Concept Multidisciplinaire richtlijn Stoornissen in ... - GGZ-richtlijnen
Concept Multidisciplinaire richtlijn Stoornissen in ... - GGZ-richtlijnen
Concept Multidisciplinaire richtlijn Stoornissen in ... - GGZ-richtlijnen
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
5<br />
10<br />
15<br />
20<br />
25<br />
30<br />
droom ontwikkelen. De enige Nederlandse prevalentiecijfers komen uit een onderzoek dat <strong>in</strong><br />
1987 <strong>in</strong> Den Haag werd verricht: 4,8 per 10.000 <strong>in</strong>woners leden aan dit syndroom (Blansjaar<br />
et al 1987[40]). Op basis van deze cijfers en andere gegevens wordt geschat dat <strong>in</strong> Nederland<br />
op dit moment tussen de 5.000 en 15.000 Korsakovpatiënten leven.<br />
In een meerderheid van de gevallen is <strong>in</strong> de voorgeschiedenis van Korsakovpatiënten geen<br />
Wernicke-encephalopathie te v<strong>in</strong>den. Mogelijk kan dit syndroom zich ook sluipend ontwikkelen,<br />
zonder een voorafgaande, kl<strong>in</strong>isch manifeste Wernicke-encephalopathie. Maar het is<br />
ook mogelijk dat de diagnose van een Wernicke-encephalopathie hier gemist is, doordat<br />
deze encephalopathie zeer vaak op een atypische en aspecifieke wijze verloopt.<br />
In typische gevallen is de diagnose vrij gemakkelijk te stellen, bijvoorbeeld bij alcoholisten<br />
met geheugenstoornissen na een doorgemaakte Wernicke-encephalopathie, of bij alcoholisten<br />
met zeer ernstige geheugenstoornissen. Omdat actief chronisch alcoholmisbruik ook kan<br />
leiden tot vrij forse geheugenproblemen, kan de diagnose <strong>in</strong> mildere gevallen pas met enige<br />
zekerheid gesteld worden na een abst<strong>in</strong>entieperiode van tenm<strong>in</strong>ste een maand.<br />
Niet-medicamenteuze behandel<strong>in</strong>g<br />
Er zijn <strong>in</strong> Nederland 6 gespecialiseerde afdel<strong>in</strong>gen voor Korsakovpatiënten. Daarnaast zijn<br />
er een groot aantal verpleeghuizen met gespecialiseerde afdel<strong>in</strong>gen (woonvoorzien<strong>in</strong>gen) en<br />
er is een Landelijk Platform Korsakov (www.kosakovsyndroom.nl). Behandelprogramma’s<br />
voor Korsakovpatiënten rusten op twee peilers: (1) compensatie van geheugenstoornissen<br />
door het leren gebruiken van hulpmiddelen en (2) tra<strong>in</strong><strong>in</strong>gsprogramma’s gericht op het bijbrengen<br />
van praktische vaardigheden. De hoofdlijnen van dit type behandelprogramma’s<br />
zijn theoretisch goed onderbouwd: Het syndroom van Korsakov wordt gekenmerkt door<br />
stoornissen van het expliciete geheugen (nodig voor het opslaan en vasthouden van theoretische<br />
kennis en autobiografische her<strong>in</strong>ner<strong>in</strong>gen) en van de centraal executieve functies<br />
(nodig voor het plannen en organiseren van complexe handel<strong>in</strong>gen). Het impliciete geheugen(nodig<br />
voor het aanleren en vasthouden van praktische vaardigheden) is bij dit syndroom<br />
echter niet of nauwelijks aangedaan. De behandelprogramma’s zijn daarom gericht op tra<strong>in</strong><strong>in</strong>g<br />
via het impliciete geheugen.<br />
35<br />
40<br />
Medicamenteuze behandel<strong>in</strong>g<br />
De laesies die het syndroom van Korsakov veroorzaken, bev<strong>in</strong>den zich vooral rond de derde<br />
en de vierde ventrikel van het bre<strong>in</strong> (Victor 1989[34], Kopelman 1995[39]). In of nabij deze<br />
laesies lopen diverse banen van neurotransmittersystemen en daarom is er relatief veel onderzoek<br />
gedaan naar de behandel<strong>in</strong>g van het syndroom van Korsakov met stoffen die aangrijpen<br />
op deze systemen.<br />
Hieronder volgt een overzicht van deze studies. Het betreft kle<strong>in</strong>e studies met vaak methodologische<br />
tekortkom<strong>in</strong>gen. Case reports, studies met ernstige methodologische problemen<br />
en ééndags-<strong>in</strong>terventies zijn niet weergegeven.<br />
Tabel: Kenmerken van verschillende studies<br />
1 e Auteur Studieontwerp<br />
van<br />
ten op-<br />
Duur Populatie Mate Interventies Verschil Effectmaat<br />
bewijs<br />
zichte van<br />
placebo<br />
McEntee DCO 2 wk 8 Korsak- C D-amfetam<strong>in</strong>e nee testbatterij<br />
<strong>Concept</strong> multidiscipl<strong>in</strong>iare <strong>richtlijn</strong> stoornissen <strong>in</strong> het gebruik van alcohol, 2007 147