BERGWANDELEN - Op Pad

Tekst en fotografie Ronald Naar
BERGWANDELEN
Na dagen van regen klaart het tijdens onze laatste
wandeldag op. Kort na het vertrek van de romantische
Schattbachalm komen we in de felle zon te lopen.
34
5 - 2010

BIJ HEIDI EN
GROSSVATER
OP DE ALM
Salzburger
Almenweg
De Salzburger Almenweg leidt via een honderden
kilometers lange wandelroute langs bergweitjes
en hutten. Wandelaars kunnen overnachten op de
alm, de plek waar traditiegetrouw de boeren hun
vee van half juni tot half september weiden.
Ronald Naar liep 6 van de 31 dagetappes.
5 - 2010 35

Na een bord gebakken aardappelen met spek
genieten we nog even van de sterren die
vaagjes door de hoge nevels glinsteren
Op de Kögerl Alm worden we hartelijk
verwelkomd door waardin Gertrude.
Sinds een jaar of vijf pacht zij samen met
haar man een almhut. In het dal beheren
ze ook nog een ecologische boerderij. ‘Die
hebben we nodig om van te kunnen
leven,’ zegt ze, ‘maar in mijn hart ben ik
veel liever hier, boven op de berg. Hier
voel ik me gelukkig.’
De Kögerl almhut is de eerste van zes
almhutten die alle boven het Oostenrijkse
Gasteinertal liggen. De hutten zijn onderling
verbonden door de Salzburger
Almenweg, een goed gemarkeerde wandelroute
van 31 etappes lang. Hij voert in
een grote lus door het middelgebergte
van de Oostenrijkse provincie Salzburg,
en in de honderden almhutten langs het
pad kun je lunchen, borrelen en overnachten.
De afstand tussen de hutten
varieert van een uur tot soms wel vier uur
stevig wandelen. Maar veel meer is het
nooit. Een ideale tocht dus voor beginnende
bergwandelaars. Of voor
romantici. Of beide.
REGENSPATJES EN SNEEUW
Mijn reisgenoten langs de Salzburger Almenweg
zijn Tessa en Roos, allebei jonge
moeders die voor het eerst zonder hun
kids op vakantie gaan. Na een bord
gebakken aardappelen met spek genieten
we nog even van de sterren die vaagjes
door de hoge nevels glinsteren. Dan gaan
we boven de koeienstal op stok. Af en toe
klinkt nog het ge-bing-bang van koeienbellen,
verder heerst er complete rust.
‘Wat een verademing na zo’n drukke
week,’ bekent Roos de volgende ochtend
aan het ontbijt. Buiten is het grauw. Af en
toe valt er een spatje regen uit het laaghangende
wolkendek. Ook het dal gaat
schuil onder een deken van nevels. We
zitten gesandwichd tussen wolkenlagen
met alleen af en toe uitzicht op het karstplateau
van de Hochkönig.
En beter wordt het niet. Zodra we lopen,
gaat het druppelen over in gestage regen.
Eenmaal op de bergkam, die volgens de
beschrijving een ‘uniek uitzicht’ heeft,
gaat de douche vol open. We soppen met
onze gloednieuwe wandelschoenen over
de zompige alpenweide. Dikke druppels
bungelen aan de bloeiende alpenroosjes.
Via een kam dalen we af in de richting
van de volgende almhut. De regen gaat
nu over in sneeuw. In een ommezien worden
de weiden omgetoverd in een wintersportlandschap.
Ik kijk naar Roos en Tessa.
‘Weet wel dat je twee jonge moedertjes
bij je hebt,’ merken ze bezorgd op.
GEKKEN, WIJ?
Glibberend en doorweekt bereiken we een
paar uur laten de Heinrich Alm, onze
tweede almhut. Waard Frans Fritzenwanker
is er alleen. Vanwege het barre weer is
zijn vrouw met het vee afgedaald naar
hun boerderij boven het gehucht Dorfgastein.
‘Het lijkt meer winter dan zomer.
Speciaal voor jullie ben ik boven gebleven,’
zegt hij chagrijnig. ‘Alleen gekken
Kleindochter Manuela Kreuzer keurt een
kaas die ze in het schuurtje achter de
Brandner Hochalm heeft gemaakt.
gaan met dit weer de berg in.’
We kijken elkaar aan. Gekken? Wij?
Na de koude, drijfnatte wandeltocht vrees
ik dat Tessa en Roos de rest van de Almenweg
voor gezien zullen houden. Maar
na een maaltijd van Gerstensuppe, gedroogd
vlees en zelfgemaakte kaas zeggen
ze er weer zin in te hebben. ‘Ach, dit
hoort er ook bij. Dan kunnen we straks
des te meer genieten van de zon. Als die
tenminste nog tevoorschijn komt.’
MANUELA EN MATTHIAS
Twee dagen later bereiken we de Brandner
Hochalm, een eenvoudige boerenhut
die uit twee meer dan honderd jaar oude
stallen bestaat. We worden hartelijk
begroet door opa Matthias Kreuzer en
zijn kleindochter Manuela. Het tweetal
zit hier al dagen volledig van de buitenwereld
afgezonderd. ‘We hadden jullie
36 5 - 2010

De Gadaunerer Hochalmen is ook een
overnachtingsplek: een weelderige
almweide met een handvol hutjes.
Vanaf de Brandner Hochalm vinden we
door nevelig bos onze weg naar de
volgende almweide.
De Feiten
HET GEBIED De Oostenrijkse provincie
Salzburg. De route leidt bovenlangs
het Gasteinertal.
DE TOCHT Zes van de eenendertig
dagetappes van de Salzburger Almenweg,
een honderden kilometers
lange wandelroute over almen met
hutten, tussen 1000 en 2000 meter
hoogte. De route begint en eindigt in
Pfarrwerfen. De zes gelopen etappes
gaan van Dorfgastein in het noorden
naar Sportgastein in het zuiden. Per
dag 3 - 6 uur wandelen.
ZWAARTE/MOEILIJKHEIDSGRAAD
Lichte tot middelzware wandeltocht
over afwisselend onverharde wegen,
karrensporen en smalle bergpaden.
Tredzekerheid vereist op minstens
twee van de zes trajecten.
NAVIGEREN Roodwitte paaltjes.
ER NAAR TOE Auto Utrecht - Dorfgastein
is ongeveer 1000 km rijden.
Trein: Utrecht - Dorfgastein ca 14,5
uur reizen, overstap in München. Vliegen:
Met Austrian Airlines via Wenen
naar Salzburg, verder met taxi, trein
of bus naar het Gasteinertal.
BESTE TIJD Half juni - half september.
Daarna zijn veel almhutten niet
meer bemand. In de vroege zomer
kunnen er op de hoofdkam nog
sneeuwveldjes liggen.
OVERNACHTEN Almhutten. Ze staan
beschreven in de gratis brochure Der
Gasteiner Almführer.
MEER INFORMATIE oppad.nl.
5 - 2010 37

Oostenrijk
vandaag helemaal niet meer verwacht’,
zegt Manuela. Op de Brandner Hochalm
lijkt de tijd stil te hebben gestaan, als je
de machine waarmee Großvater Matthias
de koeien tweemaal daags melkt buiten
beschouwing laat. ‘Het is hier hard weken,’
vertelt Manuela terwijl Matthias ons
een glaasje Schnapps overhandigt. ‘De
koeien moeten al om vijf uur ’s ochtends
worden gemolken en voor een tweede
keer om vijf uur ’s middags. Het is vroeg
op en weer vroeg naar bed.’ Manuela’s
enige contact met haar vrienden in het
dal is via haar mobiele telefoon. Om ontvangst
te kunnen hebben moet ze naar de
vliering klimmen en haar telefoon door
het open raam naar buiten steken.
Een dag en een nacht zullen we Manuela’s
gasten zijn en wanen we ons in een
van de wereldberoemde Heidi-films: met
Manuela in de rol van Heidi en Matthias
als haar Großvater. Alleen de jaloerse
geitenhoeder Peter ontbreekt. Of is dat de
jongen met wie Manuela met hoogrode
koontjes vanuit het venster van haar
bedstede almaar sms’jes stuurt?
BAKSTEENKAAS
De volgende ochtend word ik om half vijf
gewekt door het eerste schemer dat door
de wolken dringt. In de keuken steekt
Manuela het vuur in de oven aan. Matthias
vertrekt zonder een woord te zeggen
naar de stal om de koeien te melken.
Direct na het melken brengt hij Manuela
twee bussen verse, lauwwarme koemelk.
‘Niet veel,’ oordeelt ze. ‘De koeien hebben
het koud en geven daardoor minder melk
dan bij mooi weer.’ De afgeroomde kruidig
smakende melk wordt in een groot
vat gegoten en al roerend met behulp van
wei gebonden. De pap wordt vervolgens
in vormen gedaan om uit te lekken. De
zachte ronde en rechthoekige jonge
kazen worden na enige tijd in de kelder te
drogen gelegd.
‘Wil je proeven?’ vraagt Manuela. Ze snijdt
plakken van een soort witte baksteen.
Dat bergwandelaars gek zijn op de jonge
kaas ontdekte Matthias enige jaren geleden.
Hij besloot zijn primitieve boerenhut
38 5 - 2010

Tussen de flarden mist door zie ik aan de
overzijde van de vallei met poedersuiker
bestrooide bergtoppen
te verbouwen en voegde er een Stube aan
toe. Voor het hutje werd van aarde een terrasje
gemaakt. Hier serveert hij zijn Jause,
maar ook andere huisgemaakte producten
van de alm: kaas, worst van gemzenvlees,
gedroogde lapjes rundvlees en met bloemen
versierde hompen verse boter.
ETEN, DRINKEN EN EEN BED
‘Het traditionele boerenbedrijf op de Oostenrijkse
almen dreigde enige jaren geleden
uit te sterven,’ zegt Manuela. ‘Met het
EU-lidmaatschap in het vooruitzicht leek
het boerenbestaan in de Alpen niet meer
rendabel. Tot iemand bedacht dat je op de
alm wandelaars gastvrijheid moet bieden.
Niet alleen eten en drinken, maar ook een
bed. Dan beleven ze iets mee van het eeuwenoude
bestaan van de alpboeren.’
EEN LAATSTE KAFFEE
Großvater Matthias wijst op een grote
koeienbel die in de almhut hangt. ‘Hier
gibt’s Tradition,’ zegt hij. ‘Die bel is voor de
Almabgang. Zo rond half september dalen
we met het vee weer af naar het dal. De
oudste koe krijgt deze bel omgehangen.
De andere dieren herkennen het geluid
en weten wat het betekent. In één grote
optocht lopen de dieren dan omlaag. De
koeien worden feestelijk uitgedost en wij
trekken onze klederdracht aan. De
Almabgang is traditie.’
Tegen elven is het droog. Een bleek zonnetje
dringt door de mist. De wind drijft
de nevels iets uiteen. Tussen de flarden
door zie ik aan de overzijde van de vallei
met poedersuiker bestrooide bergtoppen.
‘Het lijkt Nepal wel,’ vindt Tessa. Na nog
een laatste Kaffee mit Sahne en een omhelzing
van Manuela doen we de rugzakken
op. Ook Großvater vertrekt. Om de koeien,
geiten en schapen van de ene alpweide
naar de ander alpweide te brengen zodat
ze telkens weer lang gras en kruidige
bergbloemen vinden. Naar buiten dus,
ook voor ons is het de hoogste tijd. Op
naar de volgende almhutten.
Tijdens de klim van de
Schattbachalm naar
de Miesbichlscharte.
Is de Salzburger Almenweg iets voor jou?
Na een nacht slapen sfscheid van
kleindochter Manuela en grootvader
Matthias.
Surf naar oppad.nl voor alle informatie bij deze tocht. Ronald Naar geeft een dag-tot-dagbeschrijving,
het adres waar je het almhuttengidsje kunt opvragen, tips plus een alternatief
voor een gevaarlijk traject van de route én alle kaarten en gidsen die handig zijn bij de voorbereiding
op de tocht.
oppad.nl
Download de pdf met praktische informatie
5 - 2010 39