Jaarrapportage Handhaving REACH en EU-GHS ... - Inspectie SZW

JaarrapportageHandhaving REACH enEU-GHS 2009

Inhoud1. Inleiding 032. Regelgeving en opzet uitvoering handhaving 043. Voorgenomen Handhavingsprogramma 2009 064. Uitvoering handhavingsprogramma 2009 075. Ondersteunende activiteiten 106. Europese activiteiten 107. Conclusies en aanbevelingen 11

1. InleidingIn 2007 is een samenwerkingsverband (RegiepuntHandhaving REACH, afgekort RHR) opgezet tussenArbeidsinspectie (AI), Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) enVROM-Inspectie (VI) voor de uitvoering van de handhavingvan REACH 1 . Het RHR bestaat uit een StuurgroepHandhaving REACH (StHR) en een SamenwerkingsverbandHandhaving REACH (SHR). In 2009 is deze samenwerkinguitgebreid met de handhaving van EU-GHS 2 en zijn denamen aangepast naar StHRG respectievelijk SHRG.De StHRG heeft als taak het bevorderen van de onderliggendeafstemming, de eenduidigheid in toezicht en devereenvoudiging ervan. De bevoegdheden van de StHRG zijnhet vaststellen en bijstellen van de handhavingsstrategie eneen (meerjaren)handhavingsprogramma en het vastleggenvan afspraken voor de gezamenlijke handhaving. Het SHRGis geen aparte entiteit, maar een werkstructuur. Het SHRG isverantwoordelijk voor de voorbereiding, ondersteuning eninterne (inspectiediensten en ministeries) en externecontacten over de handhaving van REACH en EU-GHS.De resultaten van de gezamenlijke handhaving van REACHen EU-GHS in 2009 worden in deze rapportage beschreven.1Zie hoofdstuk 2 voor een nadere toelichting2Zie hoofdstuk 2 voor een nadere toelichtingJaarrapportage Handhaving REACH en EU-GHS 2009 | 03

Bij de toewijzing van doelgroepen wordt overigensaangesloten bij de doelgroepen die de betreffendeinspectiedienst eerder al als belangrijkste doelgroepen had.Bij overlap van werkvelden wordt in onderling overleg detrekkende rol aan één inspectiedienst toebedeeld.Naast de genoemde inspectiediensten zijn tevens deDouane en het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM)betrokken.Coördinatie, overleg en informatie-uitwisseling tussen deEU-lidstaten over de handhaving van REACH en EU-GHSvinden plaats in het Forum, het officiële samenwerkingplatformvoor de Europese toezichthouders 9 . Dit is ondergebrachtbij en wordt ondersteund door het EuropeesAgentschap voor Chemische stoffen (ECHA). Het Forumheeft een drieledige taak:• Adviseren over de uitvoerbaarheid en handhaafbaarheidvan uitvoeringsvoorschriften van REACH en EU-GHS.• Informatie-uitwisseling tussen de lidstaten op het gebiedvan handhaving.• Voorbereiden, uitvoeren en coördineren van gezamenlijkehandhavingsprojecten door de EU-lidstaten.9Ex artikel 76 REACH-verordening en artikel 43 EU-GHS verordeningJaarrapportage Handhaving REACH en EU-GHS 2009 | 05

4. Uitvoeringhandhavingsprogramma 2009De VI en de VWA hebben de naleving van de REACH- enEU-GHS-regelgeving gecontroleerd bij producenten,importeurs en handelaren. De AI heeft zich geconcentreerdop het verkrijgen van informatie over bekendheid van deREACH-regelgeving en de aanwezigheid en gebruik van VIB’sbij industriële en professionele toepassers door middel vanmonitoringsvragen.Resultaten uitgevoerde bedrijfscontrolesdoor VWA en VIDe VI en de VWA hebben gecontroleerd in hoeverre deREACH- en EU-GHS regelgeving door producenten,importeurs en handelaren werd nageleefd. Uit het basisbedrijvenbestandREACH van meer dan 4200 bedrijven zijnaselect bedrijven geselecteerd voor een bedrijfsbezoek. Intotaal zijn 153 bedrijven met de REACH-verplichtingengecontroleerd. Op grond van signalen over mogelijkeovertredingen is hierbij bijzondere aandacht gegeven aaneen tweetal categorieën bedrijven, namelijk producentenvan premixen voor diervoeders en zogenoemde enigevertegenwoordigers (EV) 11 .Bij premixen (mengsels van onder andere vitamines enmineralen voor toevoeging aan veevoer) bleek dat producentende gevaarseigenschappen in VIB’s en etiketten van depremixen niet goed hadden beoordeeld.Op grond van artikel 8 van REACH kunnen bedrijven buitende EU gebruik maken van een EV (in de EU) voor hetuitvoeren van de (pre)registraties 12 . Een pilotonderzoek isuitgevoerd naar de naleving van de verplichtingen van eenEV, waarbij is vastgesteld dat artikel 8 (voldoende kennisover de geïmporteerde stoffen, informatie over de ingevoerdehoeveelheden en afnemers) niet werd nageleefd.Rolverdeling REACHBij de 153 bedrijven heeft een inspectie plaatsgevondenwaarbij is gecontroleerd op (pre)registratie, het aanwezigzijn van informatie, etikettering en VIB’s en het doorgevenvan deze informatie verderop in de toeleveringsketen.Daarnaast is geïnventariseerd welke rol(len) een bedrijf inhet kader van REACH vervult. In onderstaande tabel is deonderverdeling in rollen weergegeven, waarbij een bedrijfmeerdere rollen kan vervullen.Rol in keten van REACH Aantal bedrijven Percentage (%) vande bezochtebedrijvenProducent stof 23 15Importeur stof / preparaat 42 27Handelaar 53 35Producent preparaat/formuleerder 46 30Alle gecontroleerde bedrijven waren bekend met de REACHen de REACH-regelgeving.RegistratieverplichtingBij twee bedrijven zijn overtredingen geconstateerd van de(pre)registratie. Hiervoor is in beide gevallen proces-verbaalopgemaakt en zijn bestuursrechtelijke acties gestart.Beschikbaarheid en kwaliteit VIB’s en etikettering126 (82% van de 153) bedrijven zijn gecontroleerd op deaanwezigheid en volledigheid van de VIB’s. Bij nagenoeg allebedrijven waren de verplichte VIB’s beschikbaar en bij 89%van de 126 bedrijven ook in de juiste taal. Ook hadden bijnaalle bezochte bedrijven de VIB’s opgesteld volgens Annex IIvan REACH (wettelijk verplichte 16 rubrieken).De kwaliteit van de VIB’s laat vooral te wensen over op hetonderdeel wettelijk verplichte informatie (rubriek 15:etikettering in overeenstemming met EG-richtlijnen). Dezeinformatie was bij 42 (33% van de 126) van de geïnspecteerdebedrijven onvolledig.Door de VWA en de VI is bij de uitgevoerde controles ook hetBesluit en de Nadere eisen verpakking en aanduiding (Bva/Nva) onderzocht. Bij 103 (67% van 153) bedrijven is deetikettering van producten beoordeeld. Bij 96 daarvan (93%)was de etikettering in de juiste taal gesteld. Bij 26 (25%)bedrijven klopte de inhoud van de etikettering niet volledig.De geconstateerde afwijkingen bij de VIB’s en etiketteringhebben geleid tot de volgende sancties: 35 waarschuwingen,22 vooraankondigingen van dwangsom en negenprocessen-verbaal.11EV is ‘Only Representatives’12Registratie is de REACH-verplichting om gegevens (risico’s) vanstoffen in te dienen bij het Europese Agentschap voor stoffen(ECHA)Jaarrapportage Handhaving REACH en EU-GHS 2009 | 07

Informatieverstrekking en gebruik van VIB’sUit de bedrijfsbezoeken blijkt ten slotte dat bij nagenoegalle bedrijven de werknemers toegang hebben tot deinformatie over stoffen en preparaten (artikel 35 REACH) endat de bedrijven de informatie (artikel 34 REACH) doorgevenaan onder andere handelaren en eindgebruikers verderop inde toeleveringsketen.Controles stoffen uit Annex XVIIEr zijn door de VI in totaal 46 meldingen van stoffen uitAnnex XVII (in het eerste half jaar 2009 nog aangeduid alsverbodsbesluiten) onderzocht. Dit betreft één signaal voorkwikhoudende producten, 29 signalen voor cadmiumhoudendeproducten en zestien signalen voor asbesthoudendeproducten. Dit heeft geresulteerd in acht waarschuwingen,twaalf processen-verbaal (opgemaakt door de Douane) enéén bestuursrechtelijke maatregel.Door de VWA zijn voor het project tolueen, benzeen enchloroform in kleefstof en spuitverf 70 inspecties uitgevoerden 154 monsters onderzocht. Er zijn te hoge concentratiestolueen (elfmaal), benzeen (zesmaal) en chloroform(vijfmaal) vastgesteld. Producten, waarvoor een ernstigeovertreding is vastgesteld, zijn uit de handel genomen. Voordeze overtredingen zijn vier boeterapporten en dertienprocessen-verbaal opgemaakt. Voor vier andere overtredingenzijn schriftelijke waarschuwingen gegeven,Voor het project azokleurstoffen in leerproducten zijn 24inspecties uitgevoerd en 44 monsters onderzocht. In tweeproducten zijn te hoge concentraties azokleurstoffenaangetroffen, wat in een geval aanleiding was tot het gevenvan een schriftelijke waarschuwing.Voor het project zware metalen, allergenen en verbodenstoffen in textiel zijn 44 inspecties uitgevoerd en 118monsters onderzocht. In zeven producten zijn te hogeconcentraties nikkel aangetroffen, wat echter in geen van degevallen aanleiding was tot het nemen van maatregelen.Resultaten uitgevoerde controles door AIDe Arbeidsinspectie heeft in 2009 bij 2215 industriële enprofessionele gebruikers monitoringsvragen gesteld. Ditproject was een voortzetting van het project uit 2008. Doelwas om na te gaan of deze bedrijven (veelal gebruikers aanhet eind van de toeleveringsketen) reeds bekend waren metde REACH-regelgeving. Bij bedrijven waar met gevaarlijkestoffen werd gewerkt zijn vragen gesteld over de aanwezigheiden het gebruik van de VIB’s.Bekendheid met REACH bij industriële en professionele toepassersFiguur 1: Overzicht van de resultaten over de bekendheid met REACH bij debezochte industriële en professionele toepassers2213263Helemaal niet mee bekendWel van gehoord maar weet er nog weinig vanOp hoofdlijnen bekend met de inhoudTot in details bekend met de inhoudBij de industriële en professionele toepassers die door de AIzijn bezocht blijkt dat gemiddeld 37% van de bedrijvenbekend is met REACH en de REACH-regelgeving. Bij debedrijven die in 2009 bezocht zijn blijkt dat bij facilitairediensten in de zorg, bouwmaterialen en metaalelectro debekendheid met REACH varieert tussen de 46 en 53%. Bij debedrijven in de overige projecten ligt dit percentage tussen13 (hoveniers) en 27% (garages en werkplaatsen).Met de beschikbaarheid en het gebruik van VIB’s is het ietsbeter gesteld. De helft van de bedrijven heeft VIB’s in huis 13en ongeveer 73% van deze bedrijven maakt er ook daadwerkelijkgebruik van. De beschikbaarheid en het gebruik vande VIB’s is sterk sectorafhankelijk, zoals blijkt uit deinformatie in figuur 2. In sommige sectoren is het gebruikbeduidend hoger dat in andere sectoren. Veel bedrijvenweten dat zij VIB’s in huis moeten hebben en dat zij hiervangebruik moeten maken (en doen dit ook), maar zij zien ditniet als een verplichting in het kader van de REACHregelgeving(eerder als een verplichting in het kader van deArbowet).13Dit betreft die bedrijven die ook daadwerkelijk stoffen gebruiken endus VIB’s in huis moeten hebbenJaarrapportage Handhaving REACH en EU-GHS 2009 | 08

Figuur 2: Overzicht van de resultaten over de bekendheid met REACH, beschikbaarheid van VIB’s en gebruik van VIB’sOverigBussen, trucksen caravansAutowasserijen enpoetsbedrijvenGarages enWerkplaatsenHoveniersFacilitaire dienstenin de zorgBouwmaterialenMetaalelectro0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100%Bekend met REACH?VIB’s in bezit?Bedrijven die VIB’s ook gebruikenBeschikbaarheid VIB’sOngeveer de helft van de bedrijven geeft aan dat zij VIB’s vande gebruikte chemische stoffen in huis heeft. Dezebeschikbaarheid varieert bij de verschillende sectoren waardit project is uitgevoerd. Bij facilitaire diensten in de zorg isde beschikbaarheid heel hoog (meer dan 90%). Bijhoveniers daarentegen veel lager (47%).Gebruik VIB’sBij ongeveer 30% van de bedrijven wordt ook ‘iets’ met VIB’sgedaan. Positieve uitschieters bij het gebruik van VIB’s zijnautowasserijen en poetsbedrijven (53%) en bedrijven diezich bezighouden met het herstel/onderhoud van bussen,trucks en caravans (46%). Meestal worden de VIB’s ter inzageaangeboden aan de werknemers. Daarnaast worden zevoornamelijk gebruikt bij het inventariseren van risico’s ofhet vaststellen van maatregelen.Het volgende diagram (figuur 3) geeft een indruk van hetgebruik en de toepassing van VIB’s bij industriële enprofessionele toepassers.Figuur 3: Overzicht van het gebruik en toepassing van VIB’s bij industriële enprofessionele toepassersGebruik van VIB’s14%5%10%10%27%34% Niet/zelden gebruiktTer inzage aan werknemersVertaald naar werkinstructiesGebruikt voor bepalen van maatregelenGebruikt voor het inventariseren van risico’sOverige manierenJaarrapportage Handhaving REACH en EU-GHS 2009 | 09

5. Ondersteunende activiteitenStHRG en SHRGIn 2009 heeft de StHRG haar sturende en coördinerende roluitgevoerd. Door het SHRG zijn ondersteunende activiteitenuitgevoerd. Naast interne afstemming met de beleidsdirectiesvan de betrokken ministeries en het Bureau REACH vanhet RIVM, heeft het SHRG periodiek overleg gevoerd met dekoepelorganisatie VNO-NCW en de meest betrokkenbrancheorganisaties (VNCI, VHCP, FME, NRD en NVZ) overde handhaving van REACH en EU-GHS.In 2009 hebben alle inspecteurs en controleurs van de AI,VWA en VI een opleiding gevolgd in de handhaving vanEU-GHS. Ook heeft in twee bijeenkomsten uitwisseling vankennis en ervaring plaatsgevonden.Voor de voorlichting en communicatie over de handhavingvan REACH en EU-GHS is een gezamenlijk communicatieplanopgesteld en uitgevoerd. Op basis van dit plan zijn devolgende activiteiten verricht:• Het uitbrengen van een nieuwsbrief REACH en EU-GHSvoor de uitvoerders.• Het opzetten en bijhouden van een website handhavingmet informatie voor externen 14 met onder anderebrochures voor bedrijven.• Het uitbrengen van persberichten.Samenwerking met SodM en DouaneDe bestaande samenwerking met het SodM en de Douane isuitgebreid met de handhaving van REACH en EU-GHS.6. Europese activiteitenOp Europees niveau zijn in het Forum de volgendeactiviteiten uitgevoerd:• Deelname door de voorzitter van de StHRG aan het Forumvan EU-lidstaten voor de uitwisseling van handhavingsinformatie.De voorzitter van de StHRG is vice-voorzitter vanhet Forum. Het Forum heeft in 2009 driemaal vergaderd.Een standaardonderdeel van de bijeenkomsten is eenopen sessie met vertegenwoordigers van Europesebrancheorganisaties. Via het Forum heeft ook afstemmingplaatsgevonden met bestaande netwerken (SeniorLabour Inspectors Committee (SLIC) en ChemicalLegislation European Enforcement Network (CLEEN)).• Deelname aan projecten uit het werkprogramma van hetForum. Nederland heeft in enkele Forumwerkgroepen eenrol gespeeld. Zo is onder Nederlands voorzitterschap eenadvies opgesteld over de handhaafbaarheid van nieuwestoffen, groepen van stoffen of mengsels (entries) in AnnexXVII van REACH (restricties) en de bepalingsmethoden inde bestaande entries. Ook is Nederland voorzitter van dewerkgroep die een eerste EU-handhavingsproject(REACH-EN-FORCE-1) begeleidt. In 2009 is dit eerste, doorhet Forum gecoördineerde gezamenlijke handhavingsprojectdoor 26 landen uitgevoerd. In juni 2010 zijn deresultaten van dit project gepresenteerd.• Bilaterale ondersteuning door de VI in de ontwikkelingvan de handhaving van REACH in Portugal.14www.stoffenbeleid.nlJaarrapportage Handhaving REACH en EU-GHS 2009 | 10

7. Conclusies en aanbevelingenOp grond van de bevindingen kunnen de volgendeconclusies worden getrokken:• Uit de uitgevoerde inspecties blijkt dat het grootste deelvan de bedrijven de verplichte preregistratie van hunstoffen en preparaten heeft uitgevoerd. Er zijn tijdens decontroleactiviteiten slechts enkele overtredingen van de(pre)registratieverplichting uit de REACH-regelgevingvastgesteld.• In een pilotonderzoek is vastgesteld dat de naleving vanartikel 8 door de gecontroleerde EnigeVertegenwoordigers onvoldoende was.• Bij nagenoeg alle bedrijven waren de verplichte VIB’sbeschikbaar, die ook in vrijwel alle gevallen warenopgesteld volgens Annex II van REACH. De kwaliteit vande VIB’s geproduceerd door producenten, importeurs enhandelaren laat in een derde van de gevallen te wensenover op het onderdeel wettelijk verplichte informatie.• Bedrijven aan het einde van de toeleveringsketen zijnslecht bekend met REACH. Afhankelijk van de branchevarieert de onbekendheid met REACH tussen 60 en 75%.In veel van de bedrijven wordt echter wel gebruikgemaakt van VIB’s.• Er is bij de producenten van premixen een slechtenaleving van de verplichtingen op het gebied van VIB enetikettering geconstateerd.Naar aanleiding van de bevindingen worden de volgendeaanbevelingen gedaan:• Continueer de handhaving van REACH en EU-GHS door deinspectiediensten in de vorm van een meerjarige aanpak.• Start in 2010 een vervolgonderzoek naar het functionerenvan EV’s.• Verbeter het opstellen en gebruik van VIB’s door eengerichte voorlichtingscampagne. Deze actie is voorzieneind 2010/begin 2011 door SZW en AI.• Vervolg in 2010 de gestarte handhavingsactie om tekomen tot een goede naleving bij de producenten vanpremixen.ColofonDatum publicatie: Juli 2010Deze publicatie is te downloaden viawww.vrominspectie.nlJaarrapportage Handhaving REACH en EU-GHS 2009 | 11

Dit is een publicatie van: Ministerie van VROMRIjnstraat 8 | 2515 XP Den Haag | www.vrom.nlArbeidsinspectieMinisterie van Sociale Zaken enWerkgelegenheidVoedsel en Waren AutoriteitMinisterie van Landbouw, Natuur enVoedselkwaliteitVROM 0227 | JULI 2010VROM-InspectieMinisterie van Volkshuisvesting,Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer