Concept Multidisciplinaire richtlijn Stoornissen in ... - GGZ-richtlijnen

HOOFDSTUK 3: SPECIFIEKE INLEIDING
5
10
15
20
25
30
35
40
45
3.1. Inleiding
In de wetenschappelijke literatuur worden termen als alcoholverslaving en alcoholisme nauwelijks
meer gebruikt. Er wordt er meestal gesproken over overmatig of excessief alcoholgebruik,
over excessief episodisch drinken (binge drinking) of over alcoholmisbruik en alcoholafhankelijkheid.
Recent werd door de directeuren van de belangrijkste Amerikaanse instituten
op het gebied van het verslavingsonderzoek (NIDA, NIAAA) echter gepleit voor herinvoering
van de term ‘verslaving’ (O’Brien e.a., 2006). Op het eerste gezicht lijkt het daarbij te
gaan om een simpele verandering in naamgeving, maar achter deze beoogde verandering
gaat een langdurig debat over de aard en de oorzaken van het fenomeen verslaving schuil.
Deze richtlijn gaat over ‘stoornissen in het gebruik van alcohol’; een overkoepelende term
voor alcoholmisbruik en alcoholafhankelijkheid volgens het meest recente Amerikaanse
classificatiesysteem voor psychiatrische stoornissen, de 4e editie van de Diagnostic and Statistical
Manual of Mental Disorders (DSM-IV; American Psychiatric Association, 1994). Ook
deze term heeft een aantal historische, ideologische en etiologische connotaties. Voorafgaand
aan de bespreking van de uitgangsvragen die betrekking hebben op de diagnostiek
en behandeling van patiënten met een stoornis in het gebruik van alcohol zijn er door de
commissie daarom een aantal uitgangsvragen geformuleerd over de manier waarop een
dergelijke stoornis het best kan worden geconceptualiseerd en geclassificeerd. Daarnaast
heeft de commissie enkele uitgangsvragen geformuleerd over het vóórkomen en het beloop
van stoornissen in het gebruik van alcohol en over de doelstellingen van de behandeling van
mensen met een dergelijke stoornis.
Deze meer algemene uitgangsvragen zijn:
- Wat zijn de conceptuele modellen met de meeste onderbouwing in empirisch onderzoek
bij mensen voor stoornissen in het gebruik van alcohol?
- Is er een duidelijke voorkeur voor de classificatie volgens DSM-IV of ICD-10 en zijn er
eventueel andere classificaties en/of diagnostische categorieën die beter zijn dan de in
DSM en ICD genoemde categorieën?
- Hoe vaak komen stoornissen in het gebruik van alcohol voor in de verschillende settings
van de gezondheidszorg en zijn er verschillen in aard en ernst tussen de verschillende
settings?
- Wat is het natuurlijk beloop van (onbehandelde) stoornissen in het gebruik van alcohol?
- Wat zijn de belangrijkste doelstellingen bij de behandeling van patiënten met een stoornis
in het gebruik van alcohol?
- Zijn er argumenten voor ambulante dan wel klinische detoxificatie en behandeling?
3.2. Wat zijn de conceptuele modellen met de meeste onderbouwing in empirisch onderzoek
bij mensen voor stoornissen in het gebruik van alcohol?
Sinds het begin van de 19e eeuw hebben zich grote veranderingen voorgedaan in het denken
over verslaving en verslaafden (van den Brink, 2005). Aanvankelijk werd verslaving gezien
als een teken van morele zwakte en in aansluiting op deze visie werden verslaafden
vaak langdurig opgesloten in gevangenissen of heropvoedinggestichten (morele model). In
het midden van de 19e eeuw wordt de schuld voor de verslaving weggenomen bij de ver-
24 Concept multidiscipliniare richtlijn stoornissen in het gebruik van alcohol, 2007