Angststoornissen - Vereniging EMDR Nederland

PANIEKSTOORNIS MET OF ZONDER AGORAFOBIE
Overige overwegingen
Er is veel voor te zeggen om exposure in vivo uiteindelijk in een zelf-gecontroleerd
format toe te passen. De behandelaar moet wel goede instructies geven voor en tijdens
de behandeling en de patiënt enthousiasmeren.
Het maakt geen verschil of exposure verder individueel wordt uitgevoerd of in groepsverband.
Op dit punt kan dus rekening worden gehouden met de wensen van de patient
en met wensen ten aanzien van efficiency.
Aanbeveling
Exposure in vivo moet dagelijks worden toegepast gedurende minimaal
een uur per keer. De behandeling moet minimaal tien weken worden volgehouden.
Het is van belang dat de patiënt uiteindelijk alleen en zelfstandig
exposure uitvoert. Het is wel van belang dat de therapeut nauw
betrokken is bij het opstellen van het exposureprogramma en bij het
monitoren ervan. Wanneer het risico op drop out hoog wordt ingeschat
kunnen intensiteit en frequentie van de exposurebehandeling naar beneden
worden bijgesteld.
4.2.3.3 Duurzaamheid
Wetenschappelijke onderbouwing
Er is betrekkelijk weinig follow-up onderzoek gedaan naar de effecten op langere termijn
van exposure in vivo. Bovendien kent het onderzoek dat is gedaan een aantal
problemen. Er is dikwijls weinig zicht op de vraag of en in hoeverre aanvullende behandelingen
hebben plaatsgevonden na de behandeling waarvan men het lange termijn
effect onderzoekt. Nogal wat patiënten gaan tijdens de follow-up fase verloren
voor het onderzoek. Ook de wijze waarop veel onderzoek wordt uitgevoerd (telefonisch
of per post) staat al te harde conclusies over de duurzaamheid niet toe.
Voor zover er onderzoeksgegevens zijn, blijken de effecten van exposure in vivo op
paniekstoornis met of zonder agorafobie over het algemeen duurzaam te zijn (Bakker,
Van Balkom, Spinhoven et al., 1998; Marks, 1987; Emmelkamp, 1994; Emmelkamp
et al., 2000).
Conclusie
Niveau 1
Het is aangetoond dat de effecten van exposure in vivo op
paniekstoornis met of zonder agorafobie over het algemeen
duurzaam zijn
A1 Bakker, van Balkom, Spinhoven et al., 1998; A2 Marks,
1987; Emmelkamp, 1994; Emmelkamp et al., 2000
Overige overwegingen
Exposure in vivo is een methode die ook op langere termijn effectief blijft. Dat neemt
niet weg dat over de duurzaamheid toch de nodige onzekerheid bestaat. Er is niet zo
heel veel onderzoek gedaan en dat onderzoek kent bovendien de nodige technische
problemen. Bovendien staat vast dat een aantal patiënten terugvalt in de periode na
een aanvankelijk geslaagde behandeling (Craske, 1999). Hoewel het toevoegen van
cognitieve gedragstherapie (Otto et al., 1993; Bruce et al., 1999) of kortdurende psychodynamische
therapie (Wiborg & Dahl, 1996) aan een op paniek gerichte medicamenteuze
behandeling een terugvalvoorkómend effect kan hebben, is niet duidelijk
welke factoren daarvoor precies zorgen. Het is al evenmin duidelijk welke maatregelen
men moet nemen bij daadwerkelijke terugval na een aanvankelijk succesvolle
behandeling. In de praktijk zoekt men het doorgaans in maatregelen die passen bij
‘good clinical practice’. Daartoe kunnen worden gerekend: een beperkt aantal, over
een wat langere periode gespreide vooraf vastgelegde terugkomdagen, aan goede
51