Concept Multidisciplinaire richtlijn Stoornissen in ... - GGZ-richtlijnen

Conclusie
Niveau 4
Patiënten met ADHD en een alcoholverslaving doen het in de behandeling van
de verslaving slechter dan alcoholverslaafden zonder ADHD.
D Wilens, 1998
5
10
15
20
Overige overwegingen
Het Trimbos-instituut heeft in 2004 een protocol ADHD bij verslaving gepubliceerd, met adviezen
gebaseerd op de beschikbare kennis, grotendeels bij drugsgebruikers (Glind, G.v.d.
et al, 2004). Het protocol is te downloaden via www.adhdbijvolwassenen.nl
Aanbevelingen
Vooralsnog wordt geadviseerd bij de combinatie alcohol – ADHD het “Protocol ADHD bij verslaving”
van het Trimbos-instituut te volgen.
Aangezien het er op lijkt dat er veel onderbehandeling plaatsvindt moet de diagnose ADHD
overwogen worden bij patiënten die zich vanwege stoornissen in het gebruik van alcohol
melden bij de hulpverlening.
De diagnostiek kan problemen geven aangezien veel klachten van chronisch misbruik van
stoffen en van persoonlijkheidsstoornissen de symptomen van ADHD kunnen imiteren. Een
proefbehandeling in een gecontroleerd abstinente periode kan dan een aanvaardbare strategie
zijn.
De medicatie moet per patiënt zorgvuldig getitreerd worden, aangezien er veel individuele
verschillen bestaan wat betreft de effecten.
Wel moet men rekening houden met het eventueel weglekken van ADHD-medicatie naar de
zwarte markt.
25
30
35
40
Bipolaire stoornis
Bespreking literatuur
Patiënten met een bipolaire stoornis hebben een verhoogd risico verslaafd te raken aan alcohol
of drugs [Goldberg 2001, Frye 2006]. Deze comorbide verslaving kan leiden tot een
meer gevarieerd en complexer klinisch beeld, versnelde relapse, verergering van de depressieve
symptomen, slechtere reactie op lithium, verslechterde functionaliteit (functional disability)
en een verhoogd suïciderisico.
Aangezien het medicament van keus bij de bipolaire stoornis lithium is en alcoholverslaving
ook kenmerken vertoont van ontremd gedrag is onderzocht of lithium een positief effect zou
kunnen hebben op het drinkgedrag van alcoholisten. Dit is echter niet gebleken [Frye e.a.
2006]. Deze onderzoeken betreffen echter alcoholisten zonder bipolaire stoornis. Geller
[1998] vond wel een positief effect van lithium op middelengebruik bij een RCT met 25 adolescenten
[leeftijd gemiddeld 16 jaar] met een bipolaire stoornis en middelenmisbruik. De
kans is niet zo groot dat daar veel langdurig verslaafde alcoholisten bij waren.
In de review van Goldberg worden anticonvulsant mood stabilizers [stemmingsstabiliserende
anti-epileptica] aanbevolen boven lithium voor alcoholisten met een bipolaire stoornis (hij
baseert zich op Goldberg et al., 1999, het gaat hier om een enkele retrospectieve studie van
114 Concept multidiscipliniare richtlijn stoornissen in het gebruik van alcohol, 2007