Het oude kerkhof

door Wilbert DekkerHET OUDE KERKHOF143HISTORIEDe algemene begraafplaats nabij de ‘Kapel in ’tZand’ is een van de eerste begraafplaatsen in Nederlanddie buiten de stad is aangelegd en nietom een kerk heen ligt: ‘het kerkhof’. Toch sprekenRoermondenaren over ‘Den Aje Kirkhaof’. (zie kader22, Het landschap maakt geschiedenis).In 1784 was Roermond onderdeel van het Habsburgserijk met hoofdstad Wenen. In dat jaar verboodKeizer Jozef II het begraven in en om dekerk en zelfs binnen de stadsmuren, omwille vanhygiëne. De stedelijke bevolking groeide sterk, zodatde kerkhoven overvol raakten. De katholiekekerk moest zorgen voor een begraafplaats buitende stad, waar ook protestanten en joden begravenkonden worden. Het joodse kerkhof lag hier al.Tussen de delen waarin de doden van de verschillendegesternten begraven lagen, kwamen muren.Het graf met de twee handen is symbolisch: eenkatholieke vrouw reikt haar hand over de muurnaar haar protestante man.Om het vergaan van de lichamen te bevorderenverbood de keizer grafstenen. Deze mochten weltegen of in de muur geplaatst worden, zoals nunog te zien is in het oudste gedeelte.In 1857 ging het eigendom van de begraafplaatsover naar de gemeente en werd ze naar het padenplanvan de bekende architect Pierre Cuypers(1827-1921) aanzienlijk uitgebreid. Op het kruispuntvan twee lanen staat de Bisschopskapel, éénvan de vier kapellen op het kerkhof. Pierre Cuypersheeft hier vlakbij zijn onlangs gerestaureerde familiegraf.Langs een van de twee toen aangelegdelanen, de Hoofdallee, bevinden zich maar liefst 47grafkelders.In 1882 werd de begraafplaats naar het oosten uitgebreidmet het oostelijke hoogkruis; vermoedelijkzijn toen ook de vier Beuken geplant. In 1912 werdhet hele terrein tussen de toenmalige begraafplaatsen de in 1879 door de Grand Central belge geopendespoorlijn, de IJzeren Rijn, aan het kerkhoftoegevoegd. Vermoedelijk stamt ook de beukenlaanmet in totaal negen Beuken uit die tijd. Delaatste uitbreiding was in 1946.In die tijd werd de nieuwe begraafplaats ‘Tussende Bergen’, ten zuiden van Roermond, aangelegd.Vanaf dat moment ontmoedigde de gemeente hetbegraven op het Oude Kerkhof, omdat men dezebegraafplaats wilde sluiten. Vanaf 1960 verminderdede gemeente het onderhoud aanzienlijk,Het Graf met de Handjes is het bekendste graf van het Oude Kerkhof. Het doodshoofd op de zerk geeft aan dat in de doodiedereen gelijk is (foto: Jack Theelen).