Maatschappelijk Verslag 2006

Maatschappelijk
Verslag 2006
Duurzame dialoog

Bedrijfsprofiel
NAM: Bron van energie
De Nederlandse Aardolie Maatschappij B.V.
(50% Shell/50% ExxonMobil) is sinds 1947 actief
met het opsporen en winnen van aardgas en aardolie
in Nederland en het Nederlands deel van het
Continentaal Plat.
Na de ontdekking van het olieveld Schoonebeek en
de vondst van aardgas bij Coevorden (1948) werd in
1959 door de NAM het grote en wereldberoemde
Groningen-gasveld aangeboord. Sinds 1977 wint de
NAM eveneens gas onder de Noordzeebodem.
Het hoofdkantoor van de NAM is gevestigd in
Assen. Er werken ruim 1.850 mensen bij de NAM,
met verschillende nationaliteiten en culturen, afkomstig
uit zo’n veertig landen. Op dagbasis werken
bovendien nog eens vele duizenden mensen direct of
indirect voor de NAM, bijvoorbeeld via aannemers.
Sinds 1 oktober 2003 participeert de NAM in een
Europees samenwerkingsverband van Shell-bedrijven
op het gebied van exploratie en productie (opsporing
en winning van olie en gas) in onder meer Groot-
Brittannië en Noorwegen. Binnen dit samenwerkingsverband
fungeert de NAM als het centrum
voor aardgasoperaties, met name op het gebied van
landactiviteiten. Ook vindt vanuit het NAM-hoofdkantoor
in Assen de aansturing plaats van de offshore
operaties in het Nederlandse en Britse deel van de
zuidelijke Noordzee.
De NAM is verantwoordelijk voor zo’n driekwart
van de totale aardgasproductie in ons land. In 2006
produceerde de NAM zo’n 53 miljard kubieke meter
aardgas en 430.000 kubieke meter aardolie. Bij het
gehele bedrijfsproces wordt nadrukkelijk rekening
gehouden met de belangen van alle betrokkenen.
Veiligheid voor eigen personeel en omwonenden,
zorg voor het milieu en de energievoorziening gaan
daarbij hand in hand.
Het zoeken naar gas en olie begint met seismologisch
onderzoek. Met een proefboring en puttesten
wordt aansluitend vastgesteld of er inderdaad gas of
olie aanwezig is en wordt de hoeveelheid en kwaliteit
getest. Wanneer de hoeveelheid economisch winbaar
blijkt, worden in veel gevallen aanvullende productieputten
geboord en behandelingsinstallaties aangelegd.
Voor al deze fasen van het bedrijfsproces zijn
verschillende vergunningen nodig.
In de productiefase worden het gas en de olie naar
de oppervlakte gebracht, behandeld en op afleveringsspecificatie
gebracht. Het gas wordt verkocht
aan GasTerra. De olie en het bij de gasproductie
eveneens vrijkomende condensaat worden na behandeling
verkocht aan de raffinaderijen van Shell en
ExxonMobil, de twee aandeelhouders van de NAM.
Vrije capaciteit in transportleidingen waarin de
NAM een belang heeft, kan onder bepaalde omstandigheden
aan derden worden aangeboden.
Om continuïteit in de gaslevering (bijvoorbeeld bij
zeer hoge vraag, bij zeer lage temperaturen) te kunnen
verzorgen heeft de NAM sinds 1997 twee faciliteiten
voor ondergrondse opslag van gas beschikbaar
bij Langelo en Grijpskerk. Het opslaan gebeurt in
gasvelden, die bij een piekvraag extra kunnen worden
ingezet. In perioden van laag verbruik worden de
reservoirs weer gevuld.
Na beëindiging van de productie of bij een niet succesvolle
proefboring worden de locaties en installaties
in overleg met de betrokken partijen ontmanteld
en verwijderd. Op land wordt de locatie geschikt
gemaakt voor de bestemming die zij voorheen had of
krijgt deze een nieuwe functie.
De NAM heeft veel (kleine) aardgasvelden waarvan
een groot deel de komende jaren leeg raakt. Gekeken
wordt of een deel van die lege gasvelden geschikt zijn
om er CO 2
in op te slaan. Ook wordt via deelname
aan onderzoeksgroepen en kennisnetwerken gezocht
naar mogelijkheden om de uitstoot van CO 2
terug te
dringen. Hiermee kan een bijdrage worden geleverd
aan vermindering van klimaatverandering.

Inhoud
Inleiding Roelf Venhuizen, directeur 2
1. Visie en Aanpak 3
2. Economisch Belang 7
3. Kwaliteit en Waarde voor Klanten 13
4. Bescherming Natuur en Milieu 15
5. Beheer van Grondstoffen en Energie 19
6. Respect voor Mensen 21
7. Voordeel voor de Samenleving 25
8. Samenwerking 27
9. Monitoring: Grafieken en Cijfers 31
Concessiekaart 36

Inleiding
Duurzame dialoog
Valt het u ook op dat tegenwoordig vrijwel alles
duurzaam is? Het klinkt als een modieuze term,
die te pas en te onpas overal aan gekoppeld wordt.
Duurzaam bouwen, duurzaam autorijden, duurzaam
beleggen en er zijn zelfs mogelijkheden om
duurzaam op vakantie te gaan. Feit is dat blijkbaar
iedereen zich er van bewust is dat we op een goede
manier met de aarde om moeten gaan. Ook de NAM
realiseert zich terdege dat we op een zorgvuldige
wijze met onze energiebronnen behoren om te gaan.
Zorgvuldigheid staat bijvoorbeeld centraal bij onze
activiteiten rond de Waddenzee. In het afgelopen
jaar werd een mijlpaal bereikt voor de winning van
gas uit nieuwe velden onder de Waddenzee. Na
twaalf jaar maatschappelijke discussie ontving de
NAM in juli 2006 de benodigde 32 vergunningen
voor de winning vanaf de bestaande putten op de
landlocaties Moddergat, Vierhuizen en Lauwersoog.
De gaswinning vindt plaats met de ‘hand aan de
kraan’. De NAM heeft daarover duidelijke afspraken
gemaakt met de diverse betrokkenen die in de
vergunningen zijn vastgelegd. Deze afspraken zijn
mogelijk omdat de NAM een goede dialoog met bijvoorbeeld
overheden, milieu-organisaties en wetenschappers
onderhoudt.
Als we het over duurzaamheid hebben, is het broeikaseffect
een item dat in 2006 hoog op de politieke
agenda stond. Niet alleen in Nederland, maar
wereldwijd. Met het zoeken naar mogelijkheden om
CO 2
in lege gasvelden op te slaan, neemt de NAM
haar maatschappelijke verantwoordelijkheid. De
NAM heeft veel (kleine) aardgasvelden waarvan een
groot deel de komende jaren leeg raakt. Onderzocht
wordt of een deel van die lege gasvelden geschikt
zijn om er CO 2
in op te slaan en onder welke voorwaarden
een dergelijk project levensvatbaar is.
van een open dialoog met de inwoners van de regio
Schoonebeek. We realiseren ons dat de mogelijke
terugkomst van de NAM consequenties heeft voor
de omgeving. Door goed overleg en te luisteren willen
we een graag geziene buur zijn en blijven.
Een goed gesprek geldt niet alleen voor 2006.
Ook de komende jaren willen we met alle betrokkenen
in dialoog blijven om onze activiteiten op
een duurzame en zorgvuldige manier uit te voeren.
Duurzaamheid is dus niet een etiket dat ergens
opgeplakt wordt om met de trends mee te gaan. Ik
ga ervan uit dat u daarvoor genoeg bewijs vindt bij
het lezen van dit verslag.
Roelf Venhuizen
Directeur Nederlandse Aardolie Maatschappij B.V.
Onze activiteiten rond de Waddenzee en CO 2
-opslag
zijn goede voorbeelden van hoe we in dialoog met de
samenleving onze activiteiten willen uitvoeren. Dat
geldt ook voor ons project Schoonebeek. De NAM
wil in deze regio mogelijk het olieveld gaan herontwikkelen.
Het afgelopen jaar stond in het teken
NAM Maatschappelijk Verslag 2006

1
Visie en Aanpak
Bijdrage aan energiebeleid
De hoofdtaak van de NAM is het opsporen en winnen
van olie en gas in Nederland. En dat op een
maatschappelijk verantwoorde wijze, bijdragend
aan duurzame ontwikkeling. Binnen Europees en
Nederlands beleid op het gebied van energie staan
al geruime tijd drie elementen centraal. Deze laten
zich kort samenvatten door te stellen dat de energievoorziening
betrouwbaar, betaalbaar en schoon moet
zijn. In onze visie kan en moet ook de NAM daar
een belangrijke bijdrage aan (blijven) leveren.
Een betrouwbare energievoorziening
Het gas dat door de NAM wordt geproduceerd is
een belangrijke bron van energie voor Nederland
en Europa. Vanwege de groeiende vraag naar gas in
Europa enerzijds, en een afnemende Europese productie
anderzijds, zal de behoefte aan import van gas
van buiten Europa toenemen en zal voorzieningszekerheid
een steeds belangrijker onderwerp worden.
Als beheerder van het grootste gasveld in West-
Europa (het Groningen-veld, ook wel ‘Slochteren’
genoemd) zijn wij daarbij een belangrijke speler.
Ook in de toekomst willen we een belangrijke bijdrage
blijven leveren aan de energievoorzieningszekerheid
van Nederland en Europa. Het overgrote
deel van de opbrengst van de binnenlandse en buitenlandse
verkoop van het Nederlands aardgas vloeit
– direct of indirect – in de Nederlandse staatskas. Als
de Nederlandse vraag naar gas voldaan zou moeten
worden uit importen, dan zou dat van grote invloed
zijn op de betalingsbalans, en daarmee op de welvaart
in Nederland.
Een betaalbare energievoorziening
De NAM levert een bijdrage aan het streven naar
liberalisering en een meer efficiënte markt voor gas.
Zo heeft de NAM een deel van de capaciteit van de
ondergrondse opslag Grijpskerk opengesteld voor
derde partijen. Daarnaast spelen medewerkers van
de NAM een leidende rol binnen de Europese gasindustrie
in de verdergaande ontwikkeling van de
interne markt voor gas. In NAM’s visie is het noodzakelijk
dat binnen de geliberaliseerde markt partijen
ruimte krijgen de (toekomstige) energievoorziening
efficiënt in te richten. Overheden dienen daartoe de
juiste kaders te scheppen, maar zouden zich verder
terughoudend dienen op te stellen.
De NAM zoekt voorts voortdurend naar methoden
om de kosten van opsporing en winning van olie- en
gasvoorraden te verminderen. Nieuwe technologieën
en kostenbesparende manieren van werken spelen
hier een grote rol. Bestaande velden verouderen en
nieuwe ontdekte velden zijn kleiner dan de velden
die het eerst geproduceerd zijn. Lagere kosten en
een goed investeringsklimaat zijn van groot belang
om te zorgen dat ook deze kleinste velden optimaal
gewonnen kunnen worden. De NAM ontwikkelde
een aantal innovaties dat hieraan een bijdrage levert.
Visie en Aanpak

Zorgvuldig omgaan met flora en fauna…
Een schone energievoorziening
Aardgas is een relatief schone brandstof, maar het is
en blijft een fossiele brandstof waaruit bij verbranding
CO 2
vrijkomt. Emissie van CO 2
uit fossiele
brandstoffen wordt gezien als een van de veroorzakers
van wereldwijde klimaatverandering. Een scala
aan instrumenten zal nodig zijn om een oplossing
te vinden. Energiebesparing is hierin een belangrijk
element. Maar ook zullen energiebronnen duurzamer
moeten worden. Waar mogelijk wil de NAM
bijdragen aan het zoeken naar oplossingen. Zo kijkt
de NAM (opnieuw) naar mogelijke CO 2
-opslagprojecten,
waarvoor onder meer een gewijzigd overheidsbeleid
en de komst van een Europese markt
voor CO 2
-emissiehandel (ondanks de nog lage en
onvoorspelbare prijs voor CO 2-emissierechten) mede
een stimulans vormen.
Aardgasvelden liggen verspreid onder een groot deel
van Nederland en de Noordzee. Het zorgvuldig
omgaan met een grote diversiteit aan flora en fauna
is daardoor een belangrijk onderdeel van ons dagelijks
werk. Om dit verantwoord te kunnen doen is
kennis noodzakelijk, bijvoorbeeld ten aanzien van de
aanwezige biodiversiteit. In de loop der tijd heeft de
NAM daarom een behoorlijke expertise opgebouwd
op dit gebied; ook werken we graag samen met
anderen om kennis van een gebied (of onze impact
daarop) verder te ontwikkelen. Ook in de toekomst
zal de NAM dit blijven doen.
Maatschappelijke verantwoordelijkheid
Als bedrijf maken wij deel uit van de samenleving en
de NAM voelt daarom ook de verantwoordelijkheid
om mee te denken over oplossingen voor maatschappelijke
problemen. De NAM concentreert zich daarbij
op die problemen die betrekking hebben op ons
werkgebied en waar wij, op basis van onze kennis,
ook daadwerkelijk een bijdrage kunnen leveren.
Boorpersoneel wordt tijdens een speciale training bewust
gemaakt van de schoonheid en de kwetsbaarheid van het
Waddengebied.
NAM Maatschappelijk Verslag 2006

Onderzoek naar CO 2
-opslag in lege gasvelden
CO 2
is het belangrijkste broeikasgas dat bijdraagt aan klimaatverandering.
De NAM heeft veel (kleine) aardgasvelden waarvan een groot deel
de komende jaren leeg raakt. Onderzocht wordt of een deel van die
lege gasvelden geschikt is om CO 2
in op te slaan.
Met het zoeken naar mogelijkheden
om CO 2
in lege gasvelden
op te slaan, neemt de NAM haar
maatschappelijke verantwoordelijkheid.
Ook wordt via deelname
aan onderzoeksgroepen en kennisnetwerken
gezocht naar mogelijkheden
om de uitstoot van CO 2
terug te dringen.
Voor wat betreft de opslag van
CO 2
in lege gasvelden, heeft de
NAM samen met TNO in 2005
en 2006 onderzocht of het lege
gasveld De Lier daartoe geschikt
was. Deze locatie was uitgekozen,
omdat het zich vlakbij de Shell-raffinaderij
in Pernis bevindt. Daar
komt per jaar ruim één miljoen
ton CO 2
in zuivere vorm vrij. Een
deel daarvan wordt geleverd aan
nabijgelegen tuinbouwkassen en
aan de frisdrankindustrie. De NAM
onderzoekt waar de resterende
400.000 ton CO 2
per jaar zou kunnen
worden opgeslagen. In een
leeg veld bij De Lier zou in principe
een grote hoeveelheid CO 2
kunnen worden opgeslagen. In
2006 is onderzocht of dit veld als
demonstratieproject kon worden
gebruikt voor mogelijk andere
opslaglocaties.
Uit het gedetailleerde onderzoek
bleek dat het veld ‘De Lier’ niet
geschikt is als demonstratieproject.
De belangrijkste reden is
dat bij het verlaten van het lege
gasveld (de laatste putten zijn
eind jaren ’90 afgesloten), geen
rekening is gehouden met een
mogelijke opslag van CO 2
. Bij een
dergelijke opslag kan CO 2
zuur
worden, omdat het een verbinding
aangaat met het water in de
ondergrond. Het zure gas zou de
cementproppen kunnen aantasten
waarmee de putten water- en
luchtdicht zijn afgesloten. Mede
daarom moesten voor het demonstratieproject
alle vroegere putten
(ruim vijftig) vrij toegankelijk zijn
voor observatie (monitoring). Dat
is niet meer het geval.
De uitslag van het onderzoek
betekent geenszins dat de NAM
het idee van CO 2
-opslag in lege
gasvelden heeft verlaten. De
verkregen kennis kan worden
toegepast bij het afsluiten van
lege gasvelden. Na de vaststelling
dat ‘De Lier’ niet geschikt is
voor CO 2
-opslag, onderzoekt de
NAM of CO 2
-opslag mogelijk is in
andere nabijgelegen gasvelden.
Voorwaarde hierbij is dat het CO 2
veilig opgeslagen kan worden en
dat er de benodigde regelgeving
ontwikkeld zal worden. In het
onderzoek zal ook uitgebreid worden
gesproken met overheden,
omwonenden en milieu-organisaties.
Daarnaast is in de loop van 2006
een brede studie gestart naar de
milieu-effecten van het opslaan
van CO 2
. Aan deze Algemene
Milieu Effecten Studie CO 2
-opslag
werken diverse partijen mee.
Ten aanzien van de uitvoering van onze activiteiten
kunnen lokale aanbestedingen (waar mogelijk) en
tijdige diversificatie van de economie helpen bij de
opbouw van een gezonde regionale economische
structuur. Voor Noord-Nederland is het door de
NAM gesteunde Energy Valley een goed voorbeeld
van een initiatief dat hieraan kan bijdragen.
Een goede bedrijfsvoering (inclusief bijvoorbeeld
milieuzorgsysteem, Arbo-zorg en communicatie)
is een eerste vereiste voor verantwoord duurzaam
ondernemen. Intrinsieke verbeteringen zijn echter
alleen mogelijk als duurzaamheidsoverwegingen zo
vroeg mogelijk integraal worden meegenomen in
besluitvormingsprocessen. In onze interne duurzaamheidstraining
van personeel wordt hieraan
daarom veel aandacht geschonken.
Transitie naar een duurzame energiehuishouding
Wereldwijd, en dus ook in Nederland, zullen op
termijn fundamentele veranderingen van energiesystemen
nodig zijn om tot een duurzame energiehuishouding
te komen. Dit betekent dat er op internationaal,
Europees en nationaal niveau nagedacht moet
worden over hoe we deze transitie het best kunnen
bewerkstelligen. In de praktijk zal dit resulteren in
nieuwe en/of veranderende wet- en regelgeving, verdragen,
etc. Ook de industrie zal hierin een grote rol
spelen. Hier en daar zijn er ook al goede voorbeelden.
Zo heeft de NAM inmiddels ervaring opgedaan
met de handel in CO 2
en is zij in 2006 gestart met
de handel in NO x
-emissierechten. Dit heeft nuttige
informatie opgeleverd om samen met andere partijen
te helpen bij het opzetten van de regels rondom
Visie en Aanpak

Bezoek Balkenende aan ondergrondse gasopslag bij Langelo
Minister-president Balkenende bracht op
11 januari een werkbezoek aan de locatie
voor ondergrondse gasopslag van de NAM
bij Langelo.
De premier liet zich door toenmalig NAMdirecteur
Roelof Platenkamp bijpraten over
gaswinning in Nederland en over de rol van
aardgas in Europa, nu en in de toekomst.
Ook de vele innovatieve ontwikkelingen die
bij de NAM plaatsvinden, kwamen aan de
orde.
Daarna kreeg de premier een rondleiding
over de gasopslaglocatie, waarbij hij door
NAM-medewerkers werd geïnformeerd
over het doel en de werking van de gasopslaginstallatie.
Na afloop toonde de premier
zich onder de indruk, met name van
de getoonde innovaties.
de nu ingevoerde Europese emissiehandel. Ook op
andere terreinen wil de NAM actief meedenken en
meewerken op basis van de expertise die dit bedrijf
in huis heeft. Voorbeelden zijn de deelname in de
Schoon Fossiel-werkgroep van het Platform Nieuw
Gas (van het Energie Transitie-programma van
Economische Zaken) en deelname aan CATO (CO 2
Afvang Transport en Opslag).
NAM Maatschappelijk Verslag 2006

2
Economisch Belang
Seismiek
Nieuwe olie- en gasvoorkomens worden opgespoord
en in beeld gebracht met behulp van seismiek. In
2006 werden geen seismische activiteiten op het land
uitgevoerd. Op de Noordzee zijn in de blokken L2
(21 vierkante kilometer) en F3-FB (138 vierkante
kilometer) zogenaamde 4D-seismische activiteiten
uitgevoerd. Daarnaast zijn er nog seismische activiteiten
uitgevoerd door het bedrijf PGS voor de
NAM en Gaz de France samen. Dit betrof zogeheten
3D-activiteiten in de K7- en K8-blokken met
een oppervlakte van 1.600 vierkante kilometer.
Boringen
In 2006 verrichtte de NAM vijftien boringen (exclusief
deelname in putten van derden). Dat was een verdubbeling
ten opzichte van het jaar ervoor. Op land
werden tien putten geboord, offshore waren het er
vijf. Vier van de boringen betroffen exploratieputten
(gelijkelijk verdeeld over land en Noordzee), de overige
elf waren evaluatie- of ontwikkelingsboringen.
Op land vonden er twee exploratieboringen plaats. De
put Steenwijk bleek droog, maar een boring vanaf de
locatie Oud Beijerland-Zuid (OBLZ-2) naar het prospect
Oud Beijerland-Noord toonde een nieuw gasveld
aan van ongeveer een half miljard kubieke meter.
Belangrijke cijfers
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
2D Seismologie (km) 0 5 0 47 0 0 0
3D (2006: 4D Swath) Seismologie (km 2 ) 0 80 80 0 800 243 159
Boringen (aantal door NAM uitgevoerd) 10 10 16 19 5 8 15
Aardgasproductie (mrd m 3 ) 48,9 52,8 51,6 50,9 57,4 52,9 53,2
Aardolieproductie (mln. m 3 ) 1,15 0,81 0,67 0,60 0,53 0,46 0,43
Condensaatproductie (mln. m 3 ) 0,74 0,68 0,64 0,64 0,62 0,44 0,42
Zwavelproductie (ton) 3.001 2.513 1.728 1.547 2.376 2.194 2.275
Economisch Belang

De Drilltec Synergy; de nieuwe lichte boorinstallatie.
Verder werd vanaf de locatie Oude Pekela een evaluatieput
(OPK-4) geboord naar het Zuidwendingvoorkomen.
De put toonde de aanwezigheid van
ongeveer een half miljard kubieke meter hoogcalorisch
gas aan. Vanaf de locatie ’s-Gravenzande in het
Westland werd met succes een ruim zeven kilometer
lange boring uitgevoerd (SGZ-4) naar het buiten de
kustlijn gelegen veld Noorderdam, dat bijna één miljard
kubieke meter gas bevat.
In het gasveld Saaksum-Oost (SSM-3) werd er een
tweede productieput geboord. Door middel van een
zogeheten sidetrack (aftakking) van een bestaande
put werd een nieuwe productieput in het Vriesveld
geboord (VRS-6B). Verder vond er een boring
(PSP-3) plaats naar een randblok van het Pasop-veld,
en werd het veld Collendoorn in productie genomen
middels een nieuwe boring vanaf de Hoogenweglocatie
(HGW-2). Het Spijkenisse West-veld is
in 2006 opnieuw (succesvol) aangeboord vanaf de
Spijkenisse Oost-locatie (SPKO-3).
In het gasveld Grijpskerk, dat gebruikt wordt als
ondergrondse gasopslag, werd een extra put geboord
(GRK-43). Verder werden twee putten die midden
jaren ’90 vanaf de landlocatie Moddergat onder de
Waddenzee waren geboord door middel van zogeheten
workovers gereed gemaakt voor productie (MGT-
1 en MGT-2).
Offshore werden net als op land twee proefboringen
gedaan, beide in het K15-blok. De put K15-FA-108
in het SW-prospect toonde weliswaar gas aan, maar
de reservoireigenschappen vielen sterk tegen. De put
K15-FB-107 in het NE-prospect toonde goede productiehoeveelheden
aan, bijna één miljard kubieke
meter laagcalorisch gas (drie miljoen kubieke meter
per dag).
In het K15-blok werd voorts de ontwikkelingsput
K15-FA-107 (FE-veld) geboord, waarmee bijna één
miljard kubieke meter hoogcalorisch gas werd aangetoond.
De puttest wees een goede productiviteit
uit van zo’n twee miljoen kubieke meter per dag. In
het L2-blok werd het L2-FB voorkomen ontwikkeld
middels put L2-FA-104. Deze zeer lange en
daardoor kostbare put toonde ten minste 1,5 miljard
kubieke meter gas aan in het L2-FB-voorkomen
zelf, maar stelde ook het grotendeels gedepleteerde
L2-FA veld in staat tot verdere productie. De productiesnelheden
van de nieuwe put lagen met meer
dan twee miljoen kubieke meter per dag boven de
verwachting. Vanaf de K17-FA-monotower werd een
tweede put geboord (K17-FA-102).
Aardgas- en olieproductie
De totale aardgasproductie van de NAM bedroeg
in 2006 53,2 miljard kubieke meter (2005: 52,9
miljard). De productie uit het Groningen-gasveld
bedroeg 33,2 miljard kubieke meter (2005: 32,4
miljard). De productie uit de overige gasvelden was,
afgerond, twintig miljard kubieke meter (2005: 20,5
miljard). Bij de gasproductie is 516.000 kubieke
meter aardgascondensaat als waardevol bijproduct
gewonnen.
De totale olieproductie van de NAM in 2006 was
0,430 miljoen kubieke meter (2005: 0,462 miljoen).
Uit de velden in West-Nederland werd 0,321 miljoen
kubieke meter geproduceerd (2005: 0,337 miljoen).
Op zee werd 0,109 miljoen kubieke meter olie
geproduceerd (2005: 0,125 miljoen) uit het F3-FBveld.
1
Met de term ‘totale aardgasproductie’ wordt bedoeld: het totaal van de aardgasproductie, uitgedrukt in ‘normaal kubieke meters
aardgas van Groningen-kwaliteit’ [m 3 (n) GE] bij 0 graden Celsius en 1,01325 bar, uit de door de NAM geopereerde gasvelden,
én het NAM-aandeel in de productie uit velden die door andere mijnbouwondernemingen worden geopereerd.
NAM Maatschappelijk Verslag 2006

Soepele regeling voor afhandeling schade door lichte aardbevingen
Regelmatig doen er zich in Noord-Nederland lichte aardbevingen voor die
hoogstwaarschijnlijk veroorzaakt worden door gaswinning. Deze bevingen
kunnen in sommige gevallen leiden tot geringe schade aan woningen en
gebouwen.
De aardbevingen als gevolg van
gaswinning zijn licht van aard.
Volgens het KNMI kunnen ze
maximaal een kracht hebben
van 3,9 op de schaal van Richter.
Op 8 augustus 2006 vond bij
Middelstum, in de provincie
Groningen, een beving plaats
met een kracht van 3,5 op de
schaal van Richter. Het was - tezamen
met een beving in 2001 bij
Alkmaar - de relatief zwaarste die
zich in Nederland als gevolg van
gaswinning ooit heeft voorgedaan.
Volgens het KNMI is de kans op
schade bij lichte aardbevingen
door gaswinning over het algemeen
gering. Als er schade is, zal
die doorgaans beperkt van aard
zijn (geen structurele schade aan
gebouwen). De schade bestaat
in het algemeen uit scheuren
in muren of pleisterwerk. Al
bestaande scheuren kunnen groter
worden. Ook komen bijvoorbeeld
gesprongen ruiten voor.
In 2006 kwamen er 415 schademeldingen
binnen bij de NAM.
Het overgrote deel daarvan, 412,
hield verband met de aardbeving
bij Middelstum in augustus. In 280
gevallen werd een schadevergoeding
voorgesteld en geaccepteerd.
In totaal werd € 186.000 uitbetaald.
De NAM heeft een toegankelijke
schaderegeling, waarbij
meldingen worden onderzocht
door een onafhankelijke deskundige.
Iemand die meent schade te hebben
ondervonden door een lichte
aardbeving, kan zich schriftelijk
bij de NAM melden. Sinds 2006
publiceert de NAM na een lichte
aardbeving op haar website een
schadeformulier, dat na invulling
aan de NAM kan worden
gestuurd. Een onafhankelijke
expert onderzoekt vervolgens ter
plekke de schade. Als de expert
vaststelt dat de schade redelijkerwijs
met de beving verband zou
kunnen houden, stelt hij de hoogte
van de herstelkosten vast.
De NAM gaat soepel met de
schadeclaims om. De procedure
is doelbewust zo eenvoudig en
toegankelijk mogelijk gehouden.
Mochten de NAM en degene die
schade meent te hebben toch niet
tot overeenstemming komen, dan
staat de weg open naar de Tcbb,
de Technische commissie bodembeweging.
Deze onafhankelijke
instelling is in 1999 opgericht, en
heeft sinds 2001 ook de taak om
te bemiddelen in conflicten tussen
burgers en mijnbouwmaatschappijen.
Indien nodig, laat de commissie
een nieuw technisch onderzoek
doen. De Tcbb doet een
advies dat niet bindend is, maar
de NAM respecteert in principe
de uitspraken van de Tcbb.
De NAM hecht waarde aan een
open en transparante communicatie
over lichte aardbevingen en gaswinning.
Daarom initieert en neemt
de NAM deel aan voorlichtingsactiviteiten
over dit onderwerp.
Innovaties en kleine velden
Nu de relatief grotere kleine velden in Nederland
inmiddels in productie zijn genomen, wordt de
focus meer en meer gericht op (steeds) kleinere
kleine velden. Rendabele ontwikkeling daarvan is
alleen mogelijk door lagere kosten. Die kunnen
worden gerealiseerd door slimmere boormethodes
en kleinere satellietlocaties met kleine, verplaatsbare
gaswinninginstallaties. De NAM heeft in 2006, net
als het jaar ervoor, een aantal velden aangeboord en
ontwikkeld die voorheen als onrendabel zouden worden
beschouwd.
Met de in 2005 in gebruik genomen innovatieve
boorinstallatie Drilltec Synergy werden in 2006
vijf putten geboord. In combinatie met een beter
putontwerp heeft dit geleid tot een kostenreductie
van dertig procent. De kleinere boortoren heeft ook
Economisch Belang

Met deze eerste monotower (die in 2005 werd geïnstalleerd)
werd het veld K17-FA tot ontwikkeling
gebracht. Door het gebruik van een relatief nieuwe
boortechniek (het underbalanced boren) kon dit
laagpermeabele – dat wil zeggen: slecht gas doorlatende
– veld 35 jaar na ontdekking toch in productie
worden genomen, waarmee ruim tweeënhalf miljard
kubieke meter gas winbaar is geworden. Ook in de
blokken K15 en L2 werden voorkomens tot ontwikkeling
gebracht.
De monotowers zijn voorzien van zonnepanelen en windturbines.
minder invloed op de omgeving, en is daarmee een
goed voorbeeld van een maatregel waarbij economie
en milieu hand in hand gaan.
De NAM ging ook verder met het plaatsen van
zogeheten ‘skid mounted’ productie-units (kortweg
‘skids’ genoemd). De eerste van deze kleine,
mobiele installaties werd in 2005 geïnstalleerd. In
2006 werden onder meer skids geplaatst op de locaties
Spijkenisse-Oost en Lauwerszijl. Ook de locaties
voor nieuwe gaswinning onder de Waddenzee
(Moddergat, Vierhuizen en Lauwersoog) zijn of
worden met dergelijke skids uitgerust.
Voor het in productie nemen van de velden Middelie
en Westbeemster werd een definitieve investeringsbeslissing
genomen. De twee velden bevatten
tezamen ongeveer één miljard kubieke meter gas.
Voor het produceren ervan wordt één satellietlocatie
aangelegd en één gasbehandelingsinstallatie, waar
het gas uit beide velden geschikt zal worden gemaakt
voor gebruik. Het betreft hier deels een herontwikkeling.
Het Middelie-veld heeft eerder geproduceerd
tot dat het in 1994 werd ingesloten.
Offshore werd de eerste monotower (K17-FA-1) in
gebruik genomen. Het ontwerp van dit kleine, onbemande
platform met één poot in plaats van de traditionele
vier poten, is gebaseerd op dat van windmolens.
Het is voor zover bekend wereldwijd de eerste
offshore productiefaciliteit die geheel van stroom
wordt voorzien door hernieuwbare energievormen:
zonnepanelen en windturbines. Omdat het platform
succesvol is, is in 2006 besloten om nog vier monotowers
te laten ontwikkelen.
Waddenzee
In 2006 werd een mijlpaal bereikt voor de winning
van gas uit nieuwe velden onder de Waddenzee. Na
twaalf jaar maatschappelijke discussie ontving de
NAM in juli 2006 de benodigde 32 vergunningen
voor de winning vanaf de bestaande landlocaties
Moddergat, Vierhuizen en Lauwersoog (meer informatie
hierover elders in het jaarverslag).
Groningen Long Term
De NAM en het Stork/GLT-consortium hebben in
2006 opnieuw drie gerenoveerde clusters – Amsweer,
Zuiderveen en Spitsbergen – opgeleverd in het kader
van het Groningen Long Term-project. Dit gebeurde
net als in voorgaande jaren geheel volgens schema
en binnen het gestelde budget. Het GLT-project,
met een totale investering van ongeveer € 2 miljard,
maakt de installaties op het Groningen-veld geschikt
voor de komende decennia (zie kader).
Overzicht investeringen en uitgaven
Algemeen
De investeringsuitgaven (mede namens de joint venture
partners) van de NAM zijn in 2006 ten opzichte
van het jaar 2005 met 24 procent gestegen tot een
10 NAM Maatschappelijk Verslag 2006

Renovatie productielocaties Groningen verloopt volgens schema
Het bekendste aardgasveld van de NAM is ‘Groningen’, één van de
grootste gasvelden ter wereld. Enkele decennia geleden is besloten om
de gaswinning uit dat veld getemperd uit te voeren, zodat we lang van
dat gas kunnen profiteren. In de jaren ‘90 is besloten om voor de 29
productielocaties een renovatieprogramma te starten.
‘Groningen’ is in 1959 ontdekt en
werd in december 1963 in productie
genomen. Na vele jaren van
gaswinning, werd het noodzakelijk
om de productielocaties – clusters
– te renoveren. De clusters waren
weliswaar in goede conditie, maar
om ze nog 25 jaar in te kunnen
schakelen was renovatie noodzakelijk.
Daarnaast moeten de locaties
aan steeds strengere milieueisen
voldoen.
Omdat het onmogelijk en ongewenst
is om alle productielocaties
tegelijk aan te pakken, is in 1996
een renovatieprogramma gestart
waarbij er jaarlijks drie tot vier
productielocaties worden gerenoveerd.
In de meeste gevallen
worden er dan ook compressoren
geïnstalleerd, die de productiecapaciteit
van het veld op peil houden.
Dit is noodzakelijk want door
de gaswinning loopt de druk in
het veld steeds verder terug.
looptijd heeft van zo’n vijftien
jaar, is een investering van ruim
twee miljard euro gemoeid. Het
is daarmee voor zover bekend de
grootste investering die ooit in de
provincie Groningen is gedaan.
Om de locaties tijdig te kunnen
renoveren, is een strakke planning
opgesteld. Er mogen per winter
maar drie Groningen-clusters
tegelijkertijd buiten bedrijf zijn.
Iedere keer is het van cruciaal
belang om de renovaties veilig uit
De locatie Overschild werd ook volledig gerenoveerd.
te voeren. Daarnaast is het essentieel
om binnen de planning en
het gestelde budget te werken.
In 2006 werden er drie productielocaties
gerenoveerd. Daarmee
zijn in totaal zeventien van de 29
locaties gerenoveerd. De gemoderniseerde
clusters zijn opnieuw
ruimschoots op tijd en binnen
budget opgeleverd en voldeden
bij oplevering aan alle gestelde
eisen. De gerenoveerde productielocaties
presteren ook beter op
milieugebied, omdat affakkelen
niet meer plaatsvindt. Verder is
de lichthinder tot een minimum
beperkt en er is ruimschoots aandacht
geschonken aan de landelijke
inpassing.
Het renovatieprogramma staat
bij de NAM bekend als het
Groningen Long Term-project
(GLT). Met het project, dat een
totaal van 574 miljoen euro (2005: 462 miljoen
euro). De toegenomen uitgaven zijn met name te
verklaren door kosten voor diverse booractiviteiten
en extra activiteiten bij het Groningen Long Termproject.
De operationele uitgaven kwamen in 2006 uit op
810 miljoen euro. Deze uitgaven zijn veertien procent
hoger dan in het voorgaande jaar (2005: 710
miljoen euro).
Belangrijke algemene investeringen betroffen:
• De modernisering en renovatie (inclusief het
plaatsen van compressoren) van de installaties
in het Groningen-veld is in 2006 onverminderd
vervolgd, als onderdeel van het Groningen Long
Term-project (GLT).
• In 2006 is de ombouw van de dubbele standard
size clusters De Eeker (1 en 2) en Scheemderzwaag
(1 en 2) gestart evenals de installatie van
een compressor op de GLT- locatie Schaapbulten.
Economisch Belang
11

Het GLT-project zal ook in de komende jaren
(tot en met 2009) nog een groot deel vormen van
de totale investeringen van de NAM.
• L9-Development: Project voor de ontwikkeling
van nieuwe velden in het L9-gebied door gebruik
te maken van twee monotowers. In 2006 zijn
diverse voorbereidende werkzaamheden uitgevoerd.
Het project zal naar verwachting in 2008
voor het eerst gas leveren.
• Waddenzee-ontwikkeling: Moddergat-workovers
zijn succesvol uitgevoerd, evenals aanpassingen
op de gasbehandelingsinstallatie Anjum en de
aanleg van de pijpleiding Moddergat-Anjum.
Milieu-uitgaven en -investeringen
In 2006 is 92,8 miljoen euro (2005: 86,8 miljoen)
besteed aan de beheersing van de verschillende
milieu-aspecten. De milieu-uitgaven vormen circa
zeven procent van de totale uitgaven en zijn verdeeld
over operationele kosten (65 procent) en kapitaalsinvesteringen
(35 procent). De milieu-uitgaven zijn
met zeven procent gestegen ten opzichte van 2005.
Zoals uit grafiek 2 blijkt, kan voor 2006 nog geen
gedetailleerde specificatie, conform de criteria van
de enquête Milieu uitgaven van het Centraal Bureau
voor de Statistiek (CBS), van de milieukosten per
(milieu-)aspect worden gegeven.
Toekomstige ontwikkelingen
Schoonebeek
In 2005 werd het projectplan voor de mogelijke herontwikkeling
van het olieveld Schoonebeek in detail
uitgewerkt. 2006 stond in het teken van de MER
en de communicatie met de omwonenden. In de
zomer werd een bijeenkomst voor de inwoners van
Schoonebeek en omgeving gehouden. Tijdens deze
bijeenkomst gaven vertegenwoordigers van provincie
en de NAM een toelichting op het MER en de projectplannen.
De NAM diende in mei het MER in en
begin september werd het MER voor de mogelijke
herontwikkeling ter inzage gelegd. Eind november
bracht de Commissie m.e.r. een positief advies uit.
Het advies was mede gebaseerd op 46 inspraakreacties
die bij de bevoegde gezagen waren ingediend
(zie kadertekst op pagina 30).
Artist’s impression van hoe
een Schoonebeker locatie
eruit kan gaan zien.
12 NAM Maatschappelijk Verslag 2006

Offshore productielocatie L13-FC-1.
3
Kwaliteit en Waarde voor Klanten
De NAM hecht veel waarde aan een goede relatie
met haar klanten. Niet alleen voor wat betreft het
produceren van aardolie en aardgas, maar ook voor
het leveren van gastransport, gasopslag en verschillende
aan de gasproductie gerelateerde diensten.
Doel hierbij is en blijft het leveren van kwaliteit en
toegevoegde waarde voor de klant en het zijn van
een betrouwbare partner.
Producten van de NAM
De NAM is de grootste olie- en gasproducent
van Nederland. Het geproduceerde gas wordt
verkocht aan GasTerra. De geproduceerde olie
wordt verkocht aan de raffinaderijen van Shell en
ExxonMobil. Bij de productie van gas komt het bijproduct
condensaat vrij dat eveneens aan raffinaderijen
wordt verkocht. Uit sommige (zure) gasvelden
komt zwavel vrij als bijproduct. Dit wordt verkocht
aan de chemische industrie.
Ook levert de NAM, als operator van de offshore
NOGAT-pijpleiding, gastransportcapaciteit aan
klanten. Tot en met 2006 is in totaal ruim 81 miljard
kubieke meter aardgas, zowel van de NAM als van
andere producenten, door de NOGAT-leidingen
getransporteerd naar de gasbehandelingsinstallatie
van de NAM in Den Helder.
De ondergrondse gasopslag Langelo.
De NAM exploiteert twee ondergrondse gasopslagen:
bij het Drentse Langelo en bij het Groningse
Grijpskerk. Deze laatste staat sinds 2002 voor tien
procent open voor de opslag van gas door derden,
zoals nutsbedrijven en andere grote gasafnemers.
De in 2006 geïdentificeerde beschikbare ruimte is
inmiddels uitverkocht tot 2008, wat betekent dat per
dag in totaal ongeveer 6,1 miljoen kubieke meter
gas door derden kan worden opgeslagen of geproduceerd.
Kwaliteit en Waarde voor Klanten
13

BOCA
Eind 2006 heeft de NAM het Business Optimization Center Assen
(BOCA) in gebruik genomen. In dit centrum komen alle operationele
gegevens van gaswinning uit productielocaties bij elkaar evenals de
marktvraag naar gas. Hierdoor kan steeds optimaal ingespeeld worden
op de wisselende marktvraag gerelateerd aan het optimaal produceren
van gas.
De keten van gaswinning tot en
met aflevering aan de klant bestaat
uit vele disciplines. Behandeling,
transport en op klantspecificatie
afleveren zijn enkele voorbeelden
daarvan. In het BOCA zijn alle disciplines
bij elkaar gebracht. Op elk
moment kijkt men naar dezelfde
data. Via geavanceerde IT-middelen
kan in het BOCA gekeken worden
naar elk detail, dus bijvoorbeeld
hoeveel capaciteit een installatie of
platform levert, hoe de vraag naar
gas is en waar de knelpunten liggen
bij de verschillende operaties.
Door bij elkaar te zitten, kan direct
gereageerd worden op alle binnenkomende
data. Hierdoor kan goed
aan de flexibele vraag van klanten
worden voldaan en een betere
planning worden opgesteld voor
de gaslevering.
Het BOCA houdt verband met
de liberalisering van de gasmarkt.
Dit betekent meer concurrentie,
toegang van derden tot de gasinfrastructuur
van de NAM en
afnemers die meer eisen stellen
aan de gaslevering. Werd de te
leveren gashoeveelheid vroeger
per dag vastgesteld, nu moet de
gashoeveelheid op het uur nauwkeurig
geleverd worden. Door een
continue monitoring van productiekritische
systemen en door alle
disciplines samen te laten werken
aan een optimaal werkende keten,
kan met succes ingespeeld worden
op de geliberaliseerde gasmarkt.
In het BOCA komen operationele
gegevens bij elkaar.
Maximaal invulling geven aan het
kleine-veldenbeleid
Sinds de jaren zeventig hanteert de overheid het
zogenaamde kleine-veldenbeleid. Hiermee wordt
beoogd met voorrang kleine gasvelden op te sporen
en in productie te nemen, waardoor beslag op het
Groningen-veld beperkt blijft.
Voor de opsporing en ontwikkeling van een aantal
kleine velden werkt de NAM samen met andere partijen,
zoals bijvoorbeeld met NP Netherlands B.V.
(NPN, een volle dochter van Northern Petroleum
plc. uit Groot-Brittannië). NPN zal in twee tot vijf
exploratieboringen deelnemen. Daarnaast ontwikkelt
NPN twee tot vijf reeds ontdekte, maar nog niet in
productie genomen gasvelden.
Business Optimization Center Assen
Eind 2006 is in Assen het Business Optimization
Center Assen (BOCA) in gebruik genomen. Sinds de
liberalisering van de gasmarkt, stellen gasafnemers
meer eisen aan de (flexibiliteit van de) gaslevering.
Het initiëren van een dergelijk centrum betekent een
belangrijke stap in het optimaliseren van de keten
van onderdelen die verantwoordelijk is voor het produceren
en het afleveren van gas. De NAM kan hiermee
haar gaslevering tot op het uur nauwkeurig aan
haar afnemers leveren. Het unieke van dit centrum is
dat alle verantwoordelijken van de diverse disciplines
bij elkaar in één kamer zitten en gemeenschappelijk
de eventuele knelpunten in één dataformat bij de
diverse operaties bekijken, bespreken en waar nodig
acties nemen. Dit is precies wat nodig is om aan de
flexibele vraag van de klanten te voldoen.
14
NAM Maatschappelijk Verslag 2006

4
Bescherming Natuur en Milieu
De NAM heeft in haar bedrijfsbeleid vastgelegd dat
het bedrijf zich inzet om het milieu te beschermen,
efficiënt gebruik te maken van grondstoffen en
energie en een inleidende rol te spelen bij het bevorderen
van de beste werkwijze in onze industrietak.
Veiligheid, gezondheid, welzijn en milieu (VGWM)
worden daarbij als kritische bedrijfsactiviteiten
beschouwd.
Milieuzorgsysteem
Gedurende 2006 is een volledig programma van
activiteiten uitgevoerd om de continuering van het
certificaat zeker te stellen. Er is ruime aandacht
besteed aan de beheersing van de geïdentificeerde
significante milieu-aspecten. Interne audits hebben
plaatsgevonden, onder andere om het voldoen aan
de milieuvergunningen te verifiëren. Tevens zijn
er projecten uitgevoerd om de negatieve beïnvloeding
van het milieu, zoals gasvormige emissies en
energieverbruik, te verminderen. Het opgestelde
Bedrijfsmilieuplan 2003-2006 (BMP-3) is volledig
ingericht om alle belangrijke milieu-aspecten in
beeld te krijgen.
Begin 2006 is de hercertificeringsaudit van
het milieuzorgsysteem uitgevoerd door BSI
Management Systems (voorheen KPMG
Certification). Er zijn geen kritische afwijkingen
gevonden, zodat het ISO14001-certificaat met drie
jaar is verlengd.
Plannen en instrumenten
Bedrijfsmilieuplan
In het kader van het doelgroepenbeleid hebben de
overheid (ministerie van Economische Zaken, ministerie
van VROM en het ministerie van Verkeer en
Waterstaat) en de brancheorganisatie van olie- en
gasproducerende bedrijven, NOGEPA, op 2 juni
1995 een ‘Intentieverklaring uitvoering milieubeleid
olie- en gaswinningindustrie’ ondertekend.
Met de intentieverklaring wordt gestreefd naar het
reduceren van de milieubelasting door de branche.
De beoogde reducties zijn vastgelegd in een zogenaamde
Integrale Milieutaakstelling (IMT). De
taakstelling omvat onder andere het opstellen elke
vier jaar van een bedrijfsmilieuplan (BMP) en het
opstellen van een milieujaarverslag met daarin de
voortgang in de uitvoering van de voorgenomen
maatregelen uit het BMP.
Het convenant loopt tot het jaar 2010.
In de BMP’s worden de prioriteiten en de planning
van de maatregelen vastgelegd. Inmiddels zijn de
eerste twee BMP-perioden verstreken (BMP-1:1995-
1998; BMP-2: 1999‐2002) en zijn voor de meeste
doelstellingen aanzienlijke verbeteringen gerealiseerd.
Het BMP-2 richtte zich voornamelijk op de gasvormige
emissies naar de lucht bij bestaande installaties,
Bescherming Natuur en Milieu
15

de milieueffectrapportage het MER behandeld en
goedgekeurd. Het MER voor gaswinning onder de
Waddenzee werd in januari 2006 ingediend bij het
ministerie van Economische Zaken, tegelijk met de
aanvragen voor 32 vergunningen.
Prestaties
omdat in die periode daar de meeste milieuwinst te
behalen was.
In het kader van het ISO14001-gecertificeerde
milieuzorgsysteem is vastgelegd welke milieu-aspecten
relevant zijn bij de verschillende NAM-activiteiten.
In het BMP-3 zijn alle significante milieu-aspecten
opgenomen. Per milieu-aspect is aangegeven
wat de huidige stand van zaken is, wat de wettelijke
kaders zijn en welke maatregelen worden genomen.
In oktober 2006 is het NAM ontwerp-
Bedrijfsmilieuplan over de periode 2007-2010
(BMP-4) aangeboden aan het ministerie van
Economische Zaken (EZ), het ministerie van
VROM, het ministerie van Verkeer en Waterstaat
en het Staatstoezicht op de Mijnen. In januari 2007
is een oordeel van EZ op dit BMP-4 in samenspraak
met de andere organisaties door de NAM ontvangen,
inclusief een aantal verbeterpunten/vragen om
te komen tot een definitief BMP-4. In maart 2007
heeft de NAM de vragen beantwoord en het ontwerp
BMP-4 aangepast. Het eindoordeel van de
overheid wordt nu afgewacht.
Milieu Effect Rapportage (m.e.r.)
Het milieu-effectrapport (MER) voor de mogelijke
herontwikkeling van het Schoonebeek-olieveld werd
in mei 2006 ingediend en in september 2006 gepubliceerd.
De Commissie voor de milieueffectrapportage
heeft dit rapport behandeld en in november 2006
een positief advies gegeven. De NAM heeft in juli
2006 voor de winning van aardgas op de Noordzee
in blok L9 vanaf twee satellietplatformen een MER
ingediend. Eind 2006 heeft de Commissie voor
Gasvormige emissies
De in dit verslag gerapporteerde cijfers over de
gasvormige emissies zijn bepaald met behulp van
het computerprogramma EIS (Environmental
Information System). Via EIS worden de gasvormige
emissies van alle locaties binnen de NAM bepaald.
De bepaling van gasvormige emissies in EIS is gebaseerd
op gedetailleerde informatie van gasdoorzet
en gascomposities op de locaties. Het effect van de
gasvormige emissies wordt niet alleen uitgedrukt in
tonnages, maar tevens doorgerekend in zogenoemde
‘Environmental Impact Units’ (EIU). Deze EIU’s
zijn gebaseerd op een methode die de hoeveelheid
uitgestoten componenten omrekent naar hun bijdrage
aan de milieubelasting.
De jaarverslagen over 2006 van de locaties die meedoen
aan het emissiehandelsprogramma zijn voor
1 april 2007 bij de NEa ingediend. De totale emissie
aan CO 2
in 2006 van de zeven deelnemende installaties
bedraagt 380.311 ton. Dat is bijna 30.000 ton
lager dan de totale CO 2
-rechten die voor die installaties
is verkregen (409.917 ton). De uitstoot aan
NO x
van de vier deelnemende installaties bedroeg
199.630 kilo. Dat is ruim 57.000 kilo meer dan de
NO x
-emissierechten voor die installaties.
Voor de tweede fase van de Europese emissiehandel,
die van 2008 tot en met 2012 loopt, zijn de criteria
enigszins gewijzigd. Door deze wijzigingen, die
overigens lange tijd onduidelijk waren en pas begin
2007 door de Europese Commissie aan Nederland
zijn voorgesteld voor (verplichte) verwerking in het
plan, zijn nog slechts twee installaties van de NAM
onderdeel van het Europese CO 2
-emissiehandelsprogramma.
Dit betreft de Gaszuiveringsinstallatie
te Emmen en het offshore platform F3-FB-1.
Het totaal aan gasvormige emissies is in 2006
gedaald met vier procent ten opzichte van 2005 tot
1,43 miljoen EIU’s. Deze reductie komt vooral door
de afgenomen productie via de offshore installaties
met zeven procent.
Water
Bij de productie van olie en aardgas op de Noordzee
wordt het meegeproduceerde water ter plekke ontdaan
van de minerale olie en vervolgens met het
16 NAM Maatschappelijk Verslag 2006

hemelwater en ander afvalwater geloosd op het
oppervlaktewater of geïnjecteerd in de diepe ondergrond.
Deze waterstromen worden aangeduid als
‘overboordwater’. In 2006 is 126.085 kubieke meter
overboordwater geloosd vanaf platforms op zee,
waarbij de gemiddelde olieconcentratie 12,9 milligram
per liter en is 22.227 kubieke meter water
geïnjecteerd in de diepe ondergrond via putten bij de
platforms Ameland-Westgat, K8-FA-1 en K14-FA-1.
De Gaszuiveringsinstallatie in Emmen is onderdeel van
het Europese CO 2
-emissiehandelsprogramma.
Bodem
In 2006 waren er 41 bodemsaneringsprojecten in
uitvoering, waarvan er dertien werden afgerond. Bij
deze saneringsprojecten is 52.185 ton grond afgegraven
en afgevoerd en 694.913 kubieke meter grondwater
onttrokken.
In toenemende mate worden bodemsaneringen uitgevoerd
door middel van in-situ reiniging van de grond.
Dit betekent dat de verontreinigde grond niet wordt
afgegraven, maar ter plekke wordt gereinigd, meestal
door middel van biologische reinigingstechnieken.
Ook wordt er in veel gevallen ingespeeld op nieuwe
wetgeving en wordt een bestaande grondwaterverontreiniging,
die door natuurlijke processen
afbreekt, nauwlettend in de gaten gehouden.
De aanpak van bodemsanering gebeurt conform
het ‘EPE Soil Reference Plan (voorheen NAM
Raamplan Bodem), dat in 2003 tot stand is gekomen
en in 2004 formeel is geautoriseerd. Aan het eind
van 2006 waren er nog 252 (2005: 261) historische
gevallen van bodemverontreiniging. Toch komen
nieuwe gevallen van bodemverontreiniging nog
steeds voor. Dit betreffen zogenaamde zorgplichtgevallen,
die onverwijld en volledig gesaneerd moeten
worden. Naast het opsporen en schoonmaken van
verontreinigde bodem, wordt ook veel aandacht
gegeven aan het voorkomen van nieuwe verontreiniging.
Zo zijn op verschillende locaties drainrenovatieprojecten
gestart waarbij het civiele drainsysteem
geheel of gedeeltelijk wordt vernieuwd.
Afvalstoffen
Binnen de NAM wordt onderscheid gemaakt tussen
drie verschillende categorieën afval:
niet-gevaarlijk afval, gevaarlijk afval en afvalwater.
De laatste categorie is nog onder te verdelen
in afvalwater dat bij olie- en gasproductie ontstaat
en dat wordt teruggebracht (geïnjecteerd) in de
diepe ondergrond en verder in afvalwater dat wordt
geloosd op oppervlakte water of dat (via het riool)
wordt afgevoerd naar een rioolwaterzuiveringsinstallatie.
In 2006 is 1,5 miljoen kubieke meter water
geïnjecteerd en 122.000 ton geloosd op het riool.
Er is daarnaast 116.000 ton bedrijfsafval en 36.000
ton gevaarlijk afval overgedragen aan externe verwerkers,
onder andere het huishoudelijk afval van
alle locaties (kantoren en productielocaties) van de
NAM en bouw- en sloopafval dat ontstaat bij abandonnering
en renovatie van productielocaties.
71 procent van het geproduceerde afval wordt hergebruikt
of elders nuttig toegepast. Iets meer dan
29 procent van het afval wordt uiteindelijk gestort,
dan wel verbrand of geloosd op het oppervlaktewater
of verwerkt in een rioolwaterzuiveringsinstallatie.
Milieu-incidenten en klachten
In 2006 hebben zich 283 milieu-incidenten voorgedaan
(2005: 276). Hierbij betrof het 66 incidenten
waarbij de bodem en/of het grondwater vervuild
raakten, tien incidenten met morsen naar het oppervlaktewater
en 64 niet-geplande emissies van freon
en aardgas naar de lucht. Daarnaast hebben zich 143
milieu-incidenten voorgedaan die geen gevolgen
hebben gehad voor het milieu. Deze niet-geplande
lozingen werden opgevangen binnen de noodvoorzieningen
op de installaties, zoals lekbakken. Het
aantal milieu-incidenten is ten opzichte van 2005
(276) iets toegenomen. Er is een afname van incidenten
met morsen naar het oppervlaktewater en
een lichte toename van incidenten, waarbij onbedoeld
aardgas naar de atmosfeer ontsnapt. In 2006
zijn evenals in 2005 acties en campagnes gestart
om de milieu-incidenten te reduceren. Deze acties
zijn gericht op een specifieke groep van installaties,
omdat bijvoorbeeld het type installatie en de leeftijd
daarvan van invloed zijn op de aard van de milieuincidenten.
In 2006 zijn 25 klachten ontvangen ten aanzien van
NAM-activiteiten. In 2005 waren dat er 24. Het
aantal klachten is onder meer afhankelijk van de
plaats waar de activiteiten op land plaatsvinden.
Bescherming Natuur en Milieu
17

Gas winnen onder de Waddenzee: met de hand aan de kraan
In 2006 werd een mijlpaal bereikt voor de winning van gas uit nieuwe
velden onder de Waddenzee. Na twaalf jaar maatschappelijke discussie
ontving de NAM in juli 2006 de benodigde 32 vergunningen voor
de winning vanaf de bestaande landlocaties Moddergat, Vierhuizen en
Lauwersoog. In januari 2006 had de NAM - na intensief overleg met
belanghebbenden, zoals overheden, wetenschappers en natuur- en
milieuorganisaties - het milieu-effectrapport (MER) en de vergunningaanvragen
ingediend.
Commissie ook een signalerende en
informerende rol naar haar achterban
zoals andere natuurorganisaties en
overheden. In de commissie hebben
de Waddenvereniging, it Fryske Gea,
Staatsbosbeheer, Rijkswaterstaat, de
provincie Friesland en de gemeente
Dongeradeel zitting.
Onder de Waddenzee liggen
– geheel of gedeeltelijk – zes
gasvelden die de NAM in productie
wil nemen: Nes, Moddergat,
Lauwersoog-C, Lauwersoog-West,
Lauwersoog-Oost en Vierhuizen-
Oost. De winning van het gas zal
plaatsvinden vanaf drie locaties
op het vasteland: Moddergat,
Lauwersoog en Vierhuizen. Er
worden dus geen installaties in de
Waddenzee zelfgeplaatst, ook niet
tijdelijk. De winning geschiedt via
putten die midden jaren ’90 vanaf
de drie landlocaties schuin onder de
Waddenzee zijn geboord. Van daar
zal het gas via ondergrondse pijpleidingen
worden getransporteerd
naar bestaande gasbehandelingsinstallaties
bij Anjum en Grijpskerk.
Aan de gaswinning ging een lang
proces van discussie en overleg
vooraf over eventuele mogelijke
negatieve milieu-effecten. Daarbij
ging vooral veel aandacht uit naar
de bodemdaling als gevolg van
gaswinning. Bodemdaling kan een
effect hebben op de wadplaten en
kwelders, en daarmee op de planten
en dieren die op die platen leven of
voedsel zoeken. Uit de gaswinning
die al decennialang bij Ameland
plaatsvindt, blijkt dat de Waddenzee
de bodemdaling volledig compenseert.
Door de natuurlijke dynamiek,
en de aanvoer van zand en slib vanuit
de Noordzee wordt de bodemdaling
opgevangen. Er zit evenwel
een maximum aan het vermogen van
de Waddenzee om door zand- en
slibaanvoer de bodemdaling op te
vangen. De bodemdaling mag dus
niet te snel gaan.
Daarom zal de gaswinning ‘met de
hand aan de kraan’ gebeuren. Dat
betekent dat gaswinning getemperd
wordt waardoor de bodemdaling
niet te snel verloopt en binnen
de meest veilige natuurgrens valt.
Als het nodig is, kan de kraan nog
verder of zelfs helemaal worden
dichtgedraaid. In de vergunningen
is opgenomen dat de NAM een
uitgebreid meet- en monitoringsprogramma
uitvoert, en daarover
jaarlijks rapporteert aan het bevoegd
gezag. Bij de monitoring- en meetrapportages
wordt de onafhankelijke
Commissie monitoring waddengas
2006 betrokken. De Commissie heeft
onder meer als taak om toe te zien
op de kwaliteit van de gebruikte
onderzoeksmethoden en te fungeren
als klankbord. Verder vervult de
Door de Minister van Economische
Zaken is bovendien een auditcommissie/werkgroep
gevraagd om te
adviseren over de door NAM te
verrichten rapportages en bij de
vergunningverlening toegepaste
uitgangspunten. Deze werkgroep
bestaat uit leden van de Commissie
voor de m.e.r. die indertijd betrokken
geweest zijn bij de betreffende
m.e.r.-procedure.
Enkele partijen vroegen bij de Raad
van State om schorsing van de vergunningen,
maar de verzoeken werden
afgewezen. Die beslissing betekende
dat de NAM voor eigen risico
haar activiteiten met gebruikmaking
van de verleende vergunningen mag
continueren en de gasproductie kan
starten. De uitspraak heeft evenwel
een voorlopig karakter. Naar verwachting
doet de Raad van State
in het laatste kwartaal van 2007 uitspraak
in de bodemprocedure.
De NAM is op 5 februari 2007
begonnen op de locatie Moddergat
met de winning van het eerste gas
uit de nieuwe velden onder de
Waddenzee.
18 NAM Maatschappelijk Verslag 2006

5
De gerenoveerde Groningenlocatie
Spitsbergen.
Beheer van Grondstoffen en Energie
De belangrijkste energiedragers bij de activiteiten
van de NAM zijn aardgas, dieselolie en elektriciteit.
Aardgas wordt onder andere gebruikt bij de opwekking
van elektriciteit door middel van gasturbines bij
productie-installaties op zee. Elektriciteit, betrokken
van het openbare net, wordt onder meer gebruikt
om compressoren aan te drijven en daarmee gas in
de diepe ondergrond te injecteren op de locaties bij
Norg (Langelo) en Grijpskerk en voor het aandrijven
van compressoren voor het op peil houden van
de gasdruk in het distributienet (bijvoorbeeld de
GLT-locaties in het Groningen veld). Bij de mobiele
boorinstallaties wordt de energie opgewekt via dieselgeneratoren.
In 2006 is het totale energiegebruik van bij de NAM
ten opzichte van 2005 met 1,1 procent licht (150.000
gigajoule) gedaald.
bijzonder bij de offshore installaties (zeven procent).
In verhouding tot de (gedaalde) gas- en olieproductie
neemt het gasverbruik toe. Door de daling van de
druk in de ondergrondse gasreservoirs is een toenemend
gebruik van gasturbines en -compressoren op
met name de offshore installaties nodig om het gas
op verkoopspecificatie te brengen.
Elektriciteitsverbruik
Het verbruik van elektriciteit is in 2006 nagenoeg
gelijk gebleven vergeleken met het jaar 2005. Net als
bij het gasverbruik is er ten opzichte van de (gedaal-
Komende jaren
De verwachting is dat het energieverbruik in verhouding
tot de gas- en olieproductie zal toenemen
in de komende jaren. Dit komt doordat de druk in
de gas- en olievelden terugloopt, waardoor er meer
energie nodig is om de resterende hoeveelheden
naar boven te halen.
Gasverbruik
In 2006 is het gasverbruik met drie procent gedaald
ten opzichte van 2005. Dit komt door afname van de
gasproductie in het algemeen (vier procent) en in het
Beheer van Grondstoffen en Energie
19

de) gas- en olieproductie meer elektriciteit gebruikt.
Dit wordt vooral veroorzaakt door de installatie van
elektrisch gedreven compressoren in het Groningenveld
als onderdeel van het GLT-project. Verder is
het elektriciteitsverbruik in belangrijke mate afhankelijk
van het gebruik van compressoren die nodig
zijn voor de gasinjectie in de ondergrondse opslaglocaties
bij Norg en Grijpskerk.
Brandstofverbruik
Het verbruik van vloeibare brandstoffen is in 2006
gestegen door meer booractiviteiten. Het totaal aantal
geboorde meters van de in 2006 afgeronde boringen
is ten opzichte van 2005 met 96 procent gestegen.
Boringen
Bij boringen worden mijnbouwhulpstoffen (chemicaliën)
gebruikt om de activiteiten veilig en technisch
goed te laten verlopen. De gebruikte hoeveelheid
van deze hulpstoffen ligt in het algemeen in lijn
met de totale lengte die in een bepaalde periode is
geboord. De in 2006 gebruikte hoeveelheden hulpstoffen
bij booractiviteiten zijn ten opzichte van
2005 toegenomen. Dit is overeenkomstig de toename
van het aantal geboorde meters in 2006.
Meerjarenafspraak 2
In de Meerjarenafspraken Energie-efficiency voor
de periode 2001 tot en met 2012 zijn overheid en
bedrijfsleven een verbetering van de energie-efficiency
overeengekomen. Voor de olie- en gasindustrie
heeft de belangenorganisatie NOGEPA met de
overheid namens de operators afspraken gemaakt.
De NAM neemt hieraan ook deel en stelt eens per
vier jaar een Energiebeleidsplan (EBP) op.
De doelstelling van het EBP tot en met 2004 was het
behalen van een verbetering van de energie-efficiency
van 18,4 procent ten opzichte van het referentiejaar
1998. In 2005 was reeds een verbetering van 29,0
procent bereikt ten opzichte van een doelstelling van
22,7 procent uit het EBP. De resultaten over 2006
waren op het moment van publicatie van dit verslag
nog niet bekend.
Grond- en hulpstoffen
Bij de exploratie en productie van aardgas en aardolie
worden mijnbouwhulpstoffen gebruikt. Het gebruik
van mijnbouwhulpstoffen is sterk afhankelijk van het
activiteitenniveau. Dit niveau is af te meten aan bijvoorbeeld
het aantal boringen en de hoeveelheden
kubieke meters geproduceerd aardgas en gewonnen
aardolie.
De afleveringskwaliteit van aardgas en aardolie
wordt onder meer bereikt door diverse hulpstoffen
aan het proces toe te voegen. Deze hulpstoffen zijn
met name bedoeld om de productstromen te ontdoen
van water, en om corrosie en hydraatvorming
in installaties te voorkomen. De belangrijkste proceshulpstoffen
voor het behandelen van aardgas zijn
glycol en methanol.
Het aantal geboorde meters steeg in 2006. Hier de
boring Vries-6.
Chemicaliënmanagement
De continue verbetering op het gebied van mijnbouwhulpstoffen
wordt bewerkstelligd door blijvend
te zoeken naar betere en meer efficiënte producten.
Dit wordt vertaald in zowel de toepassing van meer
milieuvriendelijke chemicaliën als in een reductie
van het relatieve volume aan gebruikte chemicaliën.
Bij de selectie van chemicaliën wordt naar de
gebruiksketen (lifecycle) van het desbetreffende product
gekeken. Dit proces is een essentieel onderdeel
van het NAM Chemicaliën Management Systeem.
Productie
In 2006 is het gebruik van deze hulpstoffen ten opzichte
van 2005 afgenomen. Deze afname is grotendeels
in lijn met de afname in gas- en olieproductie.
20 NAM Maatschappelijk Verslag 2006

6
Respect voor Mensen
Veiligheid
De helikoptervoorzorgslanding in zee in november
2006 had grote gevolgen kunnen hebben. Nu bleef
het gevolg van dit incident beperkt tot één persoon
met onderkoelingsverschijnselen. In het kaderstuk
op pagina 24 wordt nader ingegaan op dit incident.
Het aantal ‘Ongevallen met verzuim’ daalde van elf
in het jaar 2005 naar acht in 2006. De doelstelling in
de categorie ‘Recordable cases’ (‘Incidenten met letsel’)
werd net niet gehaald. Ondanks het feit dat de
doelstelling niet werd gehaald, is de veiligheidsprestatie
uitgedrukt in incidenten per miljoen gewerkte
uren verbeterd ten opzichte van 2005.
In de categorie ‘Ongevallen met verzuim’ bleef het
jaargemiddelde per miljoen gewerkte uren op 0,8
staan. In de categorie ‘Incidenten met letsel’ daalde
het jaargemiddelde per miljoen gewerkte uren van
3,5 naar 3,1, waarbij de doelstelling van 3,0 dus niet
werd gehaald.
Respect voor Mensen
Zorgelijk is dat er (wederom) een stijging is waar
te nemen bij de ‘Incidenten met een potentieel
ernstig gevolg’. Het jaargemiddelde per miljoen
gewerkte uren van deze incidenten is gestegen
naar 7,9. In 2005 was deze frequentie nog 6,3.
Opgemerkt dient te worden dat het aantal gewerkte
uren c.q. blootstelling uren in 2006 ten opzichte
van 2005 met twintig procent is gestegen. Met name
de toegenomen werkzaamheden bij de booractiviteiten
zowel op land als op zee zijn hiervan een voorname
oorzaak.
In de meeste van de gevallen met letsel betrof het
verwondingen aan handen, armen of voeten. Uit de
analyses van de incidenten blijkt verder dat tachtig
procent van de incidenten met letsel optreden bij
(onder)aannemers. Dat is op zich niet onlogisch
omdat de meest risicovolle werkzaamheden bij de
NAM, zoals boor-, constructie- en onderhoudswerkzaamheden,
worden uitbesteed. Derhalve zijn
de (onder)aannemers van de NAM de belangrijkste
doelgroep in het streven de veiligheidsprestatie te
verbeteren. Evenals in voorgaande jaren is hiertoe
in 2006 onder andere een veiligheidsdag voor aannemers
georganiseerd. Daarnaast zijn er frequent
bezoeken geweest van NAM-management aan de
installaties, is de situatie met betrekking tot de werkvergunningen
verbeterd en is veel aandacht besteed
aan de zogenaamde ‘Job Hazard’-analyses.
De verbetering van de veiligheidsprestatie is niet te
realiseren zonder samenwerking met de aannemers.
Rekrutering
De vraag naar met name technisch personeel is in
2006 ten opzichte van 2005 vrijwel gelijk gebleven.
Als een vacature intern niet vervuld kon worden,
werd er extern gerekruteerd. De werving is in nauwe
samenwerking met Shell uitgevoerd. Werving van
nieuwe medewerkers is onder andere van belang om
21

Verdeling trainingen naar inhoud
Leren en ontwikkelen
In totaal kregen in 2006 ongeveer 1.600 medewerkers
een training van korte of langere duur, verspreid
over een groot aantal verschillende disciplines.
Uitgedrukt in tijd kwam dit neer
op circa 14.700 mandagen. De trainingen
werden voor het grootste
deel verzorgd door de twee centrale
opleidingsorganisaties van Shell in
Den Haag en in Rijswijk. De overige
trainingen werden verzorgd door
zo’n 150 verschillende externe partijen.
Veel aandacht ging uit naar functionele
training, zowel in de technische
als niet-technische disciplines.
Maar er werd ook aandacht besteed
aan het ontwikkelen van persoonlijke
vaardigheden. Daaronder vallen
onder meer taaltrainingen en leiderschapstrainingen.
Type Training
Mandagen
Veiligheid, gezondheid, welzijn en milieu 2.800
Functionele: technische disciplines
Functionele: niet-technische disciplines
4.700
3.200
Totaal functionele disciplines
7.900
Persoonlijke vaardigheden 3.500
Totaal 14.200
‘vergrijzing’ onder de medewerkers op te vangen.
Daarnaast is een continue instroom van nieuwe
medewerkers mede van belang voor het op peil houden
van het kennisniveau binnen het bedrijf.
In 2006 heeft de NAM twee rekruteringscampagnes
gevoerd voor technisch-operationeel personeel: één
in het begin van 2006 en één in de zomer. Dit heeft
uiteindelijk geresulteerd in het aannemen van 21
technici.
Inclusief de technisch-operationele medewerkers zijn
er 114 mensen extern gerekruteerd in 2006 (49 ervaren
medewerkers en 65 net afgestudeerden).
Medewerkers
Eind december 2006 waren 1.864 medewerkers in
dienst van de NAM. Van de NAM-medewerkers is
86 procent man (1641). Het aantal vrouwen bij de
NAM bedroeg op de peildatum 223.
In januari 2006 is met de vakbonden een CAO afgesloten
voor de ruim vijfhonderd medewerkers in de
salarisgroepen 7 tot en met 15. Deze CAO heeft
een looptijd van 26 maanden (tot en met 29 februari
2008).
De NAM onderkent het belang van coaching. In
samenwerking met het Shell Learning-centrum
en met externe trainingsinstituten is dit in praktijk
gebracht. In Production Operations kregen meer dan
veertig leidinggevenden een training coaching for
performance. Leidinggevenden werden getraind in
coaching om de prestaties van individuen of het hele
team te verbeteren. Ook in Production Chemistry
volgde een grote groep leidinggevenden deze training.
In Field Engineering kregen vele senior professionals
een rol toebedeeld in het coachen van nieuwe
medewerkers. Ter ondersteuning hiervan begonnen
ongeveer 25 van hen aan een coach-the-coach-traject,
een online begeleidingstraject van vijf maanden.
Een ander programma is shadow coaching. In dit
programma krijgen senior managers coaching van
een junior collega. Deze ‘upward coaching’ is uniek
en geeft de manager de gelegenheid om gestructureerd
te werken aan gedragsmatige verandering. De
feedback van de junior collega kan hem of haar hierbij
effectief ondersteunen. In een aantal individuele
gevallen werd gewerkt met externe coaches. Ook
werd een succesvolle start gemaakt met het inzetten
van e-coaching. Hierbij heeft de coach dagelijks contact
met de deelnemer, echter uitsluitend per e-mail;
een zeer stimulerende vorm van coaching.
Ondernemingsraad
In 2006 heeft de Ondernemingsraad verschillende
adviezen uitgebracht, onder meer over de introductie
van het nieuwe bemannings- en bevoorradingsschip
voor productieplatforms, de verplaatsing van het
NAM-trainingscentrum naar Assen en de veranderingen
van de rapportagelijnen van Health Services
en Facility Management naar Shell International.
Daarnaast heeft de Ondernemingsraad een aantal
instemmingverzoeken behandeld, onder meer
voor de invoering van een kort cyclisch rooster in
Schiedam en voor de aanpassing en simplificatie van
het EP Progressieproces.
Ideeënbus
In 2006 werden 27 nieuwe ideeën ingediend. In totaal
werden er negentien ideeën door de ideeëncommissie
beoordeeld. De gehonoreerde ideeën leverden het
bedrijf een besparing op van 137.000 euro.
22 NAM Maatschappelijk Verslag 2006

Stressaanpak NAM succesvol
In 2006 waren er bij de NAM aanzienlijk minder mensen ziek door stress
dan in het jaar ervoor. Bleven er in 2005 nog vijftien mensen thuis door
een beroepsziekte als gevolg van stress, in 2006 waren dat er nog maar
vier. Ook daalde het percentage ziekteverzuim door psychische factoren
als onderdeel van het totale verzuim van 20,9 procent in 2005 naar 18,5
procent in 2006. Het aantal consulten met bedrijfsmaatschappelijk werk
is gelijk gebleven.
Werken onder stress kan leiden
tot psychische klachten zoals
depressie, angststoornissen of
fobieën, maar ook tot lichamelijke
klachten zoals vermoeidheid,
maagpijn en rugpijn. Op basis
van gesprekken kan de bedrijfsarts
zo’n aandoening rapporteren
als beroepsziekte. De NAM
beschouwt stress als een serieus
probleem en wellicht is deze
opvatting van invloed geweest
op de afname van het aantal
stressgevallen. Binnen de gehele
organisatie voelen lijnmanagers
een grote verantwoordelijkheid
om de negatieve gevolgen
van stress te voorkomen.
Verschillende afdelingen zijn
systematisch gaan onderzoeken
wat er verbeterd kon worden in
de organisatie en in de werkomgeving
van medewerkers.
De afdeling Health Services werkt
specifiek aan het tegengaan van
stress. In 2006 is in geval van
problemen op de werkvloer een
aantal Health Services-medewerkers
gestart met het geven
van instructies aan leidinggevenden.
De stressaanpak van
Health Services gaat verder uit
van een risico-inventarisatie elke
vijf jaar op elke afdeling met een
jaarlijkse update. Ook wordt er
regelmatig met alle betrokkenen
overlegd om een beeld te krijgen
van de situatie op de afdelingen.
In bepaalde gevallen kan Health
Services een beroepsziekteonderzoek
instellen. In 2006 is op dat
vlak een succesvolle proef gehouden,
in december 2006 gevolgd
door een tweede.
Ziekteverzuim en reïntegratie
Het ziekteverzuim over 2006 bedroeg 1,8 procent.
Daarvan werd 18,5 procent veroorzaakt door psychische
problematiek (in 2005 was dat 21 procent), 26,8
procent door problemen met de ademhaling en 22,2
procent door spier- en gewrichtsklachten.
Preventie
Het onderwerp ‘welzijn en stress’ heeft binnen de
NAM evenals voorgaande jaren ruime aandacht
gekregen in 2006.
Het aantal gemelde beroepsziekten was vijf. Hiervan
waren er vier ten gevolge van stress in het werk
en één ten gevolge van RSI. Bij de personen met
stress door het werk is met toestemming van de
betrokkenen een uitgebreid onderzoek gedaan.
Doel hiervan was om de oorzaken van stress (en de
daarmee samenhangende factoren) te achterhalen
en een praktisch plan van aanpak op te stellen dat,
ondersteund door het management, gericht was op
preventie. Ook zijn leerpunten uit het onderzoek
toegepast in andere delen van de organisatie.
Van de consulten bij het bedrijfsmaatschappelijk
werk was 55 procent gerelateerd aan werkstress. Dit
is ongewijzigd ten opzichte van 2005.
De aanpak van stress was gericht op probleemgebieden.
Daarnaast is het overleg in sociaalmedisch
teamverband (SMT) geïntensiveerd. Hierin worden
werknemers besproken die herhaaldelijk ziek zijn
evenals werknemers met specifieke arbeidsproblemen,
uiteraard met inachtneming van de privacy.
Respect voor Mensen
Aan het SMT-overleg nemen deel: Health Services,
Human Resources, bedrijfsmaatschappelijk werk,
lijnmanagement, en soms de betrokkenen zelf. Het
SMT wordt per afdeling periodiek gehouden en
vaker indien nodig.
Ook waren er meer stresspreventieworkshops.
Hierbij wordt naast de rol van ieder teamlid ook de
rol en verantwoordelijkheid van de leidinggevende
benadrukt. In deze workshops worden signalen van
stress besproken, en wat men er zelf aan kan doen,
zowel de leidinggevende als het teamlid.
Ook het programma van periodiek geneeskundige
onderzoeken (PAGO) is geïntensiveerd, al dan niet
in samenhang met een risico-inventarisatie op de
afdeling. Op zes afdelingen is een PAGO uitgevoerd.
De risico-inventarisaties op het gebied van arbeidsomstandigheden
vinden iedere vijf jaar per afdeling
plaats, met een jaarlijkse update. Psychosociale
factoren, inclusief stress, maken hier deel van uit.
Actiepunten worden opgenomen in de jaarplannen
van de afdelingen.
Offshore is in overleg met de betrokken afdeling een
uitgebreid onderzoek gedaan naar de lichamelijke
fitheid van medewerkers in relatie tot de zwaarte van
het werk. Hier zijn enige aanbevelingen uit voortgekomen.
Een vervolgonderzoek vindt in 2007 plaats.
Om voorbereid te zijn op een eventuele uitbraak
van een grootschalige influenza-epidemie heeft een
werkgroep een noodplan opgesteld. Hierin ligt het
accent op medische en HR-aspecten en op de effecten
op operaties en logistiek.
23

Voorzorgslanding G-JSAR helikopter
Op 21 november heeft een G-JSAR helikopter een
voorzorgslanding gemaakt in verband met een technisch
mankement. Deze landing was ongeveer twaalf
kilometer uit de kust van Den Helder.
Aan boord waren dertien contractors en sub-contractors
van de NAM die afkomstig waren van het productieplatform
K15-Bravo en vier bemanningsleden.
Alle zeventien inzittenden zijn dankzij de snelle inzet
van diverse diensten gered. Eén persoon is korte tijd
in het ziekenhuis opgenomen geweest wegens onderkoelingsverschijnselen.
De oorzaak van het technisch
mankement aan de helikopter is nog onbekend. Zowel
de NAM als de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OvV)
zijn direct met een onderzoek gestart. Het interne
NAM onderzoek – waarbij de nadruk lag op de interne
stappen voorafgaand aan de voorzorgslanding, en de
interne processen na de landing – werd begin februari
2007 aan de medewerkers gepresenteerd. De resultaten
van het onderzoek door de OvV worden in de loop
van 2007 verwacht.
Medische hulp
Er werd medische hulp verleend bij diverse eerste
hulp- en spoedeisende gevallen.
Bij de helikopternoodlanding in zee in november
2006 werd direct en in de navolgende weken nazorg
geleverd aan passagiers en bemanning.
Werkgelegenheidsinspanning
Ieder jaar heeft de NAM een apart budget ter bestrijding
van langdurige werkloosheid en het voorkomen
van uitsluiting van individuen op de arbeidsmarkt,
zoals allochtonen, arbeidsgehandicapten en vrouwen
Via trainingsprojecten, omscholing en stage zijn tientallen
mensen teruggekeerd in het arbeidstraject.
met een afstand tot de arbeidsmarkt. Dit houdt mede
verband met het overheidsbeleid dat ondernemingen
zich meer dan vroeger moeten inspannen om
mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt terug te
krijgen in het arbeidsproces. In 2006 heeft de NAM
hiertoe 880.000 euro beschikbaar gesteld.
Met de vakorganisaties FNV en CNV heeft de NAM
in 2006 afgesproken gedurende de 26 maanden looptijd
van de CAO in totaal 2,2 miljoen euro te besteden
aan bovengenoemde doelstellingen. Hiervan
wordt 1,8 miljoen euro besteed aan specifieke werkgelegenheidsprojecten
in Noord- en Noordoost-
Nederland en 400.000 euro aan zogenoemde internationale
solidariteitsprojecten.
De 1,8 miljoen wordt met name besteed via twee
organisaties waarmee de NAM op dit gebied samenwerkt:
de Stichting Projecten Samenwerken en
Werkprojecten Groningen. Beide instellingen streven
ernaar om de positie van mensen met een achterstandssituatie
op de arbeidsmarkt te verbeteren.
De inspanningen van de twee stichtingen hebben
zeer positieve resultaten opgeleverd. Via de Stichting
Projecten Samenwerken hebben in 2005 en 2006
veel mensen een plek op de arbeidsmarkt gevonden
via trainings-, omscholings- en stageprojecten. En
via Werkprojecten Groningen zijn tientallen mensen
inmiddels teruggekeerd in het arbeidsproces, hebben
zicht op werk of zijn een opleiding gestart. Anderen
doen extra scholing of vervullen activiteiten als vrijwilliger.
Al met al hebben honderden deelnemers
hun weg naar de arbeidsmarkt (opnieuw) gevonden.
De 400.000 euro voor de internationale solidariteitsprojecten
wordt besteed in nauw overleg en op initiatief
van de sociale partners. In 2006 is er bijvoorbeeld
een project in Marokko gefinancierd, gericht
op het voorkómen van kinderarbeid in de stad Fès.
Kinderen en ouders werken daar in steengroeven.
Door dit project, waarin wordt samengewerkt met
onder meer de Marokkaanse Onderwijsbond SNE,
kunnen kinderen naar school, terwijl de ouders hun
werk behouden.
Interne klachtencommissie
De NAM beschikt al ruim tien jaar over een interne
klachtencommissie waartoe elk bedrijf op grond van
de Arbeidsomstandighedenwet verplicht is.
In de periode van 1 januari tot en met 31 december
2006 is door de klachtencommissie één klacht behandeld.
De klacht betrof de toepassing van HR-processen
en is ontvankelijk verklaard. De klachtencommissie
heeft de klacht niet gegrond verklaard. Deze
klacht heeft wel aanleiding gegeven tot het concipiëren
van een tweetal beleidsadviezen.
24 NAM Maatschappelijk Verslag 2006

De Werkgroep Timmerdorp uit Zijdewind en ‘t Veld kreeg in 2006
een donatie voor het timmerproject voor basisschoolleerlingen.
7
Voordeel voor de Samenleving
De NAM zoekt bij al haar bedrijfsactiviteiten naar
een balans tussen de economische ontwikkeling,
de bescherming van het milieu en het dragen van
haar verantwoordelijkheid jegens de samenleving.
De samenleving enerzijds en de overheid anderzijds
verwachten van grote organisaties dat zij deze rol
op zich nemen en hun betrokkenheid tonen. De
NAM probeert te voldoen aan deze verwachtingen
met een ‘Social Performance-beleid’, waarin wordt
gekeken naar de effecten van haar aanwezigheid op
de omgeving bij nieuwe en bestaande activiteiten.
Hierbij wordt getracht een positieve bijdrage aan
de omgeving te leveren. Onderdeel hiervan vormen
sponsoring en donaties, tezamen met werkgelegenheidsprojecten
‘Social Investment’ genoemd.
Donaties
Ieder jaar ontvangt de NAM enkele honderden verzoeken
om financiële bijdragen aan maatschappelijke
activiteiten. In NAM’s donatiebeleid ligt de nadruk
op ‘goed nabuurschap’. Het donatiebeleid bestaat
uit twee onderdelen: de algemene donaties en het
personeelsdonatiefonds. Aanvragen worden door een
donatiecommissie beoordeeld en op basis van een
aantal criteria al dan niet gehonoreerd. Een belangrijk
criterium voor toewijzing van (kleinere) donaties
is het ‘locatiebeginsel’, hetgeen inhoudt dat de NAM
zich wat die donaties betreft voornamelijk richt op
(kleine) lokale activiteiten in de nabije omgeving van
winningsactiviteiten. In 2006 zijn 581 donatieverzoeken
ingediend (iets meer dan in 2005), waarvan
er 337 (58 procent) werden toegewezen. Dit is rond
het gemiddelde van de afgelopen jaren. Er werd zo’n
€ 100.000,- aan donaties, goodwilladvertenties en
lidmaatschappen uitgegeven aan tal van instellingen,
verenigingen en andere organisaties onder andere
op het gebied van cultuur, milieu, onderwijs, sport,
kunst en natuur.
Sponsoring
Sponsoring betreft het financieel ondersteunen van
(grote) landelijke of regionale en soms lokale projecten,
waarbij veelal een tegenprestatie wordt verlangd.
De NAM was hoofdsponsor van het WK Atletiek voor
gehandicapten in september.
Voordeel voor de Samenleving
25

NAM hoofdsponsor van WK Atletiek voor gehandicapten
De NAM was in 2006 hoofdsponsor
van het WK Atletiek voor gehandicapten.
Dit evenement vond plaats
van 2 tot en met 10 september in
Assen. 1.500 sporters uit de hele
wereld streden om de medailles en
de sportieve eer. Behalve een financiële
bijdrage leverde de NAM ook
organisatorische expertise en enkele
tientallen vrijwilligers.
De belangrijkste reden voor de
NAM om in 2006 hoofdsponsor
te worden, was dat het bedrijf
het mogelijk wilde maken om dit
belangrijke evenement weer in
Assen te houden. Het is een evenement
van wereldformaat, waaraan
topsporters uit de hele wereld
meedoen. De betrokkenheid van
de NAM bij atletiek voor gehandicapten
komt niet uit de lucht vallen.
Bij het EK Atletiek voor gehandicapten
in 2003 in Assen was de
NAM ook al sponsor. Een flink aantal
NAM’ers gaf zich toen op als
vrijwilliger en met deze positieve
ervaring in het achterhoofd besloot
het bedrijf zich aan te melden als
hoofdsponsor van het WK Atletiek
voor gehandicapten.
De NAM was op het WK-terrein
onder meer aanwezig met
een voorlichtingsstand. In deze
stand kon men deelnemen aan
het Energiefietsspel, bekend van
het tv-programma Holland Sport.
De link met energie werd helder
uitgelegd: met de energie die je
produceert om twee rondjes op de
baan van het spel te fietsen, kun
je bijvoorbeeld veertig seconden
douchen. Terwijl je met een kuub
gas 22 minuten kunt douchen.
In het kader van het reputatiebeleid is sponsoring
een belangrijk element. Het geeft de samenleving
inkijk in de NAM en het is tegelijkertijd een link
naar de samenleving. De afgelopen jaren heeft sponsoring
een steeds hogere prioriteit gekregen. In 2006
werd een bedrag van zo’n € 900.000,- toegekend,
onder meer aan het Wereldkampioenschap Atletiek
voor gehandicapten in Assen, het Prinses Christina
Concours, het Oerol-festival op Terschelling, de
Kunstmaand Ameland, het Drents Museum in
Assen, Stichting het Drents Landschap, Technika10
en het Maatjesproject GGZ Drenthe. Het Maatjesproject
bemiddelt in sociaal contact tussen mensen
met een psychiatrische handicap en vrijwilligers.
Naast de financiële ondersteuning door het bedrijf,
investeren veel NAM’ers energie en tijd in dit maatschappelijk
project.
De NAM is bovendien sponsor van de noordelijke
activiteiten van LiveWire, dat jonge innovatieve
ondernemers (technostarters) ondersteunt bij de ontwikkeling
van hun bedrijf. In het kader van die sponsoring
heeft op 28 september de Syntens/LiveWire
bijeenkomst ‘De volgende fase: groeien door goede
communicatie’ plaatsgevonden in het hoofdkantoor
van de NAM.
Doel van de bijeenkomst was jonge ondernemers
ervaringen te laten uitwisselen en hun netwerk
te vergroten. Ruim veertig ondernemers uit het
Noorden gaven gehoor aan deze oproep en kwamen
naar Assen om te luisteren naar Michael Klok
van G2K designers en Dirk Nijdam van Marketing
Groningen, twee experts op het gebied van communicatie
en marketing die de rol van communicatie in
het sales proces verduidelijkten.
26 NAM Maatschappelijk Verslag 2006

In juli werd in Schoonebeek een bewonersavond gehouden over de mogelijke
herontwikkeling van het olieveld Schoonebeek.
8
Samenwerking
De NAM vindt het belangrijk om met de belanghebbenden
met wie het bedrijf te maken heeft regelmatig
overleg te voeren en om over open communicatielijnen
te beschikken. Daar waar nieuwe activiteiten of
ontwikkelingen worden voorzien, wordt sinds jaar en
dag in een vroegtijdig stadium aan betrokkenen voorlichting
gegeven en met hen overleg gevoerd.
De NAM doet dit niet alleen vanuit een eigen
perspectief – door tijdig knelpunten te signaleren,
kunnen projecten sneller en zonder tijdrovende
procedures worden uitgevoerd – maar ook omdat
het bedrijf zich onderdeel weet van een samenleving
die verwachtingen hieromtrent heeft. De wens om
de activiteiten uit te voeren op een verantwoorde
en door de omgeving geaccepteerde wijze, is diep in
het bedrijf verankerd. De medewerkers van de NAM
maken deel uit van die samenleving en willen trots
zijn op de onderneming waarvoor ze werken.
Waddenzee
In 2006 werd een mijlpaal bereikt voor de winning
van gas uit nieuwe velden onder de Waddenzee. Na
twaalf jaar maatschappelijke discussie ontving de
NAM in juli 2006 de benodigde 32 vergunningen
voor de winning vanaf de bestaande landlocaties
Moddergat, Vierhuizen en Lauwersoog.
In januari had de NAM, na intensief overleg met
belanghebbenden, zoals overheden, wetenschappers
en natuur- en milieuorganisaties, het milieu-effectrapport
(MER) en de vergunningaanvragen ingediend.
De Commissie m.e.r. heeft over het rapport
een positief oordeel gegeven. Niet alleen bevat het
MER alle essentiële informatie die nodig is om te
komen tot een verantwoorde vergunningverlening,
maar de commissie spreekt ook haar waardering uit
voor het extra onderzoek dat de NAM heeft laten
verrichten om zoveel mogelijk gedetailleerde kennis
te verkrijgen.
De gaswinning vindt plaats met de ‘hand aan de
kraan’. Dat wil zeggen dat de bodemdaling door de
winning binnen vooraf vastgestelde veilige grenzen
Tijdens workover-werkzaamheden op de locaties
Moddergat, Vierhuizen en Lauwersoog konden passanten
voor informatie terecht in de bij de locatie geplaatste
tijdelijke infocabin.
Samenwerking
27

moet blijven. In de vergunningen is opgenomen dat
de NAM een uitgebreid meet- en monitoringsprogramma
uitvoert, en daarover jaarlijks rapporteert
aan het bevoegd gezag. Dat wordt bijgestaan door
een onafhankelijke, door het ministerie van EZ ingestelde
auditcommissie. Voordat de gegevens bij deze
wetenschappelijke commissie terechtkomen, zijn ze
ook bekeken door een uit lokale stakeholders samengestelde
begeleidingscommissie. Indien nodig kan
de Minister van EZ de gaswinning beperken of zelfs
stilleggen.
Enkele partijen vroegen bij de Raad van State om
schorsing van de vergunningen maar dat verzoek
werd afgewezen. Die beslissing betekende dat de
NAM voor eigen risico haar activiteiten binnen de
verleende vergunningen mag continueren en de gasproductie
kon starten. De uitspraak heeft evenwel
een voorlopige karakter. Naar verwachting doet de
Raad in het laatste kwartaal van 2007 uitspraak in
de bodemprocedure. De NAM is in februari 2007
begonnen met de winning van het eerste gas uit de
nieuwe velden onder de Waddenzee.
Voorlichting en overleg
In het kader van verschillende projecten en activiteiten
verzorgde de NAM voorlichtingsbijeenkomsten
en organiseerde informatieve locatiebezoeken. Er
werd bovendien veel overleg gevoerd.
Op 10 juli is in Schoonebeek een bewonersavond
gehouden over de mogelijke herontwikkeling van het
olieveld Schoonebeek. Aanleiding was het milieueffectrapport
(MER) dat de NAM had ingediend. De
bijeenkomst, die door de provincie Drenthe werd
georganiseerd, werd bezocht door ruim honderdvijftig
belangstellenden.
Tijdens de discussieronde werden vragen over met
name de bovengrondse leidingen, het geluid en de
veiligheid beantwoord. In de NAM-stand konden de
omwonenden de landschappelijke inpassing in detail
bekijken.
De gasbehandelingslocatie Ten Arlo (onder
Hoogeveen) zette in september haar deuren open
voor omwonenden. Deze locatie produceert zelf
geen gas, maar krijgt gas van NAM-productielocaties
uit de nabije omgeving aangeleverd. Op ‘Ten Arlo’
wordt het gas behandeld en vervolgens aan GasTerra
verkocht.
De bezoekers kregen onder meer een rondleiding
over het terrein met uitleg over onder andere de
werkzaamheden op de locatie en de controlekamer
bezichtigen. In totaal hebben ruim vijfhonderd
belangstellenden de locatie bezocht.
In september openden de gasbehandelingsinstallatie Ten
Arlo de deuren voor omwonenden en andere geïnteresseerden.
Ruim 150 direct omwonenden van de NAM-locatie
Spijkenisse-Oost en een grote groep brandweerlieden
hebben gehoor gegeven aan de uitnodiging om
zaterdag 25 maart een bezoek te brengen aan de (tijdelijke)
boortoren op de locatie.
Sensortechnologie
De NAM is ook betrokken bij meer structurele vormen
van samenwerking en overleg. Het gaat daarbij
met name om overlegstructuren die betrekking hebben
op de rol en toegevoegde waarde van aardgas
in het energiebeleid van Nederland, nu en in de
toekomst.
De NAM participeert bijvoorbeeld in de ontwikkeling
van een nieuwe post HBO-opleiding ‘Sensor,
Measurement and Control Technology’ van de
Hanzehogeschool in Groningen. In de komende
jaren wordt sensortechnologie één van de speerpunten
voor de economische groei in de drie noordelijke
provincies. Dat geldt ook voor meet- en regeltechniek,
die onlosmakelijk met sensortechnologie is verbonden.
Dankzij de sterke toename van automatisering,
biedt sensortechnologie talloze mogelijkheden
voor industrie, sterrenkunde en toepassingen voor
consumentenproducten.
In de ontwikkeling van deze opleiding werken
ASTRON (Nederlands Instituut voor Sterren-kunde),
de gemeente Assen en de NAM nauw samen.
Samenwerkingsverbanden
De NAM is ook een actieve deelnemer aan het door
het Clingendael International Energy Programme
(CIEP) georganiseerde debat over energie, met
onderwerpen zoals toekomstige voorzieningszekerheid.
Andere deelnemers aan deze brede maatschap-
28 NAM Maatschappelijk Verslag 2006

Onderwijs
Net als in voorgaande jaren was de NAM ook in 2006 initiatiefnemer
van een groot aantal educatieve evenementen, of daar op andere wijze
bij betrokken. Contacten met scholen en andere educatieve organisaties
blijven een belangrijk onderdeel van de contacten die de NAM met de
buitenwereld heeft. Doel van deze activiteiten is om jongeren vroegtijdig
bewust te maken van de rol van aardgas voor de samenleving, en ze
op een positieve manier kennis te laten maken met techniek en bedrijfsleven.
Girlsday, één van de hoogtepunten
van 2005, werd in 2006 met net
zoveel plezier herhaald. Op deze
speciale dag konden dochters van
NAM-medewerkers, tussen de tien
en vijftien jaar, op een speelse
manier ontdekken dat allerlei technische
beroepen en onderdelen
van het NAM-werk niet exclusief
tot de mannenwereld behoren
maar net zo goed toegankelijk zijn
voor vrouwen.
Ook dit jaar werd voorlichting en
(materiaal voor) gas(t)les gegeven
aan een groot aantal basis- en middelbare
scholen, en aan noordelijke
PABO’s. Ook steunde de NAM
een aantal educatieve projecten –
inhoudelijk en financiëel – zoals bijvoorbeeld:
Technika10 en Scholen
voor Duurzaamheid. In het kader
van laatstgenoemd project namen
middelbare scholieren deel aan
een speciale module. De resultaten
van de daaraan verbonden eindopdracht
werden gepresenteerd aan
de NAM – als opdrachtgever.
Jet-Net (Jongeren en Technologie
Netwerk Nederland) speelt een
steeds grotere rol in het educatieve
beleid van de NAM. In Jet-Net
werken bedrijven samen met havoen
vwo-scholen om onderwijs en
beroepskeuze in exacte richtingen
aantrekkelijker te maken. Op vijf
middelbare scholen in Assen,
Groningen, Leek, Emmen en
Hoogeveen werden net als voorgaande
jaren gastlessen gegeven,
ondersteuning bij profielkeuze- en
beroepenvoorlichting, werd het
lesprogramma met praktijkvoorbeelden
verrijkt, werden excursies
georganiseerd en kregen docenten
mogelijkheden om van de nieuwste
ontwikkelingen op de hoogte
te blijven en deel te nemen aan
een breed netwerk van bedrijven
en overheidsinstanties. Ook dit
jaar bezochten in november rond
de 1.500 havo- en vwo-leerlingen
van bijna vijftig scholen de zeer
succesvolle Jet-Net Career Day in
Eindhoven, waar de NAM weer
vertegenwoordigd was met een
interessante stand annex workshop.
Het vorig jaar samen met
KIVI en NIRIA gestarte project
‘Jet-Net Ingenieur voor de Klas’
werd voortgezet. Het doel van het
project is om scholen te helpen
met de invulling van de profielkeuzevoorlichting
in de derde klas van
havo en vwo.
Klap op de Jet-Net-vuurpijl was dit
jaar de Wetenschapsquiz. Samen
met een aantal andere noordelijke
bedrijven (AKZO Nobel, Tejin
Twaron) en de Rijksuniversiteit
Groningen organiseerde de NAM
een quizdag met als thema Energie
en Krachten. Bijna tachtig tweedeklassers
van drie middelbare scholen
kregen zes prikkelende workshops
als De kracht van stroom,
Hoe maak je chloor? en Energie in
de ondergrond. De hierbij opgedane
kennis moesten de leerlingen
Op 4, 5 en 6 april brachten 135 leerlingen van het Roelof van Echten
College te Hoogeveen een bezoek aan de NAM en spraken met medewerkers
over hun studie, werk en carrières.
gebruiken bij het uitvoeren van
een aantal doe-opdrachten – zoals
een proef met een seismograaf en
met een stoommachine – en het
beantwoorden van quizvragen. De
prijs voor de beste klas bestond uit
een bezoek aan het grootste
science center in Nederland:
NEMO in Amsterdam. Deze noordelijke
Jet-Net wetenschapsquiz
was een pilot. Wegens succes zal
die in 2008 worden herhaald.
Samenwerking 29

pelijke discussie zijn wetenschappers, bedrijven,
onafhankelijke organisaties en overheidsinstellingen,
waaronder diverse ministeries. De NAM is ook
betrokken bij overlegorganen die zich richten op
aardgas als relatief schone energiedrager en daarmee
als belangrijke brandstof in de transitie naar een
meer duurzame energiehuishouding. Zo is de NAM
deelnemer in Energy Valley, dat erop gericht is om
Noord-Nederland een sleutelpositie te laten verwerven
op het gebied van aardgas en duurzame energie.
Ook is de NAM betrokken bij CATO (CO 2
-afvang,
-transport en -opslag), het grootste Nederlandse
onderzoeksprogramma op dit gebied. Hierin werken
bedrijfsleven, onderzoeksinstituten, universiteiten
en milieu-organisaties samen aan de vraag of en hoe
CO 2
-afvang en -opslag kan bijdragen aan een duurzame
energiehuishouding. Daarnaast is de NAM
actief in de Energie Transitie-werkgroep Schoon
Fossiel, waarin overheden, bedrijven, kennisinstituten
en belangenorganisaties zijn vertegenwoordigd
en waarin gewerkt wordt aan een gezamenlijke visie
ten behoeve van de centrale overheid over hoe het
gebruik van fossiele brandstoffen in de toekomst
schoner kan. Tevens werkt de NAM samen met
het Energy Delta Instituut (EDI), dat zich richt op
(internationale) kennisoverdracht met betrekking tot
energie in het algemeen en aardgas in het bijzonder.
Olieveld Schoonebeek wellicht opnieuw in productie
De NAM heeft plannen om in de omgeving van Schoonebeek opnieuw
olie te gaan winnen. De winning werd in 1996 beëindigd, omdat de resterende
olie met de toenmalige technieken en infrastructuur niet langer
rendabel was. Nu kunnen nieuwe technieken en de hogere olieprijs de
winning wel rendabel maken. De NAM is in verband met de mogelijke
oliewinning in 2006 gestart met een m.e.r.-procedure. Bij de planvorming
worden de omwonenden nauw betrokken.
De meeste bewoners in en
om Schoonebeek reageerden
positief op de plannen om het
olieveld wellicht opnieuw in
productie te nemen. Een deel
van de omwonenden is met de
NAM in nauw overleg gegaan.
Gespreksonderwerpen zijn met
name het geluid en de ligging van
de bovengrondse leidingen.
In het voorjaar van 2006 heeft
de NAM het milieu-effectrapport
(MER) voor de mogelijke
herontwikkeling van het olieveld
Schoonebeek ingediend bij de
provincies Drenthe en Overijssel.
In het najaar is het MER ter
inzage gelegd. In totaal zijn er
46 inspraakreacties en adviezen
bij het bevoegd gezag ingediend
(de Minister van Economische
Zaken, Gedeputeerde Staten
van Overijssel en van Drenthe).
De Commissie voor de milieueffectrapportage
heeft een positief
advies uitgebracht over het MER.
In het MER zijn ook de resultaten
Onder meer met artist’s impressions wordt getracht belanghebbenden
een reëel beeld van het olieproject te geven.
opgenomen van in 2005 verricht
aanvullend ecologisch veldonderzoek
in het gebied rondom
Schoonebeek. Doel daarvan was
aanvullende informatie te verkrijgen
over de aanwezigheid van
beschermde planten en dieren in
dit gebied.
De oliewinning werd in 1996 door
de NAM beëindigd omdat het
met het toenmalige technieken
en infrastructuur onrendabel was
om de dikke olie naar boven te
halen. Nieuwe technieken, zoals
stoominjectie, maken de nieuwe
oliewinning weer mogelijk. Door
hete stoom in de ondergrond te
brengen, wordt de olie warm en
vloeibaar. Het zakt daardoor naar
horizontaal geboorde putten via
welke de olie naar boven gaat. Het
voornemen is om het bij de winning
vrijkomende water terug te
brengen naar lege aardgasvelden
in Overijssel.
Via voorlichtingsavonden, huisbezoeken,
de regelmatige verspreiding
van een krant over de mogelijke
oliewinning, wordt de dialoog
met de omgeving gevoerd. Eind
2007 wordt de definitieve beslissing
omtrent de oliewinning in
Schoonebeek verwacht.
30
NAM Maatschappelijk Verslag 2006

Ruim 150 direct omwonenden van de NAM-locatie Spijkenisse-Oost en een grote groep
brandweerlieden hebben gehoor gegeven aan de uitnodiging om zaterdag 25 maart een
bezoek te brengen aan de (tijdelijke) boortoren op de locatie.
9
Monitoring: Grafieken en Cijfers
De in dit hoofdstuk weergegeven grafieken dienen
als onderbouwing van die passages in de tekst
waarnaar verwezen wordt. De cijfers die een directe
relatie met de tekst hebben zijn in grafiekvorm weergegeven.
De overige cijfers staan in de cijferbijlage
in dit hoofdstuk.
De gegevens in dit verslag komen uit diverse bronnen
van de NAM. De jaarlijkse rapportage van de
NAM-gegevens ten behoeve van het jaarverslag van
de Shell Groep wordt eveneens verzorgd vanuit deze
bronnen. Deze jaarlijkse rapportage van de NAM
aan Shell is geverifieerd via een interne controlesessie,
waarbij de Shell-expertisegroepen in Den
Haag op gebied van milieu en veiligheid de gegevens
van de afgelopen vijf jaren hebben geanalyseerd
en vergeleken. Daarnaast is het datamanagementsysteem
een onderdeel van het milieuzorgsysteem
van de NAM dat gecertificeerd is volgens de norm
ISO14001 en dat jaarlijks wordt gecontroleerd.
Toelichting op de cijfers
In 2006 hebben verbeteringen/aanpassingen plaatsgevonden
van de basisgegevens (kengetallen, gascomposities,
bepalingsformules stookgasvolumes)
voor de bepaling van de emissies naar de lucht. Met
deze verbeterde gegevens zijn middels het EISsysteem
de emissies over het jaar 2006 berekend.
Monitoring: Grafieken en cijfers
31

Grafieken bij hoofdstuk 4 Bescherming Natuur en Milieu
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0
1990
2000
2001
2006-doelstelling
2002
2003
2004
2005
2006
Gasvormige emissies (in miljoenen EIU’s)
0 200 400 600 800 1,000 1,200
1990
2000
2001
`
2002
2003
2004
2005
2006
CO 2
-emissies (in tonnen x 1.000)
0,0 20,0 40,0 60,0 80,0 100,0 120,0
1990
2000
2001
`
waterbehandeling
luchtverontreiniging, stank en licht
bodembeheer
afvalverwerking
geluidsreductie
natuurinpassing en compensatie
overig
2002
2003
2004
2005
2006
*
Milieu-uitgaven per aspect (in miljoenen euro’s)
* Details waren bij het ter perse gaan van dit verslag nog niet bekend.
32 NAM Maatschappelijk Verslag 2006

Hergebruik (product) 13%
Hergebruik (grondstof) 56%
Lozen op oppervlaktewater
19%
Storten 9%
Verbranden 1%
Energie terugwinning 2%
Verwerking afval volgens voorkeursvolgorde
Grafiek bij hoofdstuk 5 Beheer van Grondstoffen en Energie
0 2 4 6 8 10 12 14
2000
2001
2002
gas
diesel
elektriciteit
2003
2004
2005
2006
Energieverbruik (in miljoen GJ)
Monitoring: Grafieken en cijfers
33

Grafieken bij hoofdstuk 6 Respect voor Mensen
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4
1990
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
Ziekteverzuim (in procenten)
1990
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
2000
2001
2002
ongevallen met verzuim (per mln blootstellingsuren)
ongevallen met letsel (per mln blootstellingsuren)
2003
2004
2005
2006
Ongevalsfrequenties (in aantallen)
34 NAM Maatschappelijk Verslag 2006

Cijferbijlage
- overige feiten en cijfers staan in de hoofdtekst
(*) afgerond getal
- niet beschikbaar
[c] correctie
Item 1990 2002 2003 2004 2005 2006
aantal werknemers 3.225 2.125 1.943 1.818 1.826 1.864
vrouw - 248 225 209 202
223
man - 1.877 1.718 1.609 1.624
1.641
ziekteverzuim (excl. zwangerschap, %) 3,7 2,3 2,3 2,5 2,7 1,8
blootstellingsuren (mln) 13,1 10,6 9,8 8,5 8,9 10,7
NAM-personeel 6,2 3,7 3,7 3,4 3,2 3,4
aannemerpersoneel 6,9 6,9 6,1 5,1 5,7 7,3
beroepsziekten NAM’ers (frequentie per mln blootstellingsuren) - 4 1,6 2,1 6,1 1,5
ongevalsfrequenties
LTIF = ongevallen met verzuim per mln blootstellingsuren 4,7 1,0 0,4 1,2 1,2 0,8
TRCF = ongevallen met letsel per mln blootstellingsuren 7,8 4,0 3,7 3,3 3,5 3,1
verdeling gebruik boorspoeling
kilometers geboord met spoeling op oliebasis 10 40 30 7 22,1 40,6
kilometers geboord met spoeling op waterbasis 48 24 23 5,5 12,3 21,6
gasvormige emissies (ton, afgerond)
CFK's voor laboratoriumtoepassingen 0 0,06 0 0 0 0
halonen voor brandblusmiddelen 1,80 0 0 0 0 0
HCFK's voor gaskoeling en airconditioning 41 6 4 3 4 [c] 3
CO 2 899.000 639.000 613.000 691.000 677.000 [c] 674.000
CO - 1.700 1.600 1.100 1.200 1.000
SO 2 522 99 82 85 92 98
NO x 3.540 1.710 1.300 1.200 1.200 1.300
CH 4 42.925 8.200 8.900 8.300 8.400[c] 6.900
vluchtige organische stoffen (BTEX, C 2 H 6 , C 3+ ) - 3.000 2.600 2.400 2.200 1.850
Hg - 0,01 0,01 0,01 0,005 0,003
afgefakkeld en afgeblazen gas (mln m 3 ) 211 45 (*) 48 (*) 46 (*) 49.9 (*) 46,9 (*)
afgefakkeld 147 35 36 34 36,6 33,8
afgeblazen 64 10 12 12 13,3 13,1
onttrokken grondwater t.b.v. saneringen (mln m 3 ) - 1,8 0,9 0,8 0,6 0,7
hoeveelheid productiewater geloosd in zee (m 3 ) 197.000 264.000 132.000 128.000 123.000 112.000
hoeveelheid dekwater geloosd in zee (m 3 ) - 17.000 12.000 10.000 12.000 14.000
olie in water geloosd op zee (ton) 37,0 3,6 2,5 2,4 1,9 1,6
metalen in geloosd water op zee (kg) 14.463 1651 1639 455 885 328
afvalstoffenoverzicht (ton, afgerond)
afvalwater (injectie in de diepe ondergrond) - 1.790.000 1.535.294 1.683.473 1.648.503 1.541.761
afvalwater (lozing op het riool) 206.000 202.000 223.000 68.500 121.751
afvalwater (sanerings- en bronneringswater op oppervlaktewater) 1.700.000 708.000 861.000 642.000 695.000
bedrijfsafval - 147.000 222.000 223.000 191.000 116.000
gevaarlijk afval - 77.000 28.000 19.000 21.500 36.000
aantal LSA-locaties 6 57 55 58 60 62
aantal milieu-incidenten/klachten -
bodemvervuiling - 63 68 68 65 66
watervervuiling - 20 10 12 18 10
emissies naar de lucht - 84 66 84 57 64
lekkages binnen noodvoorzieningen 82 140 124 136 143
geluidsklachten - 14 26 17 23 19
lichtklachten - 0 1 1 2 0
stankklachten - 5 4 1 3 6
aardbevingen - 0 5 0 3 4
totale investeringen en operationele uitgaven (mrd euro) 1,2 1,4 1,6 1,0 1,2 1,2
milieu-uitgaven totaal (mln euro) 41 98 91 89 87 92
investeringen 19 57 53 42 46 32
operationele uitgaven 22 41 38 47 41 60
energiegebruik (mln GJ) 9,2 10,8 10,5 12,3 12,1 12,4
gas 8,6 7,4 7,56 8,9 8,7 8,8
diesel 0,3 1 [c] 0,79 0,69 0,66 0,86
elektriciteit 0,3 2,4 2,2 2,8 2,7 2,7
Monitoring: Grafieken en cijfers
35

2°0'0"E 3°0'0"E 4°0'0"E 5°0'0"E 6°0'0"E 7°0'0"E 8°0'0"E
A
5
7
8
9
Gas en olie voorkomens en pijpleidingen
(situatie op 1 januari 2007)
55°0'0"N
E
10
13
16
1
11
14
17
2
12
15
18
3
B
F
10
13
14
16
1
17
18
2
3
^_
Gas voorkomen
Olie voorkomen
Gas pijpleiding
Olie pijpleiding
Gasvondst 2006
6
4
5
6
4
5
6
0 25 50 Km
D
9
7
8
9
7
8
9
7
G
12
10
11
12
10
11
12
10
11
15
13
14
15
13
14
15
13
14
15
54°0'0"N
J
18
3
K
16
1
17
2
18
^_
3
L
16
1
17
2
18
3
M
16
1
17
2
18
16
3
N
1
6
4
5
6
4
5
6
4
5
6
4
9
7
8
9
7
8
9
7
8
9
5
7 8
10
11
12
10
11
12
10 11
13
16
14
17
15
^_ ^_
18
13
16
14
17 18
15
53°0'0"N
P
1
2
3
Q
1
2
4
5
6
4
5
7
8
9
7
8
^_
10
11
12
10
11
15
O
13
14
15
13 14
18
16
17
18
16
52°0'0"N
2
5
R
3
6
S
1
4
2
5
6
3
^_
9
7
8
10
51°0'0"N
36 NAM Maatschappelijk Verslag 2006

Verantwoording
Dit maatschappelijk verslag is een weergave van de
economische, sociale en milieu-activiteiten van de
Nederlandse Aardolie Maatschappij B.V. (NAM) én
van de interactie tussen het bedrijf en de samenleving
in 2006. Het verslag is bedoeld voor een brede groep
externe belanghebbenden en geïnteresseerden. Het
spreekt voor zich dat de medewerkers zelf ook een
belangrijke doelgroep vormen.
De rode draad in dit verslag is de rol van de NAM in
de Nederlandse samenleving en de samenwerkingsverbanden
die het bedrijf daarbij aangaat.
De cijfermatige onderbouwing gebeurde aan de hand
van de jaarcijfers over 2006. Als referentiedata zijn
over het algemeen 2000 tot en met 2006 opgenomen.
Cijfers en feiten die niet in de hoofdtekst staan
zijn, samen met de bijbehorende grafieken, opgenomen
in hoofdstuk 9.
ISO 14001
Uitgave van de Nederlandse Aardolie Maatschappij
B.V., samengesteld in mei 2007 door de afdelingen:
Communications
Human Resources
Health, Safety and Environment
Fotografie:
Hans Banus
Michiel Bijker
Jan Buwalda (omslag)
Hans van Dijk
Marco Kuis
Martijn Schroot
Bert Vennik
Dries Zwikker
Ontwerp en drukwerk:
Koninklijke Van Gorcum BV, Assen

Nederlandse Aardolie Maatschappij B.V.
Schepersmaat 2
9405 TA ASSEN
Postbus 28000
9400 HH ASSEN
Telefoon 0592 36 91 11
Fax 0592 36 22 00
www.nam.nl
Directeur
Ir. P.R.R. Venhuizen (tevens algemeen procuratiehouder)
Procuratiehouders
Dr. B.J. Botter
Drs. M.A. Herber (tevens adjunct-directeur)
J.K.G. van Heijningen
Ir. A.J.F.M. van Nieuwland
Ir. P.R.R. Venhuizen
Mr. G.A. Vriezen
Raad van Commissarissen
T.M. Botts
K.M. O’Callaghan
J.R. Dashwood
R.C. Olsen
Drs. E.M. Robbe RA
Ir. J.M. van Roost