naar Op de route van Trondheim naar Unesco stadje Røros - Op Pad

Op de route van Trondheim
naar Unesco stadje Røros
(en weer terug) zit waarschijnlijk
geen enkel vlak stuk, maar
het went verbazend snel.
Wat overheerst, is opperste
verwondering over de natuur.
2 - 2009 25

De natuur doet zijn best om ons de ruim
tachtig kilometer van vandaag in opperste
verwondering af te laten leggen
Er was eens een Nederlandse huisman die
wat compleet anders wilde. Niet een
andere haarkleur of een Harley, maar echt
wat anders. Het werd emigreren naar
Noorwegen, samen met zijn vrouw en
twee kinderen. Eenmaal daar mocht Paul
Uijting (43) van het plaatselijke toerismebureau
fietsroutes in het midden van
Noorwegen gaan uitzetten. En zo had hij
er opeens een goedbetaalde hobby bij.
SODEKNETTER
‘In het begin was het vooral kijken en
praten wat er regionaal mogelijk zou zijn.
Ondertussen, slechts een jaar later, is het
Noors nationaal verkeersbureau geïnteresseerd
in mijn fietsroutes. Ze willen
graag meer vakantiefietsers naar Noorwegen
krijgen’, vertelt Paul terwijl hij er zelf
nog een beetje verbaasd bij kijkt.
We trappen met zijn drieën naast elkaar
stug door over een vals platte weg. Het
schijnt te wennen, maar de tweede dag in
een land met waarschijnlijk geen vlakke
meter valt het nog vies tegen. Gelukkig
blijft Paul praten. Hij is blij dat hij zijn
verhaal kwijt kan, wij zijn blij dat we
vooral kunnen luisteren zodat ons gehijg
niet al teveel opvalt. De natuur doet zijn
best om ons de ruim tachtig kilometer
van vandaag in opperste verwondering af
te laten leggen, terwijl het pad onopgemerkt
onder onze banden doorschiet,
maar dat mislukt nèt. ‘De stijgingen zijn
hier nooit heel lang’, roept Paul terwijl hij
achterom kijkt.
ACHTBAANFIETSEN
Zelfs in een lange stijging zit af en toe een
bemoedigend stukje dalen, maar nu
klinken er wel erg enthousiaste kreten uit
de verte. ‘Sodeknetter, we zijn bijna op
onze lunchplek.’
Dat klinkt goed. Kom maar op met dat
cafeetje. Met een laatste ferme trap over
het gravelachtige pad sturen we met een
vaartje de bocht om. Een landschap als
uit een sprookjesboek ontvouwt zich.
Riviertje, waterval, dennenbomen en wat
stenen die een stuk comfortabeler zitten
dan het meubilair in de gemiddelde
In Movollen overnachten we aan een meer.
MacDonalds. Paul staat zijn fietstassen al
uit te pakken, want vergeet het maar dat
er in deze uitgestrektheid iets anders dan
natuur te vinden is. Gelukkig maar. Met
in de ene hand een platgedrukt broodje
chocoladepasta en in de andere hand een
ietwat beurse appel, vraag ik Paul hoe hij
nou precies aan deze wereldbaan is gekomen.
‘Toen mijn vrouw en ik over emigratie
spraken met de emigratie-ambtenaar
was werk voor Heleen geen probleem – ze
is verpleegkundige. De gemeente was ook
bezig om outdoor-mogelijkheden te onderzoeken.
Van daaruit is het fietsen gekomen…’
Na een nacht in een huisje waar de term
‘in the middle of nowhere’ uitgevonden moet
zijn, genieten we van een vernederlandst
ontbijt. Gisteravond konden we in de
supermarkt kiezen tussen zoetzure
haring, brunost (bruine geitenkaas die het
meest naar caramel smaakt), of een potje
‘creamy and crunchy peanut butter’. De keuze
was niet moeilijk. Het inpakken gaat
ook makkelijk, alles wat los zit moet mee.
En het achtbaanfietsen lijkt te wennen:
omhoog-omlaag-bocht-naar-links-meteen-onverwachtse-slinger-naar-rechts.
PRAATJES VULLEN GEEN...
Met de bijna argeloze tekst ‘het is vandaag
minder dan honderd kilometer met
een flinke stijging naar een soort hoogvlakte’
weet Paul onze praatjes snel weer
de kop in te drukken. Toch is het genieten.
We fietsen veel door dennenbossen
en passeren af en toe een rood huis met
veel schuren. Opvallend is dat heel veel
huizen leeg staan. ‘Er is een groot huizentekort’,
weet Paul uit eigen ervaring. ‘Bijna
alle hutjes in de bergen horen bij grote
huizen. Vroeger kon het vee dan in de
26 2 - 2009

Onze eerste rendieren op
de hoogvlakte Kjølifjell.
De feiten
HET GEBIED De bergen in het midden
van Noorwegen.
DE TOCHT Trondheim-Røros en weer
terug, bijna 500 kilometer in ruim
een week.
ZWAARTE/MOEILIJKHEIDSGRAAD
Pittig door de afstanden en heuvelachtige
terrein. Slechts gedeeltes zijn
verhard, andere stukken over goed berijdbare
gravelpaden. Af en toe kom je
wat slechte stukken in de weg tegen.
NAVIGATIE Zelf uitstippelen op de
kaart, route is niet bewegwijzerd noch
beschreven. Globale routebeschrijving
plus complete gps track op onze
website.
BESTE TIJD juni t/m september i.v.m.
sneeuw en kou in de andere maanden.
OVERNACHTEN (kleine) hotels,
soort bed and breakfasts, campings
en hutjes.
ER NAAR TOE Vliegen is het makkelijkst,
omdat je start vanaf het
vliegveld Trondheim. KLM vliegt
hier tweemaal per dag naartoe.
MEER FEITEN www.oppad.nl.
2 - 2009 27

Vlak voor Røros krijgen we
een snelcursus schakelen.
Van de negen dagen, waren
er acht kurkdroog….
28 2 - 2009

Hoe dichter we bij Røros
in de buurt komen, hoe
dramatischer het landschap
Røros, een kleurrijk geheel.
zomer boven grazen en in de winter beneden,
zo ging men zuinig om met de weinige
hoeveelheid gras. De hutjes en de
huizen mogen niet los verkocht worden.
Rijke mensen kopen beide, maar gebruiken
alleen de hut in de bergen en laten
het huis versloffen omdat ze liever in de
stad wonen. Echte boerderijen bestaan
uit vijf huizen: een woonhuis, een speelhuis,
een stal, een werkplaats en een
(eet)voorraadhuis. De rode verfkleur was
het goedkoopst om te maken, een ijzermengsel.’
WE VALLEN STIL
Terwijl Paul vertelt, stijgen we ongemerkt
een flink stuk. Het naaldbos maakt langzaam
plaats voor kleine gedrongen berkenboompjes.
Ze komen slechts tot ooghoogte,
maar toch. Vreemd. Naaldbomen
groeien toch altijd tot op grotere hoogte
dan loofbomen? Paul schakelt een tandje
terug om tussen ons in te komen fietsen
en begint geduldig zijn uitleg. ‘We zijn
nog niet op de boomgrens. De enige
reden dat het hier zo kaal is, is dat we in
de buurt van Røros komen, een mijnstad.
Onder ons bevindt zich een uitgebreid
gangenstelsel, bovengronds werden alle
bomen gekapt omdat ze als stutpalen en
brandhout dienst moesten doen.’
De mensheid is hier grondig te werk
gegaan. In de verste verte is geen takje te
bekennen. ‘Røros was een wereldstad
toen koper nog met de hand uit de grond
werd gehaald. In de zeventiende eeuw
werden de eerste kopermijnen geopend,
in 1986 ging de laatste pas dicht. Vorige
eeuw floreerden de mijnen flink door de
oorlogen. Koper werd gebruikt om
kanonnen van te maken.’
Tientallen kilometers lijkt het landschap
op dat van een Amerikaanse western.
Hoge mijngebouwen torenen boven het
landschap uit alsof ze het verlies aan bomen
goed willen maken. Mijnschachten
liggen open, soms met iets eromheen dat
op een hekje lijkt. Hier te fietsen, is
indrukwekkend. We vallen echt stil als we
een rondleiding krijgen door een heel
klein deel van een mijn van iemand die
nog in de mijnen heeft gewerkt. Eenmaal
buiten laten we het wel uit ons hoofd om
te klagen over de regen die opeens met
bakken uit de lucht komt.
HALVE HEILIGE
Hoe dichter we bij Røros in de buurt
komen, hoe dramatischer het landschap.
Grote zwarte bergen doen buitenaards
aan. Voordat we onze verbazing aan Paul
uiten, begint hij al te vertellen. ‘Dit zijn
allemaal verbrande stenen. Koper werd
uit stenen gehaald door lange verhittingsprocessen.’
De mijnstad zelf ademt geschiedenis, al
heeft die adem na dit verhaal wel een
rookluchtje. ‘Een of andere ambtenaar
van monumentenzorg verordende begin
1900 dat er niks mocht worden veranderd
in deze omgeving. Vroeger werd hij tot
irritante gek verklaard, tegenwoordig is
hij een halve heilige. Røros is een van de
oudste houten mijnsteden van Europa en
staat sinds 1980 op de Unesco lijst. De
witte kerk staat veel in brochures, het is
de vier-na-grootste van Noorwegen.’
Met trotse stem leidt Paul ons door deze
2 - 2009 29

Noorwegen
Zoom verder in op de route via de Google Map op www.oppad.nl
Zelf fietsen in Midden-Noorwegen?
Deze fietsroute is niet bewegwijzerd noch uitgebreid beschreven. Op
termijn is het de bedoeling dat er een website komt met informatie over
deze (en andere) fietsroute(s) in Midden-Noorwegen. Wil je deze tocht nu
al na maken, download dan de pdf met praktische informatie van onze
website. Daarin staat onder meer: informatie over de heen- en terugreis,
een globale routebeschrijving, adressen van accommodaties en welke
kaarten je nodig hebt. Ook kun je een complete gps-tracklog van de route
downloaden.
oppad.nl
Download de pdf met
praktische informatie
De etappes
1
2
VLIEGVELD VÆRNES (TROND-
HEIM)- SNEISEN –
SELBUSTRAND, 55 KM
Vanaf vliegveld zo de ‘graanschuur
van Noorwegen’ in.
Overnachting in klein hotel.
SELBU - FLORA - TYDAL –
MOVOLLEN, 71 KM
Eerste 40 km grindpad door dun
naaldbos afgewisseld met graanvelden
en dorpjes, daarna asfalt
langs rivier de Tya. Slapen in B&B.
3STUGASJØEN - RIEN –
AURSUNDEN, 80 KM
Langzaam verandert het terrein in
bosrijke hellingen die uitlopen tot
het grote bergmassief ‘Sylan’
(Zweden). Wij vervolgen de route
over de boomloze hoogvlakte
van Kjølifjell. Slapen in berghuisje.
4VIA OLAVSGRUVA NAAR RØROS,
77 KILOMETER
Langs de ontboste Storvola, de
bergen waaruit het koper werd gedolven,
naar Røros. Overnachting
in appartementenhotel.
5VIA MUGGRUVA EN ENGLAND
NAAR ÅLEN, 43 KM
Eerst door mijnengebied, daarna
langzaam de bossen weer in.
Slapen in appartementenhotel.
6RUSTDAG (WANDELDAG)
Wandeling (14 km) naar topje
Svenuken, heen en terug zelfde
pad. Eerst door bos, daarna open
vlakte met uitzicht. Overnachting
op dezelfde plek als vorige dag.
7
VIA HALTDALEN EN SINGSÅS
NAAR SAMSJØEN, 67 KM
Door bosrijke Gaula vallei naar
Singsås, daarna de langste klim
van de hele route naar het bergmeer
Samsjøen. Slapen: boothuis.
8VIA SOKNA - KLÆBU - JONSVAT-
NET – MALVIK, 79 KM
Langzaam de bewoonde wereld
weer in, eerste deel nog gravelpad
door bos, later asfalt. Overnachten
in trekkershut op camping.
9MALVIK, VLIEGVELD VÆRNES
(TRONDHEIM), 17 KM
Kustpad Trondhiemfjord.
’s Middags terugvlucht.
30 2 - 2009

Ondertussen weten we dat je hier
net zo vaak rendieren ziet
als schapen in Engeland
houten stad vol kleine, kleurrijke huizen
met gras op hun daken. ‘Ook veel Nederlanders
hebben Røros wel eens op televisie
gezien: de winterscènes van Pippi
Langkous zijn hier opgenomen. Het kan
hier heel koud zijn, Røros is de koudste
stad van Noorwegen. Dat komt doordat
het redelijk hoog op 600 meter ligt, vrij
noordelijk en niet aan zee met een warme
golfstroom. Het gras op de daken ligt
daar vanwege de isolerende werking.’
RENDIEREN BIJ BOSJES
Na al deze cultuur trekken we de volgende
dag weer de bergen in voor de terugweg.
Terwijl we nog over een asfaltweg
met auto’s rijden, zien we alweer de eerste
rendieren. In het begin van de week keken
we nog fanatiek naar ze uit. Toen we wat
stipjes zagen bewegen in de verte vielen
we acuut van onze fietsen en groeven alle
camera-apparatuur op uit onze fietstassen.
Met telelenzen konden we net zien
dat het rendieren waren. Daar hebben we
nog een half uur enthousiast op staan
wachten. We zagen hetzelfde als wat we
nu van heel dichtbij zien: deze beesten
zijn verre van wild. Ze hebben rode oorflappen
en blauwe halsbanden. Ondertussen
weten we ook dat je hier net zo vaak
rendieren ziet als schapen in Engeland.
VERSCHRIKKELIJKE
SNEEUWMAN
Paul vertelt dat hij zelf ook nog regelmatig
voor grote verrassingen komt te staan.
‘Onze grootste gewenning was de sneeuw.
Wij gingen uitgebreid spelen bij de eerste
halve meter terwijl de Noren fanatiek gingen
ruimen met het grootste materieel.
Later bleek waarom. Na dat kleine laagje
begon het serieus te sneeuwen en alleen
door het vanaf het begin te ruimen, was
het nog enigszins begaanbaar te houden.
Ik heb me een halve hernia gewerkt om
een pad naar mijn huis vrij te krijgen.’
Was het in het begin knokken om boven
te komen, nu gaat het makkelijker. De
langste stijging tijdens de hele tocht is
ruim tien kilometer en gaat van 185 meter
hoogte naar 720 meter. Paul staat al
een tijdje op me te wachten als ik boven
kom. De hele week luisterden we naar
zijn enthousiasme met in iedere zin minstens
twee keer de woorden ‘geweldig’ of
‘sodeknetter’. Nu is hij stil. Hij kijkt rond,
ik kijk rond, Nanda komt aan en ook zij
zwijgt, ademt diep en kijkt rond. Ik ben
de eerste die wat zegt: ‘de sportschool is
echt saai als je hier bent geweest’.
De laatste dag Noorwegen,
vol Hollandse graanvelden.
2 - 2009 31