Angststoornissen - Vereniging EMDR Nederland

PANIEKSTOORNIS MET OF ZONDER AGORAFOBIE
Conclusie
Niveau 1
Alprazolam en clonazepam blijven effectief op lange termijn.
De dagdosering kan soms worden verlaagd.
Aanbeveling
A2 Ballenger; A2 Burrows et al; C Pollack et al
Nadat de benzodiazepine na enige dagen tot weken effectief gebleken is,
wordt de patiënt langdurig doorbehandeld. De dagdosering wordt in eerste
instantie minimaal een jaar gehandhaafd, en kan daarna zo mogelijk
worden verlaagd. Dit wordt langzaam, in stappen van drie maanden gedaan,
waarbij eventuele terugval goed in de gaten gehouden moet worden.
Ook dient de patiënt gewaarschuwd te worden voor onthoudingsverschijnselen.
Deze dienen onderscheiden te worden van recidiefklachten
van de paniekstoornis. Bij onthoudingsverschijnselen is het beleid:
uitleg geven en expectatief, zo nodig de afbouw iets vertragen maar wel
continueren; bij recidiveren van de paniekstoornis is het beleid: weer terug
naar die dosering waarop er geen verschijnselen van de paniekstoornis
waren en langer doorbehandelen.
Literatuur
Ballenger JC. Long-term treatment of panic disorder. J Clin Psychiatry 1991: 52(suppl 2): 18-23.
Burrows GD, Judd FK, Norman TR. Long term drug treatment of panic disorder. J Psychiatr Res 1992;
27 (suppl 1): 111-125.
Pollack MH, Tesar GE, Rosenbaum JF, Spier SC. Clonazepam in the treatment of panic disorder and
agoraphobia: a one-year follow-up. J Clin Psychopharmacol 1986; 6: 302-304.
4.1.7 Conclusie keuze volgorde farmacotherapie van de paniekstoornis
Uit het eerder besprokene blijkt er op grond van effectiviteit geen voorkeur te bestaan
voor een van de groepen farmaca. Ook binnen de groepen lijkt de effectiviteit vergelijkbaar.
Een uitzondering vormen de TCA’s, waarbij een voorkeur bestaat voor clomipramine
ten opzichte van imipramine. Op grond van tolerantie en veiligheid spreekt
de werkgroep een voorkeur uit voor SSRI's als eerste keuze preparaat, gevolgd door
TCA's, voor zover er thans inzicht bestaat. Aangezien de keuze voor een van beide
groepen farmaca mede gebaseerd is op basis van bijwerkingen, comorbiditeit en comedicatie
kan naar de mening van de werkgroep in sommige situaties echter gemotiveerd
worden afgeweken van deze voorkeur voor SSRI's en kan de behandeling gestart
worden met TCA's gevolgd door SSRI's.
Daarop volgen de benzodiazepinen. De MAOI’s hebben vrijwel geen toepassingsgebied,
en moeten worden gereserveerd voor therapie-resistente patiënten (en alleen in
de tweede of derde lijn).
De werkgroep adviseert dan ook de volgende stappenvolgorde:
• Stap 1: een SSRI
• Stap 2: een ander SSRI
• Stap 3: clomipramine
• Stap 4: een benzodiazepine
• Stap 5: een MAOI
Vanaf stap 3 of 4 dient altijd ook gedragstherapie overwogen te worden, als dat al
niet eerder gedaan is.
48