Concept Multidisciplinaire richtlijn Stoornissen in ... - GGZ-richtlijnen
Concept Multidisciplinaire richtlijn Stoornissen in ... - GGZ-richtlijnen
Concept Multidisciplinaire richtlijn Stoornissen in ... - GGZ-richtlijnen
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
5<br />
10<br />
15<br />
20<br />
Wernicke-encephalopathie<br />
Een Wernicke-encephalopathie is een acuut neuropsychiatrisch beeld, dat <strong>in</strong> klassiek verlopende<br />
gevallen gekenmerkt wordt door de trias: oogbeweg<strong>in</strong>gsstoornissen, loopstoornissen<br />
(ataxie) en verwardheid. De oorzaak is een ernstig gebrek aan thiam<strong>in</strong>e. Dit is een co-enzym<br />
bij allerlei vitale processen en een ernstig gebrek leidt daarom tot een cellulair energietekort,<br />
focale acidose, een plaatselijke toename van glutamaat en uite<strong>in</strong>delijk celdood (Mart<strong>in</strong> en<br />
S<strong>in</strong>gleton 2003[26]). Als gevolg daarvan treden puntbloed<strong>in</strong>gen op, vooral <strong>in</strong> de corpora<br />
mamillaria, de thalamus en allerlei andere structuren rond de derde en vierde ventrikel.<br />
Prevalentiecijfers en <strong>in</strong>cidentiecijfers zijn moeilijk te geven. Dat heeft te maken met het feit<br />
dat de kl<strong>in</strong>ische diagnose “Wernicke-encephalopathie” moeilijk met zekerheid te stellen is.<br />
Slechts <strong>in</strong> een kle<strong>in</strong>e m<strong>in</strong>derheid van de gevallen presenteert het beeld zich met de bekende<br />
trias (Torvik et al., 1982; Reuler et al. 1985; Brew, 1986; Harper, 1986; Victor et al., 1989).<br />
Harper [5] (1986) liet zien dat bij slechts 16% van de patiënten waarbij de obductie de pathologisch-anatomische<br />
afwijk<strong>in</strong>gen van een doorgemaakte Wernicke-encephalopathie aan het<br />
licht bracht, tijdens het leven een klassieke Wernicke-trias was opgetreden.<br />
De prognose van een Wernicke encephalopathie hangt vooral af van de snelheid waarmee<br />
het thiam<strong>in</strong>egebrek wordt gecompenseerd (Thomson, 2000[19]). Onbehandeld of te laat<br />
behandeld leidt een Wernicke-encephalopathie <strong>in</strong> veel gevallen tot de dood. Na behandel<strong>in</strong>g<br />
verdwijnen of verm<strong>in</strong>deren de oogbeweg<strong>in</strong>gsstoornissen, de verwardheid en de loopstoornissen<br />
meestal snel. Bij de meerderheid van de patiënten blijft echter een syndroom van<br />
Korsakov, een cerebellaire degeneratie en/of een polyneuropathie bestaan.<br />
Conclusie<br />
Niveau 3<br />
Een Wernicke-encephalopathie presenteert zich vaak atypisch.<br />
C Harper 1986[31], Cook 1998[25], Torvik 1982[27], Reuler 1985[32];<br />
Brew 1986[33]; Victor 1989[34]<br />
25<br />
30<br />
35<br />
Aanbevel<strong>in</strong>g<br />
Door de atypische presentatie is de diagnose “Wernicke-encephalopathie” moeilijk te stellen.<br />
Daarom wordt geadviseerd om direct met de behandel<strong>in</strong>g te beg<strong>in</strong>nen wanneer men heeft<br />
vastgesteld dat er een serieuze verdenk<strong>in</strong>g bestaat op deze aandoen<strong>in</strong>g (zie aanbevel<strong>in</strong>g op<br />
volgende pag<strong>in</strong>a) of wanneer er een verhoogd risico bestaat (zie aanbevel<strong>in</strong>g op volgende<br />
pag<strong>in</strong>a).<br />
Van een verhoogd risico is sprake bij:<br />
1. alcoholisten die zichzelf verwaarlozen,<br />
2. alcoholisten bij wie cognitieve stoornissen worden vastgesteld, en<br />
3. alcoholisten met loopstoornissen of een polyneuropathie.<br />
Van een verdenk<strong>in</strong>g op een Wernicke-encephalopathie is sprake bij iedere alcoholist met<br />
acute of subacute, significante verander<strong>in</strong>g van (1) bewustzijn, (2) cognitie, (3) looppatroon,<br />
of (4) oogbeweg<strong>in</strong>gen (nystagmus, dubbelzien).<br />
40<br />
Dat thiam<strong>in</strong>e een effectieve behandel<strong>in</strong>g is voor een Wernicke-encephalopathie, staat al<br />
heel lang vast (Victor 1989[34]). Moderne kl<strong>in</strong>ische studies zijn er echter niet en kunnen om<br />
ethische redenen ook nooit meer uitgevoerd worden. De discussie gaat daarom alleen nog<br />
<strong>Concept</strong> multidiscipl<strong>in</strong>iare <strong>richtlijn</strong> stoornissen <strong>in</strong> het gebruik van alcohol, 2007 145