Angststoornissen - Vereniging EMDR Nederland

PANIEKSTOORNIS MET OF ZONDER AGORAFOBIE
format vooralsnog niet minder effectief te zijn dan individuele behandeling (Craske,
1999).
PM is zeer effectief bevonden ten aanzien van paniek. De effectiviteit van uitsluitend
PM ten aanzien van vermijding is echter niet heel duidelijk. Bovendien zijn de effecten
ten aanzien van paniek doorgaans minder bij patiënten die tevens sterk agorafobisch
zijn (Craske, 1999). Het lijkt daarom zinvol om PM te laten volgen door exposure in
vivo, wanneer naast paniek tevens sprake is van meer dan milde vermijding. De
gangbare rationale is dat patiënten na een periode ‘droog oefenen’ hun anti-paniek
vaardigheden tijdens exposure kunnen toepassen in ‘situaties waarin het er werkelijk
om gaat’. Ondanks de ‘logica’ van deze handelswijze wordt in onderzoek tot nu slechts
zelden een meerwaarde gevonden voor PM+EV boven uitsluitend EV bij paniekpatiënten
met tevens ernstige agorafobie (Craske, 1999).
Aanbeveling
Bij paniekstoornis, al dan niet met agorafobie, is PM de aangewezen psychologische
interventie wanneer angst voor paniek en het regelmatig
vóórkomen van paniek het klinisch beeld in belangrijke mate bepalen.
Anders dan het geval is bij exposure in vivo bestaat nog geen algemeen
geaccepteerde ‘standaardmethode’. Vooralsnog wordt geadviseerd methodes
te gebruiken die voldoen aan een voldoende combinatie van de
hierboven beschreven kenmerken (herinterpretatie, coping en blootstelling
aan interne sensaties). Paniekmanagement moet worden toegepast
gedurende een periode van één tot drie maanden. Patiënten moeten
daarnaast frequent oefenen buiten de therapiezittingen. Er zijn geen
overwegende bezwaren tegen PM in groepsverband.
4.2.4.3 Duurzaamheid
Wetenschappelijke onderbouwing
In diverse RCT’s is aangetoond dat de effecten van PM gedurende minimaal een jaar
behouden blijven (Clark, 1996; Craske, 1999; Oei, 1999). Ook in een meta-analyse
bleef de effectiviteit van PM op langere termijn bestaan, ondanks het feit dat betrekkelijk
weinig studies met PM die bovendien qua inhoud nogal van elkaar verschilden in
de analyse waren opgenomen (Bakker et al., 1998). Toch leert nadere bestudering
dat in de follow-up periode nogal wat individuele schommelingen kunnen optreden
(Craske, 1999).
Conclusie
Niveau 1
De effecten van PM zijn, zeker die op middellange termijn,
behoorlijk duurzaam, al kunnen er individuele variaties optreden.
Over de effecten op zeer lange termijn (meer dan
vijf jaar) zijn geen gegevens bekend.
A1 Bakker et al., 1998; A2 Clark, 1996, Craske, 1999, Oei,
1999
Overige overwegingen
Het onderzoek naar de effectiviteit van PM is van nog betrekkelijk recente datum.
Mede omdat verschillende varianten van PM effectief blijken te zijn, lijkt de methode
nog niet te zijn ‘uitontwikkeld’. Het is denkbaar dat binnen afzienbare tijd nog betere
varianten van PM worden ontwikkeld, ook met betrekking tot de duurzaamheid van de
effecten. PM moet wel gedurende een langere periode worden gegeven. Intensieve
training gedurende minimaal een maand lijkt daarbij het minste.
54