ingegaan op de verdieping van uitgangsvrag<strong>en</strong>. Fase 3 <strong>en</strong> 4 (dialoog<strong>en</strong> integratie) hebb<strong>en</strong> later in het proces van richtlijnontwikkeling plaatsgevond<strong>en</strong>. Indit kader is e<strong>en</strong> dialoogsessie georganiseerd, waarbij cliënt<strong>en</strong>, ervaringsdeskundig<strong>en</strong>,familieled<strong>en</strong> <strong>en</strong> professionals ideeën <strong>en</strong> opvatting<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> uitgewisseld <strong>en</strong> overige17