Concept Multidisciplinaire richtlijn Stoornissen in ... - GGZ-richtlijnen
Concept Multidisciplinaire richtlijn Stoornissen in ... - GGZ-richtlijnen
Concept Multidisciplinaire richtlijn Stoornissen in ... - GGZ-richtlijnen
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
5<br />
10<br />
15<br />
20<br />
25<br />
30<br />
35<br />
40<br />
45<br />
slaafde en toegeschreven aan de verslavende stof. Het is niet langer de zwakke, amorele<br />
persoon, maar de sterk verslavende stof die de oorzaak is van de verslav<strong>in</strong>g (farmacologische<br />
model). Op grond van een dergelijke visie is er slechts één afdoende maatregel: voorkómen<br />
dat mensen nog <strong>in</strong> aanrak<strong>in</strong>g kunnen komen met dergelijke gevaarlijke stoffen. Het<br />
bekendste voorbeeld van dit denken is de “drooglegg<strong>in</strong>g” van Amerika <strong>in</strong> de periode 1920-<br />
1933. Ondertussen is wel duidelijk dat alcohol niet voor iedereen even gevaarlijk is en dat<br />
mensen verschillen <strong>in</strong> hun risico om verslaafd te raken aan alcohol. Voor de verslav<strong>in</strong>g aan<br />
illegale middelen als heroïne en cocaïne wordt dit verouderde model echter ook nu nog veelvuldig<br />
gebruikt. De bekende “war on drugs” is daarvan het bekendste voorbeeld. Na 1930<br />
wordt het wel erg simpele farmacologische model vervangen door een psychoanalytisch ge<strong>in</strong>spireerd<br />
model, waarbij verslav<strong>in</strong>g niet als een op zichzelf staande aandoen<strong>in</strong>g wordt gezien,<br />
maar slechts als een symptoom van een onderliggende persoonlijkheidsstoornis (symptomatisch<br />
model). De meest geëigende behandel<strong>in</strong>g van verslav<strong>in</strong>gsgedrag werd daarmee<br />
een langdurige – op <strong>in</strong>zicht gerichte - behandel<strong>in</strong>g van de persoonlijkheidsstoornis; een behandel<strong>in</strong>g<br />
die ook nu nog wel <strong>in</strong> therapeutische gemeenschappen voor verslaafden wordt<br />
toegepast. In de periode 1940-1960 krijgt het ziektemodel voor verslav<strong>in</strong>g steeds meer aanhang.<br />
Volgens dit model bestaan er fundamentele (premorbide) biologische en psychische<br />
verschillen tussen verslaafden en niet-verslaafden, waardoor de eersten niet <strong>in</strong> staat zijn om<br />
alcohol en andere drugs met mate te gebruiken. Als belangrijkste kenmerken van de ziekte<br />
alcoholisme worden dan gezien ongecontroleerd gebruik en lichamelijke afhankelijkheid (tolerantie,<br />
onthoud<strong>in</strong>g). Vanaf 1960 beg<strong>in</strong>nen ook psychologen zich voor verslav<strong>in</strong>gsgedrag te<br />
<strong>in</strong>teresseren. Verslav<strong>in</strong>g wordt gezien als onaangepast geleerd gedrag dat ook weer moet<br />
kunnen worden afgeleerd (leermodel). De belangrijkste <strong>in</strong>terventievormen die uit dit model<br />
zijn voortgekomen zijn cognitieve gedragstherapie en cue-exposure therapie; <strong>in</strong>terventies die<br />
ook nu nog een belangrijke plaats <strong>in</strong> het behandelspectrum <strong>in</strong>nemen. In de periode 1970-<br />
1980 wordt steeds duidelijker dat het absolute verschil tussen verslaafden en nietverslaafden<br />
niet houdbaar is, blijken medicijnen en gedragstherapeutische <strong>in</strong>terventies het<br />
verslav<strong>in</strong>gsgedrag gunstig te kunnen beïnvloeden en blijkt een groot deel van de aan heroïne<br />
verslaafde Vietnamveteranen na hun terugkeer naar de VS spontaan van hun verslav<strong>in</strong>g<br />
te herstellen. Deze ontwikkel<strong>in</strong>gen vormen de basis voor het biopsychosociale ontwikkel<strong>in</strong>gsmodel.<br />
Volgens dit model bestaan er slechts relatieve verschillen tussen verslaafden en<br />
niet-verslaafden en zijn er vloeiende overgangen tussen gebruik, overmatig gebruik, excessief<br />
gebruik, misbruik, schadelijk gebruik en verslav<strong>in</strong>g. Er wordt <strong>in</strong> dit model niet eenzijdig<br />
uitgegaan van de stof (farmacologisch model) of van het <strong>in</strong>dividu (moreel model, symptomatisch<br />
model, ziektemodel) als oorzaak van de verslav<strong>in</strong>g. Zowel het ontstaan als de beë<strong>in</strong>dig<strong>in</strong>g<br />
van de verslav<strong>in</strong>g worden <strong>in</strong> dit model gezien als het resultaat van de cont<strong>in</strong>ue <strong>in</strong>teractie<br />
tussen aangeboren kwetsbaarheid (biologisch), persoonlijke ontwikkel<strong>in</strong>g (psychologisch) en<br />
omstandigheden (sociaal). Op grond van dit model is het “afhankelijkheidssyndroom”<br />
(Edwards en Gross, 1976) gepostuleerd en zijn multimodale <strong>in</strong>terventies populair geworden,<br />
dat wil zeggen <strong>in</strong>terventies waarbij op een geïntegreerde manier zowel medicamenteuze,<br />
psychotherapeutische als sociale <strong>in</strong>terventies worden aangeboden. De laatste jaren lijken de<br />
medisch-biologische aspecten b<strong>in</strong>nen het biopsychosociale ontwikkel<strong>in</strong>gsmodel een steeds<br />
dom<strong>in</strong>antere plaats <strong>in</strong> te nemen en spreekt men steeds vaker over verslav<strong>in</strong>g als hersenziekte<br />
(Leshner, 1997). B<strong>in</strong>nen dit model vormt een aangeboren kwetsbaarheid de onmisbare<br />
basis voor herhaald gebruik van psychoactieve middelen, terwijl het herhaald gebruik van<br />
deze middelen op hun beurt leidt tot belangrijke, moeilijk terug te draaien, verander<strong>in</strong>gen <strong>in</strong><br />
<strong>Concept</strong> multidiscipl<strong>in</strong>iare <strong>richtlijn</strong> stoornissen <strong>in</strong> het gebruik van alcohol, 2007 25