Concept Multidisciplinaire richtlijn Stoornissen in ... - GGZ-richtlijnen

5
voor de diagnostiek en behandeling van mensen met alcoholproblemen. In het wetenschappelijk
onderzoek naar de validiteit van de diagnostiek en de effectiviteit de behandeling van
stoornissen in het gebruik van alcohol wordt bijna uitsluitend gebruik gemaakt van de DSMclassificatie
en voor het opstellen van een richtlijn lijkt deze indeling van stoornissen in het
gebruik van alcohol daarom de meest relevante. Bij de bespreking van de verschillende onderwerpen
in de richtlijn zal daarom vooral gesproken worden over alcoholmisbruik en alcoholafhankelijkheid.
10
15
20
25
30
35
Tabel 2: DSM-IV diagnostische criteria misbruik van alcohol en ICD-10 diagnostische criteria
schadelijk gebruik van alcohol
DSM IV
ICD-10
Misbruik
Schadelijk gebruik
Eén of meer van onderstaande vier criteria
1. falen om belangrijke taken die bij de eigen
rol horen uit te voeren
2. herhaald gebruik in gevaarlijke situaties
3. herhaalde problemen met justitie
4. doorgaand gebruik ondanks sociale of
persoonlijke schade
Alcoholgebruik dat actuele psychische of lichamelijke
schade tot gevolg had
De NHG-standaard ‘Problematisch alcoholgebruik’ (Meerkerk e.a., 2005) richt zich op de
patiënt die meer drinkt dan goed voor hem is, maar niet als alcoholist bij de huisarts bekend
is. Problematisch gebruik wordt daarbij gedefinieerd als: een drinkpatroon dat leidt tot lichamelijke
klachten en/of psychische of sociale problemen dan wel verhindert dat de bestaande
problemen adequaat worden aangepakt. De tekst vermeldt expliciet dat de geconsumeerde
hoeveelheid alcohol daarbij van ondergeschikt belang is. Een bijzondere variant van problematisch
alcoholgebruik wordt volgens de NHG-standaard gevormd door binge-drinken, dat
wil zeggen het drinken van grote hoeveelheden alcoholhoudende drank in een korte periode
afgewisseld met dagen zonder alcoholgebruik. In de toelichting meldt de NHG-standaard nog
dat ”gezien het belang van vroegtijdige herkenning van problematisch alcoholgebruik een
ruime begripsomschrijving is gekozen die zowel alcoholafhankelijke patiënten als ook patiënten
met een beginnend alcoholprobleem omvat”.
Op basis van de definitie van problematisch alcoholgebruik in de NHG-standaard en de beschrijving
en korte discussie van de DSM-IV diagnose stoornis in het gebruik van alcohol kan
hier zonder veel twijfel worden geconstateerd dat beide definities goed op elkaar aansluiten
en in principe dezelfde doelpopulatie omvatten. Terecht wordt in de NHG-standaard aandacht
gevraagd voor binge drinkers (incitenteel zeer excessief drinken) die (nog) niet aan
een DSM-IV stoornis voldoen.
Conclusie
DSM-IV classificatie van stoornissen in het gebruik van alcohol is meer dan enig ander classificatiesysteem
gebruikt in empirisch onderzoek naar diagnostiek en behandeling van alcoholproblemen.
De classificatie vertoont zowel overeenkomsten als verschillen met de ICD-10
classificatie van stoornissen in het gebruik van alcohol, maar is door de lage drempel van de
diagnose alcoholmisbruik ook geschikt voor het gebruik in de eerste lijn. Het is niet duidelijk
of episodisch excessief drinken volledig wordt gedekt door DSM-IV en daarom verdient dit
syndroom bijzondere aandacht.
30 Concept multidiscipliniare richtlijn stoornissen in het gebruik van alcohol, 2007