Krabat (pdf)

FilmficheVoor je naarde film vertrektSynopsisOorlog en pest zaaien dood en vernieling en maken vanKrabat een 14-jarige wees. Vluchtend belandt de jongenbij een molenaar die hem onderdak en een baan aanbiedt.Dan ontdekt Krabat een vreselijk geheim: de molenaaris een meester in de zwarte magie. Ook Krabat wordtingewijd in de duivelskunsten, maar daarvoor moeten hijen zijn makkers een hoge prijs betalen. Ontsnappen aan deduistere kracht van de Meester lijkt onmogelijk. De jongenkomt in opstand en gaat – gesterkt door de liefde – de strijdaan met zijn onoverwinnelijke Meester.Grandioos in beeld gebracht epos over duistere tijden enduistere machten, in een schitterend decor.Technische kaartMEESTER VAN DE ZWARTE MOLEN (KRABAT)Originele titel: KrabatDuitsland, 2008, 120 minutenRegie: Marco KreuzpaintnerScenario: Michael Gutmann & Marco Kreuzpaintner,gebaseerd op een boek van Otfried PreußlerMet o.a.David Kross...................KrabatDaniel Brühl..................TondaChristian Redl...............De MeesterRobert Stadlober..........LyschkoOriginele Duitse versie met Nederlandstalige ondertitelsDistributie: Jekino DistributieWinnaar van de Best Children and Youth Film Bavarian FilmAwards 2008Krabat, een uitgehongerde 14-jarige weesjongen komtterecht in de zwarte molen. Hij krijgt er onderdak, eten eneen baan als molenaarsknecht. Het geluk lijkt aan zijn zijde.Maar schijn bedriegt. Er gebeuren mysterieuze zaken op demolen en niets is er wat het lijkt. De molen en zijn bewonerszijn in de ban van zwarte magie. Wanneer er slachtoffersvallen, wordt het Krabat duidelijk dat hij moet ingrijpen.Op de koop toe wordt hij verliefd... een onmogelijke liefde.Toch zal Krabat vechten voor zijn vrienden en zijn geliefde.Er staat veel op het spel. Kan hij de strijd aan?Het verhaal is gebaseerd op een oude legende; het ‘sprookje’van de zwarte molen werd generaties lang doorverteld, totauteur Otfried Preußler het neerschreef in een jeugdroman.Het boek werd een klassieker die wereldwijd gelezen werden nu tot een speelfilm werd bewerkt.MEESTER VAN DE ZWARTE MOLEN (KRABAT) is eerst envooral een avonturenverhaal in de schemerzone tussenrealiteit en fantasie. Er komt een heleboel magie entovenarij aan te pas. En wie magische krachten bezit, komtal gauw in de verleiding om die te misbruiken. Daarom isMEESTER VAN DE ZWARTE MOLEN méér dan zomaar eenspannend avontuur. Het is ook een verhaal over macht,machtsmisbruik, egoïsme en solidariteit. Oude sprookjeskunnen ook vandaag nog relevant zijn...MEESTER VAN DE ZWARTE MOLEN is een duistere film.In de oude molen – waar veel scènes zich afspelen – is erweinig licht. Trouwens... sommige dingen kunnen betergeen daglicht zien! Daardoor hangt er een ietwat enge,griezelige sfeer over de film. Maar dat wordt goedgemaaktdoor de prachtige locaties waar de film werd opgenomen:ruwe bergtoppen, sneeuw en ijs, sprookjesachtigewouden. In deze lesmap lees je hoe de opnames niet vaneen leien dakje liepen: regen, modder en koude maaktenhet de filmmakers niet makkelijk. Voor de begrafenisscènetrok men zelfs met de acteurs (paarden incluis) naar eengletsjer in het hooggebergte. Maar het resultaat is eenindrukwekkend spektakel dat voor de verandering niet inHollywood maar in Europa werd gemaakt. MEESTER VANDE ZWARTE MOLEN is een Duitse film die grotendeels inRoemenië werd opgenomen.4 5

Wie de filmmaakteRegisseur:Marco KreuzpaintnerKreuzpaintner (° 1977) is eenautodidactisch filmmaker metervaring in reclame en muziekvideo’s.Zijn eerste kortfilmstrokken de aandacht: ENTERINGREALITY oogstte succes op allerleifilmfestivals en DER ATEM-KUNSTLER werd in 2001 genomineerdvoor de “Jong DuitsTalent Award”.In 2003 maakte Marco Kreuzpaintnermet BREAKING LOOSEzijn speelfilmdebuut. Nadien volgden het coming of agedrama SUMMER STORM (2004) en TRADE, een grote productiemet een bescheiden sterrencast. De film verteltover kinderhandel, gedwongen prostitutie en moderneslavernij langs de grens tussen Mexico en de VS.Filmografie Marco Kreuzpaintner2008 MEESTER VAN DE ZWARTE MOLEN (KRABAT)2007 TRADE2004 SUMMER STORM2003 BREAKING LOOSE2001 REC – Kassettenmädchen / Kassettenjungs (televisie)2000 DER ATEMKÜNSTLER (Kortfilm)1998 ENTERING REALITY (Kortfilm)Director’s StatementDit is wat de regisseur zelf beweert over zijn film:‘Krabat’ bewerken voor het witte doek was een droom diewerkelijkheid werd. Ik ben niet bang van special effectsen ben heel gevoelig voor de verwachtingen van fans enlezers. Het is een donker maar universeel verhaal – diepgaandmaar ook heel onderhoudend – dat vraagt om visueelkrachtige beelden. Voor een filmmaker is het eenbuitenkans om zulk rijk materiaal in handen te krijgen. Bovendienis het boek een klassieker die op talrijke lezers eenblijvende indruk heeft gemaakt.KRABAT is ook een parabel over fascisme, over de verlokkingvan macht, over het vergaren van macht zonder degevolgen te beseffen. Daarom is dit verhaal volgens mijeven relevant als ooit voorheen.In 2008 draaide hij MEESTER VAN DE ZWARTE MOLEN(KRABAT).Momenteel werkt hij aan de Braziliaanse coproductie THE8TH DAY, een romantische komedie over een Londensevrouw die verliefd wordt op een man uit Rio De Janeiro.6 7

De acteursDavid Kross: KrabatDavid Kross debuteerde in 2001 op11-jarige leeftijd in de komedie HIL-FE, ICH BIN EIN JUNGE! en heeftsindsdien zijn plaats ingenomen inde galerij van gerespecteerde, jongeDuitse acteurs.Na MEESTER VAN DE ZWARTE MO-LEN zette David Kross zijn tanden inTHE READER (Stephen Daldry), zijneerste Engelstalige rol. De film deedstof opwaaien omdat Kross de rolvertolkt van Michael, een 15-jarigejongen die verliefd wordt op een 36-jarige vrouw. DavidKross wordt in THE READER omringd door een all-starcast met o.a. Kate Winslet en Ralph Fiennes.Christian Redl (De Meester)Christian Redl, één van Duitslandsmeest gereputeerde karakteracteurs,werd onlangs 60 en vertolktedoorheen z’n carrière de meest uiteenlopendepersonages. Zijn grootstesucces had Redl in 2004 metzijn rol als Generaal Alfred Jodl,een vertrouweling van Adolf Hitlerin Oliver Hirschbiegls DER UNTER-GANG.Daniel Brühl: TondaDe carrière van Daniel Brühl, zoonvan een tv-regisseur, is een succesverhaal.Hij debuteerde in PA-RADISE MALL (1999, FriedemannFromm), een film over 7 tieners diezich laten opsluiten in een shoppingmall en het aan de stok krijgen metde beveiligingsdiensten.Na een reeks Duitse films kreeg DanielBrühl internationale aandachtdankzij GOOD BYE LENIN (2003),waarvoor hij de “European Film Academy Award” voorBeste Acteur won. Sindsdien bewees Brühl zijn veelzijdigheidin talloze producties zoals THE EDUKATORS (HansWeingartner, 2004), 2 DAYS IN PARIS (Julie Delphy, 2007),THE BOURNE ULTIMATUM (Paul Greengrass, 2007) en IN-GLORIOUS BASTERDS (Quentin Tarantino, 2009).Marco Kreuzpaintner: “Ik wil ten allen prijze een ensemblevan mooie filmacteurs met gladde snoetjes vermijden.Ruwe, geschonden gelaatstrekken leken me toepasselijkvoor een verhaal dat zich in de 17 de eeuw afspeelt. Daarommoesten sommige acteurs uren lang in de schminkstoelzitten. Bij MEESTER VAN DE ZWARTE MOLEN is de innerlijkeschoonheid belangrijker dan de uiterlijke; daarom washet belangrijk om een echte karakteracteur in de hoofdrolte hebben.”8 9

AuteurOtfried PreuSSlerOtfried Preußler werdin 1923 geboren inhet Duitstalige Bohemen(tegenwoordigTsjechië). In zijn jeugdluisterde hij graagnaar oude verhalenen sprookjes. Hij gingin dienst in het Duitseleger en werd in 1944in Rusland krijgsgevangengemaakt. Pas vijf jaar later kwam hij vrij. Hij werdonderwijzer. In zijn vrije tijd schreef hij hoorspelen enop school las hij sprookjes voor die hij zelf had bedacht.In 1970 hield hij op met lesgeven om fulltime te kunnenschrijven.Otfried Preußler was elf jaar oudtoen hij het verhaal van Krabat voorhet eerst onder ogen kreeg. In debibliotheek van zijn vader, een leraaren historicus, ontdekte hij eenverzameling lokale volksverhalen enlegenden. Het verhaal over Krabatliet hem niet meer los. “Het maakteeen enorme indruk op mij – vooralvanwege die mysterieus klinkendenaam ‘Krabat’. Het dreigende lot datde jonge molenaarsleerlingen elkjaar te wachten staat, greep me ergaan.” In 1970, bijna 25 jaar later, besloot Preußler om vanKrabat het onderwerp van z’n nieuwe boek te maken.Met ‘Krabat’ (Nederlandse titel: ‘Meester van de ZwarteMolen’) verwerft hij internationale faam en rijgt hij de bekroningenaan elkaar. Het boek werd in 30 talen vertaalden was in die jaren ook bij ons een heel populaire jeugdroman.In 1972 werd Preußler voorgedragen voor de HansChristian Andersen Prijs.Andere bekende boeken van Otfried Preußler zijn o.a.‘De Kleine Waterman’, ‘De Kleine Heks’, Het Spookje’ en‘Sterke Wanja’. Zijn werk werd in ons taalgebied uitgegevendoor Lemniscaat en is nog verkrijgbaar via UitgeverijLibridis.Otfried Preußlers roman ‘Krabat’ werd in 1977 al door deTsjechische regisseur Karel Zeman bewerkt tot een prachtigeanimatiefilm.“Krabat, de animatiefilm uit 1977”10 11

Na de film:eerste reactiesVlak na de vertoning wil het publiek vaak z’n eerste indrukkenkwijt; men heeft nood aan een ontladingsmoment.Het is niet aangewezen om veel dieper in te gaan op debedenkingen van het publiek, maar men moet hen wel dekans geven om ‘stoom af te laten’. Daarbij kunnen enkeleeenvoudige vragen helpen:• Vond je het een goede film? Waarom (niet)?• Hoe kan je de film volgens jou het best omschrijven?Leuk / saai / meeslepend / griezelig / grappig / origineel/ spannend / langdradig / …?• Welk moment uit de film is je het meest bijgebleven?Welke scène zal het langst in je herinnering blijven?• Zou je de film aanraden aan je vrienden? Aan je ouders?• Met welk gevoel bleef je achter in je bioscoopzetel?• Wat vond je van het einde?• MEESTER VAN DE ZWARTE MOLEN is een Duitse film.Kan je hem vergelijken met de films uit Hollywood diewe meestal in de zalen te zien krijgen?• Wat vond je van de special effects? Waren ze goed gedaanof niet?12 13

Het verhaal:van boek naar filmFilmmakers zoeken wel vaker inspiratie in boeken: ze vertelleneen verhaal dat eerder al in een boek werd neergeschreven.Soms gaat het om heel bekende boeken (zoalsde ‘Harry Potter’ reeks of ‘Kruistocht in Spijkerbroek’); veelkijkers komen naar de bioscoop om te zien hoe dat boek erop het witte doek zal uitzien. Soms zijn ze teleurgesteld: inhun verbeelding zag het verhaal er heel anders uit.Ook MEESTER VAN DE ZWARTE MOLEN (KRABAT) is gebaseerdop een boek. Marco Kreuzpaintner: “Natuurlijkheeft elke lezer van het boek een eigen film in zijn hoofd.Maar je moet aanvaarden dat de filmmaker zijn eigen ideeëngevolgd heeft en je kan je afvragen waarom hij ervoorheeft gekozen om het verhaal op deze manier te vertellen.We wijken enkel van het boek af wanneer dat goed wasvoor de dramaturgie van de film. De grootste aanpassingis dat ons verhaal zich niet uitstrekt over drie maar overtwee jaren. Wanneer je op het witte doek iets drie maalherhaalt, wordt het vervelend. Ook het einde werd aangepast.Maar 95 % van de film is op het boek georiënteerd.”Opdracht:Laat de jongeren het verhaal beknopt navertellen. Hebbenze alle verhaalelementen goed begrepen? Kunnen ze dehoofd- van de bijzaken onderscheiden?Heb je het verhaal goedbegrepen?Enkele inhoudelijke elementen verklaardIn het boek overspanthet verhaal drie jaren.Het eerste jaar wordtKrabat leerling op demolen, waar hij stapna stap ontdekt dat zijnmakkelijke leventje minderveilig is dan hij aanvankelijkvermoedt. Ophet einde van het eerste jaar sterft Tonda. Hiermee verliestKrabat een echte vriend. Steeds meer gaat hij de situatieop de molen wantrouwen. Hij begint zich fanatiek te oefenenin de zwarte kunst en verlangt steeds meer naar zijnmeisje, die hij ‘Kantorka’ (de voorzanger) noemt.De vorderingen van Krabat zijn Juro noch de Meesterontgaan. Krabat wordt door Juro benaderd, die meer inzijn mars heeft dan hij laat uitschijnen. Samen met Krabatsmeedt Juro een plan om de Meester ten val te brengen.De Koraktor, het spreukenboek waaruit de Meester onderwijst,beschrijft een manier waarop Krabat zijn meisjevoor zich kan winnen en de molengezellen de vrijheid kanschenken. De Meester verdenkt Krabat van verraad en wilhem kost wat kost voor zich winnen, in de hoop dat zijnbeste leerling ooit zijn positie kan overnemen. Ook Juroheeft zijn hoop gevestigd op Krabat. Misschien is hij sterkgenoeg om de macht van de Meester te breken.De film geeft soms beknopte informatie die in hetboek meer uitgebreid aan bod komt. Daarom zijnbepaalde elementen uit het verhaal misschienniet volledig duidelijk. Volgende informatie uit hetboek kan eventueel meer duidelijkheid brengen.14 15

Vragen aan deleerlingen• Heb jij al wel eens een film gezien waarvan je eerst hetboek had gelezen? Was je tevreden over het resultaat?Leek de film op ‘de film in jouw hoofd’ tijdens het lezenvan het boek?• Heb je alle elementen uit het verhaal begrepen? Warenbepaalde zaken onduidelijk? Ga eventueel samenop zoek naar een antwoord op je vragen.• Wie is volgens jou de man op de zwarte koets en watis zijn rol in het verhaal?• “De eeuwige kringloop van de molen. Eén van onswordt geofferd aan de Dood, de Meester keert verjongdterug en een nieuwe knecht vervangt de oude.”Wat betekent dit citaat? Op welke manier verandertdeze informatie het leven van Krabat op de molen?• Beschrijf de rol van Juro in dit verhaal.• Waarom wil Krabat de ware naam van Kantorka nietweten? Wat zouden daarvan de gevolgen kunnen zijn?18 19

Inhoudelijke thema’s& VerhaalachtergrondenThema 1:Macht & machtsmisbruikVolgens Otfried Preußler is zijn boek méér dan zomaareen spannend avontuur uit een ver verleden. De beschrevensituatie is ook relevant voor mensen in de 21 ste eeuw.“’Krabat’ is het verhaal van een jongeman die zich metfascinerende krachten inlaat, tot hij beseft waarin hij verzeildis geraakt. Het is ook mijn verhaal, het verhaal vanmijn generatie, en het verhaal van alle jonge mensen diein aanraking komen met macht en de verleiding van rijkdomen eeuwig leven. ‘Krabat’ is ook een parabel over fascisme,over het verwerven van macht zonder de gevolgente overwegen. Daarom is dit verhaal volgens mij even relevantals ooit voorheen.Voor hen die verstrikt raken in de verlokkingen van demacht is er maar één uitweg: de wil om zich te bevrijdenmet de hulp van goede vrienden en alle kracht die je kanputten uit de liefde. De liefde is sterker dan het kwade ensterker dan alle verlokkingen in deze wereld.”Iedereen begrijpt dat een jongen zonder dak boven z’nhoofd en zonder eten blij is met z’n nieuwe onderdak. MarcoKreuzpaintner: “Maar dan stelt zich de vraag die ons allenaanbelangt: wat wil ik daarvoor opofferen? In hoeverresta ik toe dat andere mensen bepalen wie ik moet zijn enhoe ik moet leven? Die vraag kan je net zo goed stellen bijde rol van politiek en religie in de hedendaagse samenleving.”De Dertigjarige Oorlog“In het jaar 1646 waren de Duitse landen verwikkeld ineen reeks oorlogen die bekend staat als ‘De DertigjarigeOorlog’. Het resultaat: de verwoesting van Europa en honderdduizendendoden. Wie gespaard bleef van oorlog enhongerdood moest vechten tegen een andere, onzichtbarevijand: de pest.”De Dertigjarige Oorlog duurde van 1618 tot 1648. Oorspronkelijkeen conflict tussen protestanten en katholiekenwerd dit al gauw een machtsoorlog tussen verschillendeEuropese staten. Het conflict begon toen de katholiekeFerdinand koning werd van het protestantse Bohemen. Devrijheid van de protestanten werd beknot en zij kwamenin opstand. Toen in Praag twee katholieke adviseurs uithet raam werden gegooid (Tweede Praagse Defenestratie)was het hek van de dam. De volgende dertig jaren namenallerlei landen en coalities de wapens tegen elkaar op. Navele veldslagen, verwoestingen, hongersnood en jarenlang onderhandelen werd een overeenkomst bereikt: deVrede van Westfalen (11 vredesverdragen) betekende heteinde van de Dertigjarige Oorlog. Maar aan hongersnood,armoede en ziekte kwam voorlopig nog geen einde.Thema 2: Magie“Op veel vragen die mijn verhaal oproept, weet ik ookgeen zinnig antwoord. Veel van wat ik zie en beleef – dedingen waarover ik vertel – blijven voor mij ook een raadsel.”(Otfried Preußler op www.preussler.de)Onder magie kunnen we vele dingenverstaan: voorspellingen, astrologie,bezweringen, alchemie, tovenarij,alternatieve geneeswijzen,… Etymologischstamt het woord af van hetGriekse ‘magikē’, refererend aan deMagoi (priesters die astrologischevoorspellingen deden). De mensheidheeft altijd geprobeerd om eenverklaring te vinden voor onverklaarbare dingen. Daaromkomt magie (net zoals religie) voor in alle tijden en alleculturen.20 21

Vele filosofen en magiërs maakten een onderscheid tussenvier verschillende werelden (ook wel ‘de vier lagenvan het bewustzijn’ genoemd):1. de fysieke wereld: de alledaagse, materiële wereldwaarin wij leven. Deze is vatbaar en tastbaar via onzezintuigen.2. de etherwereld: de wereld waarin onze levenskrachteen rol speelt. Hier heersen energieën en krachten dieal het materiële samenhouden. Deze wereld is niettastbaar.3. de astrale wereld: de wereld der gedachten en gevoelens,die tot uiting komen in ons aura.4. de spirituele wereld: deze staat het verst van ons vandaan.Al het onverklaarbare wordt toegewezen aandeze wereld, die de hele kosmos omvat. Men gelooftdat enkel via het diepste onderbewustzijn contact kanworden gemaakt met deze wereld.Een andere indeling die vaak terugkeert in religies of filosofieënherleidt de wereld tot vier oerelementen: water,aarde, lucht en vuur. (In de Chinese astrologie worden vijfelementen gebruikt: hout, aarde, vuur, water en metaal.)Via magie kan je één van deze werelden of oerelementenbeïnvloeden. Magie in de ware betekenis van het woordimpliceert dat er invloed wordt uitgeoefend op de materiein de wereld.Witte en zwarte magieMagie op zich is zwart noch wit. Magie is een universelekosmische kracht waarvan iedereen gebruik kan maken.Daarom is magie an sich neutraal; ze wordt goed (wittemagie) of slecht (zwarte magie) naargelang de bedoelingenvan de gebruiker.Otfried Preußler: “Of ik persoonlijk in toverij geloof? Erzijn zeker en vast krachten aan het werk die wij met onsverstand niet kunnen verklaren. In mijn leven werd ik enkelemalen met zulke krachten geconfronteerd. Het zijn dekrachten van het hart en van de ziel, die onmeetbaar zijnen die niet passen in de categorieën van de moderne wetenschap.Dat betekent niet dat ze niet zouden bestaan. Demenselijke ziel kan een energie ontwikkelen die moeilijk tebegrijpen is: haat en liefde, afgunst en medeleven zijn daaraspecten van. Die kan je ten goede of ten kwade aanwenden,of zoals dat vroeger werd genoemd: witte of zwartemagie. Zwarte magie is gebaseerd op haat, witte magie opde kracht van de liefde. Ik hoop dat dit in het boek ‘Krabat’duidelijk tot uitdrukking komt.” (www.preussler.de)Magische elementen* Het pentagramIn de film tekenen Tonda en Krabat tijdens de paasnachteen pentagram op elkanders hoofd. Zo wordt benadruktdat zij zich met zwarte magie inlaten. Maar dit symboolwerd al vaak foutief geïnterpreteerd.Het pentagram – een vijfpuntige ster – is één van de oudstesymbolen ter wereld en ontleent haar naam aan hetGriekse woord ‘pentagrammon’, wat letterlijk ‘vijf lijnen’betekent. De vijf punten van het pentagram stonden ooksymbool voor de vijf elementen of vijf zintuigen. Het symboolwerd later gretig geadopteerd door de aanhangersvan Wicca (een vorm van natuurreligie). Omdat Wiccaheidens was en zelfs wiskunde ooit werd beschouwd alseen ‘verboden wetenschap’, kreeg het pentagram een negatieveconnotatie. Het werd als een teken van de duivelbeschouwd.Maar eigenlijk is het pentagram een positief teken dat uitblinktdoor zijn volmaaktheid; het pentagram is van eenmathematische perfectie. De punt die naar boven wijst,zou de hemel aanduiden. En omgedraaid met de punt naarbeneden werd het een teken van de duivel, wijzend naarde hel. Dit werd het symbool van het Satanisme. In de hedendaagsepopcultuur zie je dit teken vaak bij subgenresvan de metalmuziek (zoals death en black metal).Uitdaging:Lukt het jou om in één lijntrek een pentagram te tekenen?Je mag je pen dus niet van het blad opheffen. Probeermaar eens!22 23

* De ravenRaven staan vaak symbool voor het duistere. Omdat ravenen kraaien bijna menselijke klanken kunnen uitstoten,werden ze in oude culturen soms beschouwd als boodschappersvan de goden of gezanten uit het hiernamaals.Voor elke dood van een wezen of voorwerp, wordt er eenander wezen in de plaats geboren; daardoor reizen de ravenheen en weer tussen onze wereld en de onderwereld.* 12De Meester heeft 12 leerlingen. Het getal 12 staat voorvolledigheid, perfectie en eenheid. Er zijn 12 apostelen, 12Griekse goden, 12 maanden, 12 tekens in de dierenriem,…12 is een magisch getal.OpdrachtMagie is niet enkel een zaak voor grote tovenaars. Ook jijkan zonder opleiding in de magie enkele magische trucsonder de knie krijgen.* Truc met de elastiekStrek je wijs- en middenvinger. Bind een elastiek dubbelrond die twee vingers. Maak een vuist (zonder de duim)en trek de elastiek ook over je vier nagels. Blijf een vuistmaken. Toon je vuist aan iemand (zorg dat ze je nagelsniet kunnen zien). Als je nu je vier vingers tegelijk strekt,verspringt de elastiek naar de twee overige vingers.* Het verdwenen waterNeem een droge spons en prop ze in een grote beker.Vul een glas met 1/3 water. Giet het glas leeg in de beker.Cirkel met je hand boven de beker en spreek enkeletoverspreuken uit. Om te bewijzen dat je het water hebtweggetoverd, giet je de beker terug uit in het glas… maarer zal geen water meer uitkomen. Dat werd immers opgeslorptdoor de spons. Zorg dat niemand de verborgenspons ontdekt.24 25

Vragen aan deleerlingen• MEESTER VAN DE ZWARTE MOLEN vertelt een verhaalover macht en machtsmisbruik. Op welke manier?“‘Krabat’ is een parabel over fascisme, over hetverwerven van macht zonder de gevolgen te overwegen.Daarom is dit verhaal volgens mij even relevantals ooit voorheen.” Wat bedoelt de schrijver met dieuitspraak?• Welk middel kan Krabat stellen tegenover de machtder magie?• “De liefde is sterker dan het kwade en sterker dan alleverlokkingen in deze wereld.” Is dat zo in MEESTERVAN DE ZWARTE MOLEN? Is dat in werkelijkheid ookzo?• MEESTER VAN DE ZWARTE MOLEN gaat ook over keuzesmaken in het leven. Krabat kiest aanvankelijk vooreten en een veilig onderdak. Is dat te begrijpen? Watmoet hij opgeven in ruil voor die zekerheid? Zou jij bereidzijn om alles op te geven in ruil voor zekerheid enwelstand?• Wat is het verschil tussen witte en zwarte magie?• Geloof jij dat er in onze wereld krachten aan het werkzijn die we niet kunnen verklaren?• Welke magische elementen komen er voor in MEES-TER VAN DE ZWARTE MOLEN?• Wat is een pentagram? Hoe staat het pentagram op dehoofden van de leerlingen getekend? Welke betekenisheeft dit?• Als jij magische krachten bezat, hoe zou je die danaanwenden? Hoe groot zou de verlokking zijn omnaast witte ook zwarte magie te gebruiken? Kunnenmensen weerstaan aan de verleiding van wraak, haaten jaloezie?26 27

PersonagesAlle belangrijke personages wonen en leven op de molen.Hier vinden we de Meester, zijn jonge leerling Krabat enalle molenaarsgezellen. De dynamiek in die groep jongenshoudt de film boeiend en boordevol leven.* De Meester is een oude man.Hij heeft een vals oog, gaat altijdin het zwart gekleed en hijlijkt alles te weten. Hij beheerstde kunst van de zwarte magieen kan erg streng zijn voor zijnleerlingen. Gehuld in een waasvan mysterie blijft zijn doen enlaten erg raadselachtig.* Krabat is een moedige weesjongen.Naïef en kinderlijk belandthij op de molen waar hemeen veilig en geborgen levenwacht. Hij is er gelukkig. Maarmet de jaren wordt hij wijzer.Door de dood van Tonda verliesthij zijn zorgeloze onschulden gaan rebellie en opstandigheidin hem broeien.* Tonda is de zorgzame meesterknecht.Zijn wil is wet voorde andere leerjongens, maar hijtoont zich erg bezorgd en hij beschermtKrabat. Hij draagt eengroot geheim mee dat de Meesterzeker niet mag ontdekken.* Juro is een simpele ziel, enkelgeschikt voor het huishoudelijkewerk. Ook in de kunstder zwarte magie toont hij zichweinig bedreven. Maar schijnbedriegt. Juro is veel vaardigeren slimmer dan hij laat uitschijnen* Lyschko lijkt voor geen haarte vertrouwen. Hij is een verrader,maar komt later tot inkeer.* Een meisje uit het naburigedorp, wordt verliefd op Krabat.Hij noemt haar ‘Kantorka’; haarechte naam mag hij niet te wetenkomen. Als hij die zou verradenaan de Meester, zoudende gevolgen vreselijk zijn.* Niet alle molenaarsleerlingen krijgen een even belangrijkerol in het verhaal. Bij de aankomst van Krabat wordenze allemaal vluchtig voorgesteld, en de rest van defilm zorgen ze voor drukte en kabaal op de molen. Sommigenleren we vluchtig kennen: Hanzo lijkt koel en onvriendelijkmaar wordt later de nieuwe meesterknecht,Merten is een gevoelige jongen die met iedereen rekeningwil houden, zijn neef Michal is een brave loebas diesukkelt met zijn rug, handige Staschko maakt plannenom de molen te perfectioneren en Andrusch is een grofen onbehouden heerschap. Over anderen (zoals Petar,Kito en Kubo) komen we hoegenaamd niets te weten.De groep wordt later aangevuld met nieuweling Lobosch.Ooit was hij een van de kompanen waarmee Krabat uit bedelenging. Die beschouwt hem nog steeds als zijn kleinebroer.28 29

Vragen voor de leerlingen• Omschrijf kort de hoofdpersonages (Krabat, de Meester,Tonda, Juro,...). Wie zijn ze? Hoe gedragen ze zich?Wat is hun streven? En hoe evolueren ze doorheen defilm?• Beschrijf de manier waarop de jongens met elkaaromgaan.• In de film wordt beweerd: “Er was geen samenhorigheidtussen de 12 gezellen.” Is dat werkelijk zo? Verandertdat doorheen het verhaal? Hoe komt dat?VerwerkingsopdrachtenVerwerkingsopdracht rond de hoofdpersonages:Maak een aantal personagekaarten met daarop de volgendenamen: Krabat, Tonda, de Meester, Kantorka,Juro en Lyschko. Eventueel kunnen er bij een grotegroep nog namen worden toegevoegd. Maak ook enkelekaarten met daarop een situatieomschrijving.Enkele voorbeelden:1. De Meester is in slaap gevallen in zijn werkkamer. Dedeur is niet op slot en het spreukenboek ligt open enbloot op zijn werktafel. Wat zal er gebeuren?2. Het is zondag. Enkele leerlingen mogen de molen verlatenen maken een uitstap naar Schwarzkollm waarvolop kermis gevierd wordt. Hoe verloopt de dag?3. Volle maan. De man met de zwarte koets komteen lading afleveren aan de molen. Krabat zit netmet Juro en Kantorka een plan te smeden achterde molen. De Meester heeft nog niets in de gaten,maar dat zal niet lang duren. Hoe loopt dit af?De begeleider of jongeren kunnen eventueel zelf nog meersituaties verzinnen.Deel de personagekaarten uit aan enkele deelnemers, deanderen mogen niet weten wie welke kaart heeft. Wieeen kaart heeft, komt naar voor. De begeleider neemteen willekeurige situatiekaart en geeft die aan de groeppersonages. De jongeren proberen zich in hun rol in televen en gedragen zich alsof ze zich echt in die situatiebevinden. Ze mogen elkaar niet met de personagenaamaanspreken. Laat ze enkele minuten acteren. De overigedeelnemers mogen daarna onder moderatie van de begeleidervragen stellen. De bedoeling is dat er wordtgeraden wie welk personage uitbeeldt. Als er juist geradenwordt, bespreek je met de groep hoe ze de identiteitvan dit personage hebben achterhaald. Op die manierworden bepaalde karaktereigenschappen van de personagesduidelijk afgelijnd. Herhaal deze oefening zo vaakals je wilt met andere jongeren die naar voren komenAls het acteren vlot verloopt, kan je een extra moeilijkheidselementinbrengen. De begeleider roept af en toe‘stop’; dan worden de rollen onderling verwisseld.Verwerkingsopdracht rond verhaalDe film eindigt met een krachtmeting: een proef die eenmeisje in staat stelt om aan de Meester de vrijheid vanhaar geliefde leerling te vragen. Kunnen de jongeren eenander einde bedenken?Laat de jongeren een blad papier nemenen een alternatief einde verzinnen.Met een digitaal fototoestel, webcamera of videocamerakan dit eventueel verfilmd worden.30 31

Focus op hetproductieproces* Het verhaalMarco Kreuzpaintner: “Eerst heb je een idee, dan schrijf jeeen scenario en dan moet je die film-in-wording zo goedmogelijk trachten te visualiseren. Voor elk lid van de crewwordt een draaiboek opgesteld. We gebruiken zogenaamdestoryboards en moodboards. Een storyboard dient omhet verloop van de actie duidelijk te maken en geeft aanwijzingenover het ritme en het tempo van de film. Moodboardsgeven vooral de sfeer weer en het uitzicht van desets. Die moodboards worden door onze designers grondigbestudeerd en heel gedetailleerd in kleur uitgetekend.Het lijken wel kleine stripverhaaltjes.”Wat wij in de bioscoopte zien krijgen is het afgewerkteproduct: defilm die op het wittedoek wordt vertoond.Iedereen weet dat erenorm veel werk aandat eindproduct voorafgaat. MEESTERVAN DE ZWARTE MO-LEN is een geschiktefilm om te ontdekken hoe veelomvattend dat werk wel is.Regisseur Marco Kreuzpaintner en zijn crew hielden immersnauwgezet een blog bij die het publiek informeerdeover hun vorderingen (zie http://www.krabat-blog.de/blog/). In dit internetdagboek zie je duidelijk hoe het makenvan een film verloopt in drie delen, de drie fases vanhet productieproces: preproductie, productie en postproductie.De belangrijkste fases even op een rijtje gezet…PreproductieEen film maken is een gigantisch project dat heel nauwgezetwordt voorbereid. Nog voor het filmen kan beginnen,moeten een boel zaken worden doorgepraat en knopenworden doorgehakt over hoe de film er zal uitzien. Maaralles begint natuurlijk met…“Voorbeelden van moodboards”32 33

* KostuumontwerpOp basis van demoodboards gaatde kostuumafdelingaan het werk.Ontwerpster AnkeWinckler: “Tijdensde voorbereidinghebben we onsgrondig geïnformeerdover de historischeklederdrachtin Sorbia, waar delegende van Krabatzich oorspronkelijkafspeelde. We bekekenbeeldbanden,snuisterden rondin bibliotheken enmusea en bestudeerdenoude schilderijen. Op basis daarvan maakten wetekeningen en ontwerpen en we combineren stoffen, kleurenen texturen. Eerst ontwerpen we de kostuums voor dehoofdrollen. Dat is meestal een lang proces van overleggenen aanpassen, tot we een akkoord bereiken met deregisseur.”Kostuumontwerpers kunnen twee kanten uit: ze kunnenzich exact houden aan de historische modellen of zekunnen iets nieuws bedenken. “Voor MEESTER VAN DEZWARTE MOLEN wilden we absoluut de mysterieuze sfeerop de molen en de typische tinten van de film behoudenin de kostuums. Daarom gunden we onszelf een beetjevrijheid. We moesten wel oude stoffen of kledij op de koptikken. Vroeger bezaten de mensen weinig kledingstukken:ze werden vaak overgeërfd en waren compleet ‘afgedragen’.Daarom lieten we stoffen verkleuren of afbleken omeen authentiek effect te bekomen.”“Voorbeelden van een kostuumontwerp”* Locaties & setsDe film opnemen op deoorspronkelijke locatiein Bohemen was uitgesloten;de ongereptenatuur is er compleetverdwenen. Maar in deRoemeense Karpatenvond men precies watmen zocht: een streekmet weiden, wouden enhoge bergkammen. Doorhet ontbreken van elkeinfrastructuur zorgde dielocatie wel voor logistiekeproblemen.“Filmlocatie in de RoemeenseKarpaten”34 35

Verder moesten er ook een dorp en molen gebouwd worden.Een heksentoer! Maar iedereen was razend enthousiastover het geleverde werk van de setontwerper.SorbiaSorbia (ook ‘Lusatia’ genoemd) is een landstreek langs derivier Elbe en strekt zich uit via Duitsland (Saksen, Brandenburg)en Polen tot over de Tsjechische grens. Sorbiawas een sprookjesachtig gebied vol groene wouden. Diebossen vormden lang geleden een natuurlijke verdedigingtegen indringers en veroveraars, maar maakten van Sorbiaook een geïsoleerd gebied. Het was voor handelaarsen reizigers niet makkelijk om in deze streek door te dringen.Een ideaal decor voor legenden en verhalen zoals‘Krabat’.Het Sorbische erfgoed wordt in stand gehouden: velemensen beheersen nog de oorspronkelijke taal (het Wendish),die ook op de lagere scholen wordt onderwezen.Vele wegwijzers zijn tweetalig, er is een Sorbische kranten op lokale radio- en tv-zenders zijn er uitzendingen inhet Wendish. Veel Sorben bouwen nog hun huizen en richtenze in op de traditionele manier. In het Sorbisch Museumin Bautzen kan je de oude klederdracht bewonderen.Maar de droom van een onafhankelijk Sorbia werd al langgeleden begraven.Productie* De opnamesDe opnames begonnen in oktober 2006 in Roemenië. Deweersomstandigheden tijdens die eerste 3 draaimaandenwaren extreem: stortregens en sneeuwvlagen! Een heleuitdaging voor de crew. Productieteam en opnameleidersmoesten zich dagelijks op nieuwe verrassingen voorbereidenen vaak werd de planning op het laatste momentomgegooid. Op het juiste moment wou de onontbeerlijkesneeuw niet vallen en enorme hoeveelheden kunstsneeuwwerden aangevoerd. Stortregens veranderden deset in een modderzee. Rubber laarzen waren zeer populair,tot de vrieskou z’n intrede deed.36 “De molen wordt langzaam opgebouwd”37

Marco Kreuzpaintner: “Voor zo’n historische film werk jemet een grote crew. Op sommige draaidagen was er 180man op de set, die allemaal gecoördineerd moesten worden.Het moeilijkste vond ik het lange wachten. Meestalreageer ik spontaan op ideeën en situaties en durf ik kortvoor de opnames nog te improviseren. Dat was bij MEES-TER VAN DE ZWARTE MOLEN onmogelijk.”Omdat de geschikte winterbeelden van sneeuwlandschappennog ontbraken, waagde men zich bij het begin vande lente hoog op een gletsjer in Oostenrijk. Pas boven de3.000 meter werden de gepaste locaties gevonden. Gletsjerspletenmoesten afgedekt worden, de wegen mochtenniet verlaten worden, de crew reed met rupsvoertuigentot op de set. Ook het paardenspan van de Meester werdnaar boven gebracht, nadat de dieren aan een grondigegezondheidstest waren onderworpen.“Freilichtmuseum in Neuhausen”De laatste opnames gebeurden in het Zwarte Woud in dezomer van 2007. “We werkten tijdens de heetste week vanhet jaar. Muggenalarm! Lange broeken zijn onmisbaar.”Er werd ook gedraaid in het Freilichtmuseum in Neuhausen.In dit museumdorp worden historische gebouwenvanuit allerlei plaatsen aangevoerd en in originele vormheropgebouwd, net zoals in het Vlaamse Bokrijk. Tussende oude huisjes, een kerk, een school, een gemeentehuis,een smidse, enz. werd in een oude paardenstal het treffentussen Tonda en de Meester opgenomen.* Kleur & lichtMet de cameraman en de technische crew wordt gediscussieerdover de kleur, de belichting en de sfeer van defilm. Marco Kreuzpaintner: “Hoewel de film vrij duisteroogt, is er in elk beeld een lichtpuntje waar je heengezogenwordt. Dat effect bekom je door zoveel mogelijk elektrischlicht te weren op de set en bestaande lichtbronnenzoals haardvuur en kaarsen te gebruiken. We lieten onsinspireren door oude meesters van de schilderkunst zoalsRembrandt en Breughel. Bepaalde tinten werden vollediggeweerd. Zo was blauw bijvoorbeeld een kostbare kleurdie ten tijde van de Dertigjarige Oorlog enkel aan de adelwas voorbehouden.”38 39

Postproductie* Beeldbewerking & Special EffectsNa het afronden van de buitenopnames trok men de studioin. Green en blue screens werden gebruikt om digitalesneeuwtoppen te creëren en de scènes met de raven opte nemen. Gehuld in dikke mist liet men tennisballen vliegenover de set, die later met behulp van computers in hetbeeld werden vervangen door raven.“Wie dacht dat de Duitse cinema in grootschalige historischespektakels niet met Hollywood kon concurreren,moet na MEESTER VAN DE ZWARTE MOLEN zijn meningherzien. Natuurlijk kan je van een productie van € 11 miljoenniet verwachten dat ze qua special effects een spektakelzoals HARRY POTTER of NARNIA naar de kroon steekt.Maar de beeldbewerking in MEESTER VAN DE ZWARTEMOLEN (elke 5 de instelling werd door de computer bewerkt)is prima vakwerk. De trucages zijn geen paradepaardjesmaar staan altijd ten dienste van het verhaal.” (ReinhardKleber in ‘Kinder & Jugend Film Korrespondenz’).* MontageIn de montage worden alle opnames in de juiste volgordegezet zodat ze een samenhangend geheel vormen. De manierwaarop een film gemonteerd wordt, bepaalt de manierwaarop het verhaal wordt verteld. De montage zorgter niet enkel voor dat je het verhaal kan begrijpen, maardrukt ook z’n stempel op het tempo en de sfeer. Vergelijkhet met een mop die door verschillende mensen opeen andere manier verteld wordt. De manier waarop je degrap vertelt, de woorden die je kiest en het tempo van deverteller, bepalen hoe hard er gelachen wordt.* Muziek en geluidComponiste Annette Fockstrok met een heus orkest destudio in. Over de muziek werdop voorhand druk overlegdmet de regisseur. “De muzikaleondersteuning is meestal heelsubtiel. Als de muziek plotselingop de voorgrond zoukomen, wordt de kijker uit z’nfantasiewereld weggerukt. Bovendienwerden alle klankenen stemmen vervormd: deurenknarsen bij ons harder dan inwerkelijkheid, het krassen vande kraaien klinkt scheller. Elkgeluid in de film werd speciaalvoor MEESTER VAN DE ZWAR-TE MOLEN aangemaakt.”“De geluidsman neemto.a. de dialogen op defilmset op. Deze wordenin de studio dangemixt met de muziek”“De special effects werden in deze studio gemaakt”* PromotieIntussen begint ook de promotiemachine op volle toerente draaien om het publiek te verlekkeren op de komst vande langverwachte film. Er zijn veel mensen en grote budgettennodig om zo’n goed geoliede machine op gang tekrijgen.40 41

Lesbrief voorde leerlingenFilmmakers zoeken wel vaker inspiratie in boeken: zevertellen een verhaal dat eerder al in een boek werdneergeschreven. Soms gaat het om heel bekende boeken(zoals de ‘Harry Potter’ reeks of ‘Kruistocht in Spijkerbroek’);veel kijkers komen naar de bioscoop omte zien hoe dat boek er op het witte doek zal uitzien.Soms zijn ze teleurgesteld: in hun verbeelding zag hetverhaal er heel anders uit.Otfried Preußler was elf jaar oud toen hijhet verhaal van Krabat ontdekte in de bibliotheekvan zijn vader. Het boek liet hem nietmeer los “vanwege die mysterieus klinkendenaam ‘Krabat’. Het dreigende lot dat de molenaarsleerlingenelk jaar te wachten staat,greep me erg aan.” Bijna 25 jaar later besloothij van Krabat het onderwerp van een boekte maken.Oorlog en pest zaaien dood en vernieling en maken van Krabateen 14-jarige wees. Vluchtend belandt de jongen bij een molenaardie hem onderdak en een baan aanbiedt. Dan ontdekt Krabateen vreselijk geheim: de molenaar is een meester in de zwartemagie. Ook Krabat wordt ingewijd in de duivelskunsten, maardaarvoor moeten hij en zijn makkers een hoge prijs betalen. Ontsnappenaan de duistere kracht van de Meester lijkt onmogelijk.De jongen komt in opstand en gaat – gesterkt door de liefde – destrijd aan met zijn onoverwinnelijke Meester.Online filmfiche!Surf naar www.filmfiches.be enlaat je (sterren)mening achterbij de film die je zag. Je vindt erook You Tube-fragmenten, extrabeeldmateriaal en weetjes overde film op terug.Het verhaal van Krabat is een oude legende, eensprookje dat door auteur Otfried Preußler werdopgetekend in zijn bekende jeugdroman. Oudelegenden kunnen vandaag nog heel actueel zijn.Dit is immers een verhaal over macht, machtsmisbruik,egoïsme en solidariteit.MEESTER VAN DE ZWARTE MOLEN (KRABAT) is een duistere film,en soms ook een beetje griezelig. Veel scènes spelen zich af in dedonkere molen waar dingen gebeuren die geen daglicht verdragen.Regisseur Marco Kreuzpaintner en zijn crew hielden tijdenshet filmwerk een blog bij. Daarin lees je alles overhun avonturen tijdens de opnames (http://www.krabatblog.de/blog/).De film werd opgenomen in een bergachtig gebied in Roemenië.De weersomstandigheden waren extreem: stortregens ensneeuwvlagen! De filmset veranderde in een modderzee en iedereenliep rond op rubber laarzen.De begrafenisscène werd zelfs gefilmd op een gletsjer op 3.000meter hoogte. De crew reed met rupsvoertuigen tot op de set.Ook de paarden van de Meester werden naar boven gebrachtOm de beelden van de vliegende ravenop te nemen, liet men – gehuldin dikke mist – tennisballen over deset vliegen, die later met behulp vancomputers in het beeld werden vervangendoor raven.De Meester is een oude man. Hij heeft een vals oog,gaat altijd in het zwart gekleed en hij lijkt alles te weten.Hij beheerst de kunst van de zwarte magie en kan ergstreng zijn voor zijn leerlingen. Gehuld in een waas vanmysterie blijft zijn doen en laten erg raadselachtig.

Opdrachtenen spelenOpdracht: Een watermolenbouwen (voor basisonderwijs)Je kan ook zelf een watermolen bouwen.Daarvoor heb je nodig:• plastic beker• tape• punaises• satéprikkers• plastic koffielepeltjes• een kurk• een schuimblokAan de slag1. Breek de steeltjes van de lepeltjes, zodat alleen deschepjes overblijven. Dat worden straks de schoepenvan het molenrad.2. Prik met een saté-prikker een gaatje in de onderkantvan de beker. Daar komt straks het water uit. Plakmet kleefband twee saté-prikkers aan de beker vasten steek de prikkers vast in het schuimblok.3. Breek een saté-prikker doormidden en steek de stukkendaarna in de boven- en onderkant van de kurk.4. Prik een punaise in het schepje van de lepel. Doe datook bij de twee andere schepjes. Prik de punaiseshierna vast in de kurk.5. Steek twee saté-prikkers gekruist in het schuimblok.Doe dat ook aan de andere kant.Leg de kurk op de twee gekruiste saté-prikkers.Je bent klaar. Neem je watermolen mee naar buiten endoe water in de beker. Het water loopt aan de onderkantuit de beker en de lepeltjes gaan draaien door de krachtvan het stromende water.De zwarte molen – kringspel(gebaseerd op Die Werwölfe von Düsterwald)Max. 16 spelers (inclusief 1 spelleider)Tijd: +/- 50 minuten (afhankelijk van het aantal spelers)Voor dit spel heb je de speelkaarten in bijlage nodig. Plaktelkens de voor- en achterkant op elkaar en lamineer ze.Doel van het spel:In dit spel strijden de zwarte magiërs tegen de leerlingenvan de zwarte molen. Elk jaar zal er een leerling sterventot de Meester wordt tegengehouden. De Meester en deDood zullen samen liegen en bedriegen om hun identiteitverborgen te houden. Daarom moeten de leerlingen alleillusies doorbreken en samenwerken om hen te ontmaskeren.Speel het spel tactisch door te liegen, te bedriegenof net door de waarheid te spreken.Voorbereiding:Eerst moet er een spelleider worden aangeduid. Deze leidten omkadert het spel. Door wat ‘show te verkopen’ en teacteren wordt het spel enkel leuker. De spelers gaan in eenkring zitten en de spelleider verdeelt de kaarten zonderdat iemand de kaart van een andere speler kan zien. Despelers onthouden hun kaart en leggen die dan toegedektvoor zich neer waar de spelleider er gemakkelijk aan kan.Overzicht speelkaarten:- Goedaardige karakters zonder speciale eigenschappen:Hanzo, Michal, Merten, Staschko, Andrusch, Petar, Kito,Kubo.- Goedaardige karakters met speciale eigenschap:Juro: mag eenmalig een kaart van een speler zien.Tonda: hij is de meesterknecht, dus zijn stem telt eenmaligdubbel bij de stemronde. De speler kiest zelf wanneer hijdie dubbele stem laat gelden.Krabat: mag bij zijn eigen dood onmiddellijk iemand andersdoden.Lyschko: mag tijdens de zwarte magiërsronde spieken.Maar als hij betrapt wordt, sterft hij in de plaats van eenander slachtoffer.Kantorka: mag eenmalig twee geliefden aanduiden. Hunlot is vanaf dan verbonden. Sterft de ene, dan sterft deandere ook.44 45

- Zwarte magiërs:De Meester: zijn stem telt eenmalig dubbel bij de stemronde.De speler kiest zelf wanneer hij die dubbele stemlaat gelden.De Dood: mag eenmalig iemand tot leven wekken tijdensde magiërsronde.Het spel gaat als volgt:1. Voorbereidingsronde1a. De spelleider vertelt dat het jaar op de zwarte molenweldra om is. Het is oudjaar en iedereen gaatslapen. De spelers sluiten de ogen. De spelleiderroept nu één voor één bepaalde personages op.Als je geroepen wordt, mag je de ogen openen eneen handeling uitvoeren. Daarna sluit die spelerterug de ogen.1b. De spelleider roept Kantorka. Deze speler mag instilte twee geliefden aanwijzen. De speleider loopteerst even rond de cirkel alvorens de geliefdenop te roepen door een tikje op hun schouder. Numogen deze de ogen openen en elkaar aankijken.Vanaf nu is hun lot verbonden. Als de ene sterft,sterft automatisch ook de andere. Iedereen gaatweer slapen.1c. Juro mag wakker worden en mag eenmalig iemandaanwijzen. De spelleider laat de kaart vandie persoon zien aan Juro. Tip: neem hier en daarwat andere kaarten zonder ze te tonen aan Juro.Zo kan de spelleider niet verraden wie Juro is enwiens kaart bekeken werd. Juro gaat terug slapen.2. Normale spelfaseNu kan het spel beginnen. De spelleider vertelt verderover oudjaar. Iedereen slaapt diep, bang voor de volgendeochtend. De spelleider roept de zwarte magiërs op: deMeester en de Dood mogen nu ontwaken. In stilte wijzenzij samen, na onderling stilzwijgend overleg, een slachtofferaan. (Vergeet niet dat de Dood eenmalig iemand terugtot leven mag brengen door deze aan te wijzen. Dezespeler kan best de spelleider een signaal geven wanneerhij die eigenschap wil gebruiken). Na het kiezen van eenslachtoffer gaan ze weer slapen.De spelleider vertelt dat het nieuwe jaar begonnen is endat de zwarte molen ontwaakt… behalve “naam van hetslachtoffer”. Deze toont zijn kaart (indien Krabat mag hijnog zijn speciale eigenschap uitvoeren). Deze speler doetniet meer mee en houdt zich uit respect voor de anderespelers tijdens het verdere spelverloop doodstil. Wanneeriemand weer tot leven wordt gewekt, noemt de spelleiderdeze persoon ook bij naam. Die persoon mag dan terugmeespelen.3. De stemmingsrondeAlle spelers discussiëren en stemmen uiteindelijk wie gedoodzal worden. De bedoeling is dat de goedaardige karaktersalle zwarte magiërs doden. Maar de zwarte magiërsgedragen zich als goedaardige karakters en proberende anderen te misleiden. De spelleider laat iedereen discussiërentot wanneer het gesprek vastzit of te lang duurt.Hij telt dan tot drie en op drie duidt iedereen één speleraan. Er wordt dan door de spelleider gevraagd of Tonda ofde Meester hun speciale gave willen gebruiken; hun stemweegt immers zwaarder. Willen zij dit niet, dan blijven zezwijgen. De speler met de meeste stemmen sterft en toontzijn kaart. Hij doet niet meer mee. Bij een stemmingsrondemet ex aequo wordt er opnieuw gestemd.Stap 2 en 3 worden vanaf nu steeds herhaald tot:1. Er enkele zwarte magiërs overblijven2. Enkel goedaardige karakters overblijven3. Enkel de geliefden overblijvenVergeet de speciale eigenschappen tijdens het spel niet!• Als één van de geliefden sterft, dan sterft de andereautomatisch door liefdesverdriet.• Lyschko mag spieken tijdens de ronde van de zwartemagiërs. Maar als hij betrapt wordt, sterft hij in plaatsvan het aangeduide slachtoffer.• Wanneer Krabat sterft, mag hij onmiddellijk iemandaanduiden die samen met hem sterft.• Tonda en de Meester mogen eenmalig een extra stemuitbrengen tijdens de stemmingsronde. Hiermee verradenzij natuurlijk wel hun identiteit.• De Dood mag tijdens de zwarte magiërsronde eenmaligiemand tot leven wekken als hij dit wenst.46 47

Bijlage