EY-de-fiscus-op-bezoek

4.2 Dwangmiddelen
4.2.1 Algemeen
De opsporingsambtenaren van de FIOD hebben de beschikking over een aantal
dwangmiddelen.
Met behulp hiervan kan bewijsmateriaal worden vergaard met betrekking tot
vermoedelijk gepleegde fiscale of douanedelicten. Een aantal van deze dwangmiddelen
zal hieronder de revue passeren.
Voorbeeld:
Stel, de aanhouding geschiedt
maandag om 09.00 uur;
vanaf 09.30 uur volgt een
verhoor tot 15.30 uur, waarna
de verdachte om 15.30 uur
wordt voorgeleid aan een (hulp)
officier van justitie, die hem
dan tot donderdag 15.30 uur
in verzekering kan stellen.
Afhankelijk van de zwaarte
van het strafbare feit waarvan
de verdachte wordt verdacht,
kan hij langer vastgehouden
worden.
4.2.2 Staande houden, aanhouden, ophouden voor verhoor
en inverzekeringstelling
Het doel van het staande houden is het aanspreken en benaderen van een
verdachte om hem te vragen naar zijn naam en andere personalia. Het staande
houden kan slechts een korte beperking van de vrijheid opleveren.
Het doel van een aanhouding is het overbrengen van een verdachte naar de
plaats van het verhoor. In geval van heterdaadsituaties (ontdekken van het
strafbare feit terwijl het begaan wordt) is iedere burger bevoegd een verdachte
aan te houden om deze vervolgens over te dragen aan een opsporingsambtenaar.
Buiten heterdaad (de meeste fiscale en douanedelicten worden
buiten heterdaad opgespoord) zijn alleen opsporingsambtenaren bevoegd
tot aanhouding.
Wanneer een verdachte niet is aangehouden door een (hulp)officier van
justitie, dient hij te worden voorgeleid aan deze functionaris. Deze functionaris
toetst of de aanhouding rechtmatig is gedaan. Er dient overigens te worden
opgemerkt dat diverse FIOD-ambtenaren zijn aangewezen als hulpofficier
van justitie.
In geval van fiscale strafzaken is aanhouden voor verhoor slechts mogelijk
voor feiten waarvoor een voorlopige hechtenis mogelijk is; dat wil zeggen voor
de meeste fiscale misdrijven, zoals het bewust doen van een onjuiste aangifte
(zie par. 3.3.2). Een verdachte mag maximaal zes uur voor verhoor worden
vastgehouden, waarbij de periode tussen middernacht en negen uur ’s
ochtends niet wordt meegeteld. De periode waarin de verdachte wordt vastgehouden
voor verhoor wordt gebruikt om de verdachte te verhoren met
betrekking tot zijn vermoedelijke betrokkenheid bij het strafbare feit.
In principe komt de verdachte op vrije voeten als dit doel is gerealiseerd,
tenzij er een andere reden is om hem in verzekering te stellen. Voorafgaand
aan een verhoor dient een opsporingsambtenaar de verdachte te wijzen op
zijn zwijgrecht.
Vanaf het moment van inverzekeringstelling is de officier van justitie meer
betrokken bij het onderzoek. In deze fase krijgt de verdachte ook een advocaat
toegewezen, indien hij er zelf geen heeft. Inverzekeringstelling gebeurt ‘in
belang van het onderzoek’. Onder dit ‘belang’ valt bijvoorbeeld het nader
verhoren van de verdachte of het opsporen van een medeverdachte. De termijn
van inverzekeringstelling bedraagt drie dagen, maar kan in dringende gevallen
voor maximaal drie dagen door de officier van justitie worden verlengd.
Mogelijk kan op een inverzekeringstelling een voorlopige hechtenis volgen.
42 | De fiscus op bezoek Zesde druk