Concept Multidisciplinaire richtlijn Stoornissen in ... - GGZ-richtlijnen
Concept Multidisciplinaire richtlijn Stoornissen in ... - GGZ-richtlijnen
Concept Multidisciplinaire richtlijn Stoornissen in ... - GGZ-richtlijnen
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
1. Directe effecten van alcoholmisbruik<br />
5<br />
10<br />
15<br />
20<br />
25<br />
30<br />
35<br />
a. Gevolgen van de toxische werk<strong>in</strong>g van alcohol<br />
Bij dierexperimenteel onderzoek leidt alcoholmisbruik tot beschadig<strong>in</strong>g en atrofie van de<br />
grijze (neuronen) en de witte stof (axonen) van het zenuwstelsel. Het is niet duidelijk wat de<br />
bijdrage van deze directe toxische effecten aan de uite<strong>in</strong>delijke (gedrags)neurologische<br />
stoornissen bij de mens is, omdat de gevolgen daarvan <strong>in</strong> de praktijk niet af te grenzen zijn<br />
van de gevolgen van alcoholonttrekk<strong>in</strong>g en vitam<strong>in</strong>egebrek. In de moderne literatuur wordt<br />
desalniettem<strong>in</strong> geconcludeerd dat alcohol via directe toxische effecten leidt tot cognitieve<br />
achteruitgang, gedragsverander<strong>in</strong>g en cerebrale atrofie (Crews 1999[3], Oscar-Berman<br />
2003[4], Harper 2005[5]).<br />
Bij neuropsychologisch onderzoek na chronisch alcoholmisbruik worden significante maar<br />
overwegend milde cognitieve beperk<strong>in</strong>gen gevonden: vooral executieve functiestoornissen<br />
en visuo-constructieve stoornissen. Bij functieonderzoek zijn aanwijz<strong>in</strong>gen gevonden voor<br />
dysfunctie van de hippocampus, de frontale cortex en het cerebellum (White 2000[6]; Moselhy<br />
2001[7]; Oscar-Berman 2003[4]; Scheurich 2005[8]). De cognitieve stoornissen en<br />
karakterverander<strong>in</strong>gen die gepaard gaan met chronisch alcoholmisbruik, verdwijnen ten dele<br />
na een abst<strong>in</strong>entieperiode van enkele weken tot maanden, mits er geen sprake is van ernstige<br />
secundaire of bijkomende pathologie. Het kan echter veel langer dan een jaar duren<br />
voordat de maximale verbeter<strong>in</strong>g is bereikt (Sullivan 2000[9]; Bates 2002[10]).<br />
In de literatuur is regelmatig sprake van een “alcoholdementie” of “alcoholische dementie”,<br />
niet te verwarren met Wernicke-encephalopathie, zie verder. Dit beeld is echter niet goed<br />
gedef<strong>in</strong>ieerd. Volgens sommige auteurs is het zeldzaam, volgens andere de meest voorkomende<br />
vorm van dementie na de ziekte van Alzheimer, terwijl er ook auteurs zijn die beweren<br />
dat het beeld helemaal niet bestaat (Smith 1995[11]). De best onderbouwde conclusie is<br />
op dit moment dat alcoholische dementie als specifiek ziektebeeld niet bestaat. Victor en<br />
medewerkers (Victor [12]) onderzochten de neuropathologische data van overleden patiënten<br />
uit hun eigen onderzoekspopulatie die de diagnose “alcoholische dementie” hadden gekregen,<br />
en analyseerden ook de kl<strong>in</strong>ische, psychologische, radiologische en pathologische<br />
data uit de literatuur met betrekk<strong>in</strong>g tot “alcoholische dementie.” In alle gevallen bleek er<br />
sprake te zijn van een secundaire, aan alcoholmisbruik gerelateerde aandoen<strong>in</strong>g of van een<br />
toevallig associatie met een andere aandoen<strong>in</strong>g die de dementie kon verklaren. Ze vonden<br />
geen enkel geval van een primaire alcoholische dementie, waarbij de cognitieve achteruitgang<br />
volledig kon worden toegeschreven aan de directe toxische effecten van alcohol en dat<br />
gekenmerkt werd door karakteristieke neuropathologische afwijk<strong>in</strong>gen.<br />
Conclusies<br />
Niveau 3<br />
Chronisch alcoholmisbruik kan leiden tot cognitieve stoornissen. Na een<br />
alcoholabst<strong>in</strong>entie van weken tot maanden kunnen deze stoornissen<br />
sterk verbeteren.<br />
B Sullivan, 2000[9];<br />
C Bates, 2002[10]<br />
140 <strong>Concept</strong> multidiscipl<strong>in</strong>iare <strong>richtlijn</strong> stoornissen <strong>in</strong> het gebruik van alcohol, 2007