EY-de-fiscus-op-bezoek

3.1 Algemeen
Uit de voorgaande hoofdstukken blijkt dat de fiscus volop in de gelegenheid is
om informatie te verzamelen. Maar wat gebeurt er nu als de belastingplichtige
weigert de gevraagde informatie aan de inspecteur te verschaffen? Het zou
de belastingplichtige mooi uitkomen als hij straffeloos onder zijn aangifteverplichting
uit zou kunnen komen of bij elke vraag die de inspecteur hem stelt
zijn mond zou kunnen houden. De belastingheffing zou dan ernstig worden
gefrustreerd. Zonder afdoende informatie kan er immers geen juiste heffing
plaatsvinden. Om er voor te zorgen dat de informatieplichtigen hun informatieplicht
ook daadwerkelijk zullen nakomen, heeft de wetgever een aantal sancties
in de wet opgenomen.
3.2 De sancties
3.2.1 Omkering van de bewijslast
Het niet, niet volledig of niet tijdig verstrekken van bepaalde gegevens en
inlichtingen, het niet ter inzage geven van boeken en bescheiden, het niet,
dan wel ondeugdelijk voeren van een administratie en het niet voldoen aan de
documentatieverplichting kunnen de inspecteur doen besluiten om een voor
bezwaar vatbare beschikking vast te stellen. In die beschikking (de zogenaamde
informatiebeschikking) wordt gesteld dat de belastingplichtige niet aan zijn
(informatie)verplichtingen heeft voldaan en wat de gevolgen zijn van het niet
nakomen van die verplichting. Tegen de afgegeven informatiebeschikking kan
de belastingplichtige bezwaar en beroep aantekenen waarmee de rechtmatigheid
van het informatieverzoek aan de rechter kan worden voorgelegd.
De rechter toetst vervolgens of het informatieverzoek rechtmatig is of niet.
Indien de rechter oordeelt dat het informatieverzoek onrechtmatig is, wordt
de informatiebeschikking vernietigd en wordt de belastingaanslag vastgesteld
zonder omkering en verzwaring van de bewijslast.
Indien de rechter oordeelt dat het informatieverzoek rechtmatig is, krijgt de
belastingplichtige de gelegenheid om alsnog de gevraagde informatie te
verstrekken. Omkering van de bewijslast treedt dan niet in tenzij sprake is van
misbruik van procesrecht door de belastingplichtige. Pas wanneer de informatie
alsnog niet wordt verstrekt en de informatiebeschikking onherroepelijk vast
komt te staan, kan de fiscus de belastingaanslag vaststellen met omkering en
verzwaring van de bewijslast. Het is belangrijk om te beseffen dat indien de
inspecteur geen informatiebeschikking afgeeft, omkering en verzwaring van
de bewijslast niet aan de orde komt.
Indien de inspecteur een aanslag oplegt met omkering van de bewijslast, dan
verkeert de belastingplichtige in een weinig benijdenswaardige positie. Het
gevolg is namelijk dat de inspecteur de opgelegde aanslag handhaaft als de
belastingplichtige daar bezwaar tegen aantekent, tenzij en voor zover de
inspecteur gebleken is dat deze aanslag onjuist is. Slaagt de belastingplichtige
niet in zijn bewijslast, dan blijft de aanslag overeind.
De bewijslast wordt niet alleen omgekeerd, de bewijslast wordt ook verzwaard.
Als een belastingplichtige onder de normale bewijslastregels de bewijslast
heeft, moet hij aannemelijk maken dat en in hoeverre de aanslag onjuist is.
28 | De fiscus op bezoek Zesde druk