Uitkomsten Workshop - Innoveren met water
Uitkomsten Workshop - Innoveren met water
Uitkomsten Workshop - Innoveren met water
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Verslag van een workshop ‘’Combi<strong>water</strong>kering Den Helder’’<br />
Opsteller: Moniek Löffler, RIKZ, december 2002<br />
1 Inleiding<br />
Voor u ligt het verslag van een workshop, gehouden op woensdag 13 november te Huisduinen,<br />
nabij Den Helder. De workshop vormt een van de eerste stappen van een verkenning naar de<br />
haalbaarheid van een multifunctionele <strong>water</strong>kering. De situatie in Den Helder is hiervoor als pilot<br />
gekozen. Het programma van de dag vindt u in bijlage A. De organisatie van de workshop was in<br />
handen van het Rijksinstituut voor kust en zee. Aanwezig waren zowel deelnemers <strong>met</strong> kennis van<br />
verschillende vakgebieden (oa stedenbouw, civiele techniek, morfologie, planologie,<br />
bestuurskunde, juridische zaken, economie) als Gemeente, Provincie en Hoogheemraadschap [zie<br />
bijlage B voor deelnemerslijst]. Alle tekeningen in dit verslag zijn gemaakt door de<br />
Beeldleveranciers te Amsterdam.<br />
2. Achtergrond<br />
Momenteel werken de ministeries van V&W, LNV, VROM en EZ aan de Beleidslijn voor de kust.<br />
Deze zal uitspraken over het kustbeleid omvatten, zoals over oa bouwbeleid in kustplaatsen,<br />
aanpak van zwakke schakels en vervolgstappen naar integraal kustzonebeleid. Centraal thema<br />
hierin is het omgaan <strong>met</strong> ruimte; ruimte die zowel nodig is voor veiligheid als voor een kust <strong>met</strong><br />
kwaliteit. Bij het ontwikkelen van kustbeleid blijkt dat dit vaak leidt tot restricties in<br />
ruimtegebruik. Dat roept de vraag op of er geen andere mogelijkheden zijn en een duidelijke<br />
argumentatie waarom wel of waarom niet.<br />
1
De pilot ‘’combi<strong>water</strong>kering Den Helder’’ verkent de haalbaarheid van een multifunctionele<br />
zeewering, aan de hand van de situatie in Den Helder. Haalbaarheid is daarbij een breed begrip:<br />
- technisch inhoudelijke haalbaarheid: welke oplossingen zijn er om ruimtelijke kwaliteit en<br />
veiligheid te integreren?<br />
- Sociaal maatschappelijke haalbaarheid: kunnen partijen tot elkaar komen en wat zijn<br />
eventuele drempels daarvoor, hoe wegen (maatschappelijke) kosten en baten tegen elkaar op,<br />
wat zijn juridische consequenties, welke wensen leven er vanuit de maatschappij?<br />
Aanpak van de pilot<br />
(projectleider: Moniek Löffler)<br />
De pilot zal eind 2003 worden afgerond en heeft de volgende aanpak:<br />
- In april 2002 is er een brainstorm intern Rijks<strong>water</strong>staat geweest <strong>met</strong> als centrale<br />
vraag: “wat willen we leren van de pilot’’? Belangrijk resultaat was dat er heel veel<br />
aspecten een rol spelen, vandaar de brede opzet van de workshop.<br />
- zomer 2002: er zijn gesprekken gevoerd <strong>met</strong> Gemeente Den Helder, Provincie Noord-<br />
Holland en Hoogheemraadschap van Uit<strong>water</strong>ende Sluizen<br />
- zomer 2002: het Ruimtelijk Planbureau heeft een boekje gemaakt <strong>met</strong> inspirerende<br />
mogelijkheden voor Den Helder; dit is niet van te voren rondgestuurd, om de creativiteit<br />
op de workshop niet te beïnvloeden, maar wordt later aan de deelnemers toegezonden.<br />
- november 2002: de workshop (waarvan dit het verslag is) <strong>met</strong> als belangrijkste<br />
doelstelling om oplossingen te verzinnen voor een kwalitatieve en veilige kust in Den<br />
Helder<br />
- december 2002: uitwerking resultaten workshop en verdere inrichting van het project<br />
- eind 2003: oplevering eindresultaat<br />
Het gaat om een verkenning van mogelijkheden en niet primair om de ontwikkeling van beleid. De<br />
resultaten zullen geen deel uitmaken van de Beleidslijn voor de kust. Hoewel Den Helder gekozen<br />
is als locatie voor de pilot-studie, is het niet in eerste instantie de bedoeling om een pasklare<br />
oplossing voor Den Helder te verkrijgen. Hopelijk dienen de resultaten wel als inspiratiebron voor<br />
partijen die betrokken zijn bij het verbeteren van zwakke schakels en voor partijen die<br />
stedelijke verbetering voor ogen hebben (mede in het licht van ruimtelijke planning van de Kop<br />
van Noord-Holland).<br />
3. Ideeën voor het combineren van functies<br />
Tijdens de workshop genereren drie subgroepen allerlei oplossingen voor de probleemstelling<br />
‘’hoe kunnen we de primaire <strong>water</strong>kerende functie van zeeweringen zinvol combineren en<br />
integreren <strong>met</strong> andere gebruiksfuncties (in dit geval <strong>met</strong> stedelijke ontwikkeling van Den<br />
Helder)” . Een probleemstelling die al snel wordt omgebogen in ‘’ hoe kunnen we ruimtelijke<br />
kwaliteit zinvol combineren <strong>met</strong> veiligheid?”<br />
Hieronder volgt een impressie van de oplossingen die het vaakst genoemd worden en/of waaraan<br />
het meeste belang wordt gehecht. De gehele lijst <strong>met</strong> ideeën (en een prioritering ervan) is te<br />
vinden in bijlage C.<br />
Beleef de grens tussen land en zee<br />
Uit de brainstorm van ideeën volgt veel aandacht voor de beleving van rust, ruimte en ruigheid.<br />
De aanwezigen geven vaan veel belang te hechten aan ‘’brede toegankelijkheid’’, ‘’beleving van het<br />
getijde’’, ‘’stilte en rust van de kust’’ en ‘’ruigheid, gevaar, verrassing en avontuur’’.<br />
De <strong>water</strong>kering zou beter op het achterland moeten aansluiten. Dit levert een gedifferentieerde<br />
<strong>water</strong>kering op, <strong>met</strong> een lateraal ruimtelijke afwisseling van snel naar langzaam, druk naar rust,<br />
2
stad naar buitengebied, opwindend naar saai: de schizofrene dijk. Ook ‘’tijdelijkheid’’ speelt een<br />
rol; gebruik zou moeten kunnen worden gestopt als dat nodig mocht blijken te zijn, voor<br />
bijvoorbeeld aanpassing aan de gevolgen van zeespiegelstijging. Denk aan ‘’zakkende huizen’’,<br />
‘’drijvend podium’’ etc.<br />
Gesuggereerd wordt om het imago van Den Helder als ‘’land’s end’’ te versterken en beleefbaar te<br />
maken. ‘’de Manhattan binnenstad, <strong>met</strong> zicht op zee’’, Den Helder als eindpunt van<br />
infrastructuur”, “Den Helder als beginpunt vanuit Texel”. Kortom, markeer de speciale<br />
geografische situatie in zowel lokale, nationale en internationale context.<br />
3
“Den Helder loopt over van de energie”<br />
Er bestaat veel animo om in de toekomst duurzame energie op te wekken, uit getijde of biomassa.<br />
Dit zou onderdeel kunnen uitmaken van de <strong>water</strong>kering. Een hierop gerichte expositie lijkt hier<br />
vervolgens ook op zijn plaats.<br />
Wonen en keren<br />
Men vindt het belangrijk<br />
om de zeewering meer te<br />
integreren <strong>met</strong> de stad.<br />
Dit kan onder meer door<br />
een terrasvormige<br />
<strong>water</strong>kering, waarbij ieder<br />
terras een eigen functie<br />
heeft, afhankelijk van<br />
hoogte en risico.<br />
Veel ideeën gaan uit van<br />
het combineren van<br />
woningen in of boven de<br />
<strong>water</strong>kering. Hierbij houdt<br />
ofwel de zeedijk zijn eigen<br />
uiterlijk, ofwel een<br />
gebouw fungeert als<br />
<strong>water</strong>kering.<br />
Discodijk<br />
De deelnemers aan de workshop zien een grote kans in het combineren van <strong>water</strong>keren en<br />
recreatie. Profileer de kering als het kenmerk van Den Helder (dijk als logo) . Verbind de stad en<br />
de zee door een boulevard. Maak de dijk hol en integreer parkeren, hotels, een disco of een<br />
bioscoop. Maak een tribune op de kering en een drijvend podium in zee.<br />
4
natuur en cultuurhistorie<br />
Maar ook natuur en cultuurhistorie krijgen veel aandacht. Ontwikkel een vogelklif, een<br />
buitendijks drijvend park, ontwikkel nieuwe duinen en stimuleer zoet/zoutovergangen. Dit kan<br />
onder andere door de getijdengeulen rondom de forten te herstellen en (evt. te sluiten)<br />
openingen in de dijk aan te brengen. Het bastionkarakter van Den Helder kan worden benadrukt!<br />
Marine en haven<br />
De dijk kan worden benut voor militaire functies, zoals geschutskoepels, bunkers of als<br />
landingsplaats voor helikopters. Vliegdekschepen <strong>met</strong> coffeeshops en winkels kunnen dienen als<br />
zeewering, landingsvaartuigen als golfdemper. De vlootdagen zouden permanent moeten zijn.<br />
5
<strong>water</strong>keren<br />
De ideeën voor het bereiken van <strong>water</strong>keren in de toekomst kunnen in twee “richtingen” worden<br />
verdeeld:<br />
‘’de stad de zee in’’<br />
Verschillende keren wordt<br />
de wens geuit om de<br />
zeedijk blijvend als sterke<br />
<strong>water</strong>kering in te richten;<br />
overdimensionering mag<br />
ook. “Respecteer de macht<br />
van de natuur, geen<br />
flauwekul, robuustheid<br />
bovenal”. Andere<br />
suggestie is om de dijk<br />
zeewaarts te verbreden<br />
of drijvende<br />
(multifunctionele)<br />
constructies als<br />
golfbrekers aan te leggen.<br />
Een opblaasbare of<br />
beweegbare dijk biedt<br />
wellicht ook kansen.<br />
‘’de zee de stad in’’<br />
Hieronder vallen ideeën om<br />
meer ruimte te bieden aan<br />
de zee. Haal de zee binnen<br />
in stedelijke omgeving,<br />
zoneer functies naar risico’s<br />
en waarde, accepteer over<br />
de dijk heen spattend <strong>water</strong><br />
en het gecontroleerd<br />
overstromen van bepaalde<br />
gebieden. Los op in eilanden,<br />
maak woningen drijvend of<br />
op palen. In deze<br />
oplossingen zitten aspecten<br />
als ‘’duurzaamheid’’ en<br />
‘’meegroeien <strong>met</strong> de zee’’<br />
verwerkt.<br />
6
4. Concepten<br />
Met de meest genoemde losse ideeën wordt een zevental samenhangende concepten<br />
uitgewerkt voor het gehele studiegebied. Naast kenmerken en voor- en nadelen wordt een<br />
inschatting gegeven van de haalbaarheid in de vorm van bottlenecks en aandachtspunten.<br />
Concept 1 ‘’Zee Helder’’<br />
Dit concept gaat uit van de gedachte dat de zee in de stad welkom is. Zeespiegelstijging is<br />
geen probleem; er is een duurzame veiligheid. In de loop van de tijd ontstaat een<br />
eilandenstrucuur, bestaande uit forten, ringdijken en drijvende functies zoals gebouwen op<br />
palen of terpen en doorstroomwoningen. Het gaat om kwaliteit in plaats van kwantiteit en Den<br />
Helder wordt een exclusieve, unieke en <strong>water</strong>bewuste plaats. De inrichting sluit aan op de<br />
historie.<br />
Bottlenecks:<br />
sociaal – cultuureel, bestuurlijk – juridisch, financieel (?), technisch (zout <strong>water</strong>, fluctuatie<br />
<strong>water</strong>standen).<br />
Aandachtspunten:<br />
transitieperiode, afstemming <strong>water</strong> – stedenbouw, dichtheid van <strong>water</strong>proof bouwen<br />
(voordelen en nadelen?), wie er bij betrekken (wie niet, maar vooral burger).<br />
7
Concept 2 Dijk van een stad<br />
Uitgangspunten:<br />
Dijk als structurerend element, een dijk <strong>met</strong> veel functies, Manhattan als drager<br />
Aandachtspunten:<br />
Relatie <strong>met</strong> Masterplan, Ontwikkelbeeld, Kustvisie 2050<br />
8
Concept 3 Stad aan de dijk gezet<br />
1= bebouwing binnenkant van de dijk<br />
2 = doorsteek zichtlijnen, verbinding <strong>met</strong> concentratiegebied<br />
3 = herontwikkelen Rijkswerf; doortrekken naar Loodsgracht en Kerkgracht (havenfunctie,<br />
recreatief)<br />
Voordelen:<br />
Karakter van de dijk (buiten) versterkt, verbinding <strong>met</strong> zee versterkt<br />
Haalbaarheid:<br />
technisch mogelijk, kwaliteitsslag binnenstad, visie gemeente(raad)?<br />
Vervolgvragen<br />
financiering<br />
Betrokkenheid<br />
Gemeente, hoogheemraadschap, bedrijfsleven, KvK, Rijk, V&W, Provincie<br />
9
Concept 4 Woest en Kansrijk<br />
Kernpunten:<br />
- Beleving van de omgeving: woest<br />
- Benutten natuurkansen <strong>met</strong> andere taludbekleding<br />
- Kansen voor energiewinning (getijde/golven): woest<br />
- Kans voor badplaats Huisduinen, extra strand<br />
- Vanaf land: echte dijk (eigen gezicht) tegen woeste zee<br />
Effecten:<br />
alleen voordelen<br />
Haalbaarheid:<br />
gaat uit van bestaande technologische concepten<br />
Onderzoek:<br />
effect op de Waddenzee<br />
Aanbeveling:<br />
betrek zo min mogelijk partijen<br />
10
Concept 5 Vaarwel Den Helder<br />
Kernpunten:<br />
- luchtje scheppen, pintje pakken<br />
- Den Helder naar de zeewering<br />
- Lokaal: ongehinderd naar zee vanaf centrum<br />
- Regionaal: themapark, historisch maritiem<br />
Voordelen:<br />
- herstel relatie <strong>met</strong> zee<br />
- geïntegreerde ontwikkeling van zeewering en economie/woningen<br />
- integraal en innovatief<br />
- faseerbaar<br />
Nadeel: flexibiliteit zeewering vermindert nog meer<br />
Haalbaarheid:<br />
- technisch haalbaar, weinig innovatie<br />
- juridisch: onduidelijke risicoverdeling, bestemmingsplan vs keur, onduidelijke verdeling<br />
verantwoordelijkheden<br />
- economisch: opbrengsten uit zeewering<br />
Politiek maatschappelijk: makkelijk in te passen<br />
11
Concept 6 Branding energie park<br />
Kernpunten:<br />
- afwisseling druk / rustig<br />
- identiteit<br />
- relatie zee – land en land – zee<br />
- recreatieve aantrekkingskracht<br />
- stedenbouwkundige kwaliteit<br />
- transformatie vanuit de stad<br />
Haalbaarheid:<br />
- maatschappelijk, technisch, juridisch en financieel: volmondig ‘’ja’’<br />
- gelet op streekplanontwikkeling tot 2030 is deze herstructurering zeker haalbaar<br />
Grootste vraagpunt:<br />
- In welke mate is ‘’Den Haag’’ bereid om mee te gaan in deze realistische denkbeelden<br />
Dus: werk een aantal elementen verder uit, zoals parkeren in de <strong>water</strong>kering en woningbouw<br />
12
Concept 7 Van haven tot fort<br />
Zone I: innovatiedijk: havenhoofd geïntegreerd <strong>met</strong> woningen / lichtspel / restaurant ,<br />
innovatieve energiewinning, wonen in /over de dijk (luxe appartementen)<br />
Zone II: uitgaansdijk : holle dijk <strong>met</strong> glazen wand (open ruimte tbv verschillend gebruik zoals<br />
disco), zwembad, klimmuur, drijvend podium, tribune op de dijk<br />
Zone III: cultuurhistorische dijk: aanleg van slaperdijk om het fort heen <strong>met</strong> dijkhuisjes (uit<br />
heel Europa), verlaging van de zeedijk, vergroting uitzicht, herstel getijde rondom fort,<br />
cultuurhistorisch binnen – en buitenmuseum<br />
Zone IV: natuur en relaxdijk: duinen als zeewering, drijvend park en vogelgebied<br />
Kenmerken:<br />
- zonering: van levendig/innovatief en toekomstgericht via geschiedenis naar rust en<br />
natuur<br />
- verbindende element: een drijvende promenade (zeewaarts van de huidige dijk)<br />
Voordelen:<br />
Den Helder op de kaart, karakter versterkt, luxe woonmilieus / meer elan, recreatieve<br />
trekpleister als tegenhanger van Texel, leuk voor alle leeftijden, innovatief, toekomstige<br />
veiligheid (geen overslaand <strong>water</strong> meer)<br />
Haalbaarheid:<br />
- Technisch: uitzoeken: verankering drijvende promenade, glazen wand als <strong>water</strong>kering,<br />
energievoorziening, drijvend park, wonen in de dijk, bestandheid van fort tegen<br />
overstroming<br />
- Economisch: kosten-batenanalyse nodig<br />
- Bestuurlijk/juridisch: oa uitzoeken PKB-Waddenzee, vogel/habitatrichtlijn<br />
- Maatschappelijk: wie zit er op te wachten, hoe betrek je bevolking erbij en wanneer<br />
13
5. Conclusies en aanbevelingen<br />
De zoektocht naar oplossingen voor een multifunctionele zeewering in Den Helder leverde bijna<br />
tweehonderd ideeën op. De deelnemers hechten vooral veel belang aan de beleving van de dijk<br />
(ruig, robuust, avontuur) en aan het combineren van <strong>water</strong>keren <strong>met</strong> wonen of recreëren.<br />
De concepten, die werden samengesteld uit de belangrijkste ideeën, vallen grofweg uiteen in<br />
twee richtingen:<br />
- het binnenhalen van de zee in de stad, <strong>met</strong> een differentiatie in veiligheidsniveaus<br />
(concept 1).<br />
- het weren van de zee, waarbij de zeewering goed moet aansluiten op het achterland<br />
(concept 2 t/m 7). Dit geldt zowel voor de dwarsdoorsnede (via variatie in vormgeving)<br />
als voor de lengterichting van de zeewering (zonering van druk, via cultuurhistorie (fort)<br />
naar rustig en natuurlijk.<br />
Opvallende punten:<br />
- de grote bereidheid en creativiteit waarmee alle aanwezigen <strong>met</strong> elkaar naar oplossingen<br />
zochten; verschillende disciplines en direct betrokkenen vulden elkaar hierbij<br />
enthousiast aan.<br />
- zeewaartse oplossingen kwamen sporadisch aan bod en omvatten vooral drijvende,<br />
multifunctionele constructies (drijvende golfbreker, promenade, podium, park) ; deze<br />
aspecten kwamen wel aan bod, maar dan vooral vanuit de bredere context van de<br />
ruimtelijke vraagstelling.<br />
- de discussies concentreerden zich op de ruimtelijke inrichting, en niet in de eerste plaats<br />
op veiligheid.<br />
- het omgaan <strong>met</strong> zeespiegelstijging, veranderende hydraulische randvoorwaarden,<br />
duurzaamheid en flexibiliteit speelden geen primaire rol tijdens de discussies; deze<br />
aspecten kwamen wel aan bod, maar dan vooral vanuit de bredere context van de<br />
ruimtelijke vraagstelling.<br />
- men vindt het belangrijk om al tijdens de verkennende studie naar ‘’haalbaarheid van een<br />
multifunctionele zeewering’’ burgers erbij te betrekken; hun mening maakt deel uit van<br />
haalbaarheid.<br />
- bij de ontwikkelde concept-ontwerpen wordt in de meeste gevallen aangegeven dat deze<br />
technisch haalbaar zijn; vooral bestuurlijke, juridische, financieel en maatschappelijke<br />
haalbaarheid verdienen aandacht.<br />
Aanbevelingen<br />
Uit de workshop volgen de volgende belangrijkste aanbevelingen over de probleemstelling (zie<br />
bijlage D voor complete lijst):<br />
- Bepaal wat je <strong>met</strong> Den Helder wilt: stel vast waarin Den Helder zich onderscheidt van de<br />
rest van de kust, sluit aan bij VisieTraject Den Helder, stel een heldere visie op/vast,<br />
voorkom dat het een ”poldermodeloplossing” wordt.<br />
- Behoud de breedte van de probleemstelling en voer een gezamenlijke discussie. Gebruik<br />
creativiteit en ideeën van burgers, neem mensen mee in de oplossing van problemen en<br />
maak ze bewust van problemen. Neem belemmeringen weg, door formele partijen en<br />
instituties te laten denken in nieuwe vormen en oplossingen.<br />
- Houd betaalbaarheid in de gaten en zoek bij multifunctionaliteit naar de marktvraag en<br />
naar PPS-achtige constructies.<br />
- We moeten er tegelijkertijd voor zorgen dat we niet puur van de techniek denken, maar<br />
ook voorkomen dat techniek bijzaak wordt; het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid.<br />
- Houd ruimte open voor de toekomst. Bouw semi-permanent of flexibel, denk strategisch.<br />
14
Bijlage A Programma <strong>Workshop</strong> Verkenning Oplossingen<br />
datum : 13 november 2002<br />
locatie : Golden Tulip Beatrix hotel,<br />
Badhuisstraat 2-10, 1783 AK Huisduinen<br />
0223-624000<br />
tijd : 09.30 - 16.30 uur<br />
deelnemers : ca. 25 + 3 facilitatoren + 2 beeldleveranciers<br />
organisatie : Moniek löffler, Jan Visser<br />
facilitatoren : Paul Jongejan, Lennert Middelkoop, Branko Broekman<br />
Programma<br />
09.00-9.30 uur ontvangst <strong>met</strong> koffie<br />
09.30 uur opening door Paul Jongejan<br />
9.40 – 10.00 introductie pilot combi<strong>water</strong>kering door Hans Balfoort en Moniek Löffler<br />
10.15 uur toelichting ochtendprogramma door Paul Jongejan<br />
10.15 uur subgroepen<br />
1e ronde ideeëngeneratie “hoe kunnen we de primaire <strong>water</strong>kerende<br />
functie van zeeweringen zinvol combineren en integreren <strong>met</strong> andere<br />
gebruiksfuncties”<br />
11.15 uur plenair<br />
uitwisseling tussen subgroepen<br />
11.30-12.30 uur subgroepen<br />
nadere verkenning probleemstelling, 2 e ronde ideegeneratie<br />
12.30-13.30 lunch<br />
13.30 uur subgroepen<br />
selectie en combinatie van ideeën, uitwerking van concepten<br />
15.15 uur plenair<br />
plenaire terugmelding ontwikkelde concepten, reflectie op de uitkomsten<br />
16.30 uur slot<br />
15
Bijlage B Lijst van deelnemers en genodigden/belangstellenden<br />
Deelnemers workshop<br />
Moniek Löffler, RIKZ<br />
m.loffler@rikz.rws.minvenw.nl<br />
Hans Balfoort, RIKZ<br />
h.w.balfoort@rikz.rws.minvenw.nl<br />
Jan Visser, RIKZ<br />
j.visser@rikz.rws.minvenw.nl<br />
Herman Wilmer, RIKZ<br />
h.wilmer@rikz.rws.minvenw.nl<br />
Ranie Kapoerchan (afstudeerder RIKZ)<br />
r.v.kapoerchan@rikz.rws.minvenw.nl<br />
Hennie Kaag-van der Boon, Gemeente Den Helder h.kaag@denhelder.nl<br />
Lute Berends, Gemeente Den Helder<br />
lbb@denhelder.nl<br />
M. Vermeulen, Gemeente Den Helder mvermeulen@ouderijkswerfwillemsoord.nl<br />
Floor Schipper, bureau IPMMC te Utrecht<br />
Henk Kruik de, Provincie NH<br />
kruikh@noord-holland.nl<br />
Michel Lucas, Provincie NH<br />
lucasm@noord-holland.nl<br />
Peter van der Heide, USHN<br />
p.vanderheide@ushn.nl<br />
Tjark Van Heuvel, Dir NH<br />
t.vheuvel@dnh.rws.minvenw.nl<br />
Ronald Roosjen, Bouwdienst, WIS<br />
r.roosjen@bwd.rws.minvenw.nl<br />
Astrid Glasius, Bouwdienst<br />
a.glasius@bwd.rws.minvenw.nl<br />
Leonie Stronk, Bouwdienst<br />
l.stronk@bwd.rws.minvenw.nl<br />
Wout Snijders, DWW<br />
w.j.m.snijders@dww.rws.minvenw.nl<br />
Rob Steijn, Alkyon<br />
steijn@alkyon.nl<br />
Bas Dobbelstein (afstudeerder EZ)<br />
b.dobbelstein@minez.nl<br />
Pieter Klop, NEI<br />
Piet.klop@ecorys.com<br />
Natascha Kromer, bureau Urhahn Urban Design<br />
n.kroemer@urhahn.com<br />
Duzan Doepel, Ruimtelijk Planbureau<br />
doepel@rpb.nl<br />
Harma Horlings, bureau H+N+S<br />
h.horlings@hnsland.nl<br />
Reiny Kuiper, V&W, hoofddirectie<br />
reiny.kuiper@cend.minvenw.nl<br />
Bert Enserink, Tudelft<br />
b.enserink@tbm.tudelft.nl<br />
E. Balvers, Gemeente Den Haag e.balvers@dso.denhaag.n<br />
Branko Broekman, RDIJ (SPIJS), cofacilator<br />
b.broekman@rdij.rws.minvenw.nl<br />
Paul Jongejan, Twijnstra & Gudde, facilitator<br />
pjn@tg.nl<br />
Lennert Middelkoop, Twijnstra & Gudde, cofacilitator<br />
Beeldleveranciers<br />
info@beeldleveranciers.nl<br />
Overige belangstellenden / genodigden:<br />
Jeroen Kaspers, DGW<br />
Jan de Graaf, ruimtelijk planbureau<br />
Gerard Poiesz, Gemeentewerken Rotterdam<br />
Martin Nijboer, Wetterskip Fryslan<br />
Vera Van Vuuren, Projectbureau Kop & Munt<br />
Carola Maas, USHN<br />
Chris Schaapman, Gemeente Den Haag<br />
Rob Buursink, USHN<br />
Diederik Timmer, RWS-DWW<br />
Agnes van de Berg, Alterra<br />
Edwin Elias, TuDelft<br />
Peter Trummer, Offshore architects<br />
Zef Hemel, Academie van Bouwkunst<br />
Annet Tijhuis, Academie van Bouwkunst<br />
Bert Bannink, Kerend Tij<br />
Paul Berends, DGW (WVK)<br />
Johan Coppoolse, RIKZ<br />
Ton Garritsen, RIZA (WVK)<br />
Waterbouw Innovatie Steunpunt<br />
j.kaspers@dgw.minvenw.nl<br />
gam.poiesz@gw.rotterdam.nl<br />
s.m.nijboer@wetterskipfryslan.nl<br />
vvuuren@kopenmunt.nl<br />
c.maas@ushn.nl<br />
c.schaapman@dso.denhaag.nl<br />
r.buursink@ushn.nl<br />
d.f.timmer@dww.rws.minvenw.nl<br />
a.e.vandenberg@alterra.dlo.nl<br />
e.p.l.elias@ct.tudelft.nl<br />
offshore.architects@12move.nl<br />
a.tijhuis@hro.nl<br />
16
Bijlage C: Overzicht van ideeën / oplossingen<br />
Na de brainstorm van ideeën brachten de deelnemers een prioriteit aan; hiertoe kende een ieder<br />
punten toe aan ideeën; deze getallen zijn in onderstaande lijst weergegeven; zeer goed scorende<br />
oplossingen zijn cursief weergegeven)<br />
Beleving/sociaal<br />
Materiaal / vorm / kleur<br />
De vorm van de dijk volgt de functie (1)<br />
Aanpassen materiaalgebruik op programma<br />
Gebruik nieuw en mooi materiaal: glas, staal, tefal, gietijzer: nieuw en mooi<br />
Glas, plexiglas en basalt<br />
Doorzichtige dijk<br />
Felle kleuren<br />
Camoufleren<br />
Rust, ruimte ruigheid<br />
Brede toegankelijkheid (11)<br />
Beleef het getijde door die in de zeewering te integreren (5)<br />
Stilte en rust van de kust (5)<br />
Individueel beleven van kering / keren (4)<br />
Beleving moet ruig zijn (Fisherman Friend gevoel) (3)<br />
Zoek naar verrassingen (2)<br />
Ruig wonen, leven, recreatie; Deltakick I<br />
Wijs RRR (rust, ruimte, ruigheid) gebieden aan<br />
Introduceer getij in de stad<br />
Gevaar en avontuur door hoogte in dijkontwerp<br />
De dijk als uitkijkplek, dromen en verwachten<br />
Sterrenwacht<br />
Blote voetenwandelpad<br />
Beleving: storm, kleur, geur, zicht<br />
Einde van de wereld (land’s end beleefbaar maken en versterken)<br />
Manhattan binnenstad: zicht op zee 5<br />
Den Helder: eindpunt van infrastructuur 5<br />
Den Helder als beginpunt: aanloop / Den Helder aan zien komen, 4<br />
Link <strong>met</strong> Texel (nieuwgierigheid naar de overkant) exploiteren 4<br />
Uiterste puntje van Nederland (einde van de dijk) exploiteren 3<br />
Texel verplaatsen<br />
Texel verder laten lijken dan nu (door bootdienst te laten zoals die is) 1<br />
Variatie<br />
Ernst gebied benadrukken / industrieel / serieus / robuust 5<br />
Afwisseling: snel/langzaam, druk/rust, stad/buitengebied, opwindend/saai, schizofrene dijk 2<br />
Profiel niet continu hetzelfde over de hele kop, vooral binnenkant variëren 2<br />
Tegenstelling hoog/technisch en laag/zacht variëren 1<br />
17
Haven en marine<br />
Militaire functies (geschutskoepels, bunkers, etc) 2<br />
Scheepshelling / werf erop 1<br />
Vliegdekschepen als wering <strong>met</strong> coffeeshops en winkels<br />
Landingsvaartuig als golfdemper<br />
Afzinken van schip voor dijk<br />
Schietoefeningen als attractie, paintball<br />
Terug laten schieten<br />
Landingsplaats voor heli<br />
Vlootdagen permanent maken<br />
Haven overkappen<br />
Energie<br />
Energie opwekking (getijde en biomassa) (25)<br />
Dijk als kringloop (zie plaatje) 1<br />
Combineren <strong>met</strong> duurzame energie 1<br />
Maak energie zichtbaar: attractie (“Den Helder loopt over van de energie”)<br />
Meegolvend platform<br />
Visserij<br />
Viskwekerij (zalm)<br />
Fishermans Warf<br />
Stedenbouw / wonen<br />
Inrichting<br />
Versterken recreatieve functie door aansluiten stad op zeewering 9<br />
Bergdorp, terrasvorm, hoogteverschillen benadrukken, getrapte functies (Mnt St Michelle) 9<br />
Zeewering moet opgaan in de stad 5<br />
Inpassen zeewering in Den Helder: eerst inrichten Den Helder, daarna pas ontwerp zeewering<br />
Keringbuurt<br />
Bouwen in zee<br />
Wonen<br />
Combineren <strong>water</strong>keren, wonen en recreatie, op/boven of in het <strong>water</strong> 7<br />
Over dijk heen bouwen 3<br />
Draaibare woningen, wisselende uitzichten 2<br />
woningen zeewerende functie geven<br />
Gebouw als <strong>water</strong>kering (niet herkenbaar als dijk)<br />
Gebouw <strong>met</strong> betonnen kleppen / sluitbare gevel<br />
Woningen in/aan de dijk <strong>met</strong> woningen (dijk blijft er uit zien als dijk)<br />
Vergelijk pilot Rotterdam (afstudeerproject academie bouwkunst)<br />
Dijk meer als terp / breder<br />
Dijkwoningen op talud<br />
Transparante living<br />
18
Woonboten<br />
Hangbrug naar Texel (<strong>met</strong> woningen)<br />
Wonen en energie winnen combineren<br />
Tijdelijke functies:<br />
- barbecue, wandelen, strandtenten, materiaal woningbouw, zakkende huizen, evenementen,<br />
drijvend podium, tribune, openluchttheater, vieren zonnewende, fietsen op de dijk (4)<br />
- tijdelijke <strong>water</strong>kering<br />
Recreatie en toerisme<br />
Profileren van de kering als het kenmerk van Den Helder (dijk als logo) : 5<br />
Stimuleren van Helderse middenstand om de slag naar toerisme te maken 5<br />
Boulevardachtig iets / link stad en zee door boulevard / tweezijdige boulevard 5<br />
Parkeren in de kering<br />
In <strong>water</strong>kering bioscoop (<strong>met</strong> onder<strong>water</strong>beeld) 4<br />
Vuurtoren als baken van de stad, beeld maken (zeekoe, olifant) 4<br />
Dikke glazen wand / aquarium 2<br />
Zeeaquarium en dierentuin<br />
Hotels geïntegreerd in/op de zeewering<br />
Discotheek (a la Rotterdam)<br />
House party’s binnen in de dijk<br />
Functies die overlast veroorzaken in de dijk<br />
Gevangenis in de zeewering<br />
Podium<br />
Tribune<br />
openluchttheater<br />
Kunst op dijk<br />
Zandkastelen op de zeewering<br />
Auditorium<br />
Pleinvormige dijk<br />
Paradeplein (relatie marine)<br />
Onder<strong>water</strong>klimwand<br />
Koopgoot in de zeewering<br />
Vuurtorens in zee als vakantiedorp<br />
Dijk als pretpark<br />
Dijk inrichten als brug van een schip (kijken richting Texel)<br />
Aandacht op centrum richten<br />
Lichtspel<br />
Maanobservatorium<br />
Horeca en recreatie naar buiten gericht<br />
Wachten op de overtocht een uitje maken (vgl Eurodisney)<br />
Breed strand voor recreatie<br />
Gevoel ‘’badgast’’ te zijn inbouwen (zwemmen)<br />
Natuurlijk zwembad (SPA) ontwikkelen<br />
subtropisch bad<br />
19
Natuur<br />
stukjes voor zeehonden en rustende vogels /natuur 9<br />
Vogelklif 7<br />
ecopoden toepassen’ 5<br />
Drijvend park buitendijks 2<br />
dijk als stuk natuur neerzetten/ geen verstoring 2<br />
Natuurontwikkeling, Marsdiep (vogels, vis) 1<br />
Groene helling, spannend, parkachtig<br />
Stadstuin<br />
Zoet-zout overgang<br />
Zandplaten <strong>met</strong> zeegras<br />
Nieuwe duinen<br />
Duinontwikkeling op Noorderhaak<br />
oorspronkelijke fauna terug<br />
monster van Marsdiep<br />
Landbouw<br />
Zoute landbouw + restaurant<br />
Drijvende kassen<br />
Cultuur(historie)<br />
Versterken forten, militair karakter, atlantic wall 6<br />
Experimentele dijk bij fort (4)<br />
Forten herstellen, oa eb en vloed door getijdegeulen van forten (sluiting bij hoog<strong>water</strong>) 3<br />
Bastionkarakter benadrukken 3<br />
Creatief beeld dijk (fort, kasteel)<br />
Museum op <strong>water</strong>kering<br />
Fort omhoog<br />
Dijk als onderdeel van de stelling<br />
Waterkeren<br />
Methoden voor zeewering<br />
Drijvende veiligheidsconstructies voor dijk leggen en dijk verlagen (evt. combi <strong>met</strong> energie): 13<br />
Zeewering blijvend als <strong>water</strong>kering inrichten (mooi en rustig) 7<br />
Innovatie proefdijk: 5<br />
Dijk naar voren 4<br />
Respecteer de macht van de natuur, geen flauwekul, robuustheid 2<br />
Zeewering overdimensioneren, omdat dat mooi is 2<br />
Dijk moet sterk zijn en sterk ogen / mag ook overgedimensioneerd 1<br />
Aan zeekant: drijvende zeewering (<strong>met</strong> functies als weg, theater)<br />
Flexibele dijk (opblaasbaar, beweegbaar)<br />
Constructie in het <strong>water</strong> <strong>met</strong> golfbrekende werking<br />
Balgdijk<br />
Luchtblazers om <strong>water</strong> weg te blazen<br />
Windmolens om <strong>water</strong> weg te blazen<br />
20
Stekels opzetten als een egel (klep die omhoog komt)<br />
Dijk inpakken<br />
Marsdiep dempen<br />
Gebruik maken van processen<br />
Golfgenerator / demper Tegenfase van golven gebruiken (antikracht)<br />
Concentreer kracht van de zee op vaste punten<br />
Afslag als tool (inplanbaar)<br />
Meedeinende dijk (eb = hoog, vloed = laag)<br />
Pieren voor aanzanding I<br />
Ruimte voor <strong>water</strong><br />
Ruimtelijke differentiatie: functionele gaten 10<br />
Zee binnenhalen in stedelijke omgeving 5<br />
Flexibel voor in de toekomst: meegroeien <strong>met</strong> de zee 4<br />
functies zoneren naar risico/waarde 3<br />
Venetie van het noorden 3<br />
Plaatselijk veiligheidsniveau omlaag<br />
Accepteer erover heen spattend <strong>water</strong><br />
Aanvaard soms onderlopen<br />
Oplossen in eilanden<br />
Haal <strong>water</strong> binnen, drijvende woningen / paalwoningen<br />
Contact <strong>met</strong> Zee<br />
Dijk weg<br />
dijkdoorbraak<br />
Slaperdijk maken<br />
Kerf<br />
Terug naar kustlijn 1600<br />
Overig<br />
Dijk hol maken en ruimte gebruiken 5<br />
Verbergen zeewering 3<br />
offshore activiteiten integreren<br />
Maak dijk zichtbaar vanaf de maan<br />
Accentueren specifieke punten, bv de knik<br />
Ontstressen<br />
Dijk weghalen en vervangen door een plezierig en nuttig werk/object<br />
Bebouwing, begroeiing en hoogteverschillen<br />
Bejaardentehuis als dijkwacht<br />
Kinderopvang in de dijk<br />
TNO / Hogeschool / RWS op de dijk /buitendijks<br />
21
Bijlage D: Aanbevelingen en aandachtspunten<br />
Tijdens het genereren van oplossingen werd de probleemstelling opnieuw tegen het licht<br />
gehouden. Hieruit volgde een aantal aanbevelingen. De deelnemers brachten hierin een prioriteit<br />
aan door het toekennen van punten; de aanbevelingen en toegekende punten zijn in onderstaande<br />
lijst weergegeven; zeer goed scorende aanbevelingen zijn cursief weergegeven).<br />
Bepalen wat je <strong>met</strong> Den Helder wil:<br />
- helder maken waarin Den Helder zich onderscheid van de rest van de kust (12)<br />
- aansluiten bij VisieTraject Den Helder<br />
Zorg dat de breedte van de probleemstelling behouden blijft<br />
- niet alleen op dijk focussen, ook op relaties <strong>met</strong> de rest 1<br />
- langetermijn beeld<br />
- veel partijen betrekken<br />
Voorkomen dat het een poldermodel oplossing wordt<br />
- een heldere visie neerleggen / vaststellen 11<br />
- minder actoren betrekken (alleen belangrijkste)<br />
- wie betaalt bepaalt<br />
Convergentie van inzichten en belangen (in budgetten vangen)<br />
- gezamenlijk 1 discussie voeren (4)<br />
- voorkom versplintering 4<br />
- convenant tussen alle partijen<br />
- zorg voor gevoel van urgentie<br />
- politiek issue van maken<br />
Voorkomen dat technisch bijzaak wordt<br />
- technici van meet af aan betrekken<br />
- per mijlpaal een technische toets uitvoeren<br />
- technische randvoorwaarden vaststellen<br />
Ervoor zorgen dat we niet puur vanuit de techniek (blijven) denken<br />
- <strong>water</strong>schappen / RWS / DGW doordringen van houding techniek en partijen doordringen van<br />
gezamenlijke verantwoordelijkheid (geen deelverantwoordelijkheid) :3<br />
- zie het als ontwerpopgave voor gezamenlijke rekening / budget 1<br />
- overheden samen mobiliseren om echt iets moois/bijzonders te doen 1<br />
Ruimte houden voor de toekomst<br />
- semipermanent / flexibel bouwen<br />
- monoflexibel bouwen; nodig uit tot multifunctioneel gebruik<br />
Ruige en stoere dijk bouwen die recreatief is voor de Heldenaars<br />
- combi ruig/stoer/recreatief kan best 3<br />
- goede ontwerper op zetten<br />
- ruimte laten voor enige aanvulling (creativiteit van recreanten, Maasvlakte effect, ruimte<br />
voor verbeelding)<br />
22
Huidige en toekomstige bewoners gelukkiger maken en laten participeren<br />
- interactieve beleidsvorming 2<br />
- gebruik creativiteit en ideeen van burgers / aansluiten op belevingswereld<br />
- voer belevingswaardenonderzoek uit<br />
- multifunctioneel infocentrum inrichten<br />
- mensen meenemen in probleemoplossing 3<br />
- bewustwording van probleem<br />
- behoeften ‘’ouderen’’ en andere doelgroepen identificeren en tegemoet komen<br />
Belemmeringen wegnemen<br />
- formele partijen en instituties laten denken in nieuwe vormen en oplossingen<br />
- bestuurders laten kiezen op basis van multimedia scenario’s<br />
- zoeken naar nieuwe beheersvormen / belangenverstrengeling<br />
Betaalbaar<br />
- zoeken marktvraag bij multifunctionaliteit (wat levert geld en welvaart op) 4<br />
- zoeken naar PPS-achtige constructie <strong>met</strong> aandacht voor duurzaamheid 3<br />
- marketen / profileren van Den Helder<br />
- imago verbeteren /opbouwen<br />
- zustersteden / partnersteden<br />
- behoeften<br />
23
Change language