Angststoornissen - Vereniging EMDR Nederland

PANIEKSTOORNIS MET OF ZONDER AGORAFOBIE
tietijdvertraging, cognitieve stoornissen (anterograde amnesie) en bij oudere patiënten
een toegenomen valneiging.
Alprazolam is dubbelblind vergeleken met diazepam en lorazepam (5). Er werden
geen significante verschillen gevonden.
De benzodiazepinen zijn een tiental maal dubbelblind vergeleken met imipramine. Het
betreft voornamelijk onderzoek met alprazolam. Na 6 weken werd geen significant
verschil gevonden op de parameters paniek, agorafobie, depressie en angst. Het verschil
zat in de uitvallers (15% versus 27%), en in de bevinding dat de benzodiazepinen
al binnen enige dagen effectief zijn, terwijl de effectiviteit voor imipramine pas na
enige weken ontstaat. In een analyse waarin het verschil in voortijdige uitvallers werd
meegewogen, werd eveneens geen significant verschil gevonden (6).
De bijwerkingen reactietijdvertraging en cognitieve stoornissen kunnen een negatieve
invloed hebben op de leereffecten binnen gelijktijdige gedragstherapie. Dit negatieve
effect treedt niet op bij de combinatie SSRI en gedragstherapie.
Conclusie
Niveau 1
De benzodiazepinen alprazolam, clonazepam, diazepam en
lorazepam zijn effectief bij de behandeling van de paniekstoornis
en relatief veilig. Er is geen verschil in effectiviteit
tussen deze middelen, noch tussen benzodiazepinen en
imipramine. Door bijwerkingen valt ongeveer 15% van de
behandelde patiënten voortijdig uit. Nadelen zijn de afhankelijkheid
die optreedt bij langdurig gebruik en de bijwerkingen.
Deze bijwerkingen kunnen ook een negatief effect hebben
op gelijktijdige cognitieve gedragstherapie.
Aanbeveling
A2 Cross-National Collaborative Panic Study; A1 van Balkom
et al; A1 van Balkom et al
De benzodiazepinen alprazolam, clonazepam, diazepam en lorazepam
zijn in de farmacotherapie van paniekstoornis met of zonder agorafobie
effectief gebleken. Vanwege afhankelijkheid zijn deze middelen echter
niet eerste keuze, en moeten ze na SSRI’s en TCA’s worden gegeven. De
arts dient de patiënt over de bijwerkingen en het risico op afhankelijkheid
uitgebreid te informeren. Het lijkt zinnig voordat benzodiazepinen
worden gegeven eerst cognitieve gedragstherapie toe te passen.
Zoals besproken bij de SSRI’s en de TCA’s kunnen benzodiazepinen ook
op zonodig basis kortdurend toegevoegd worden bij initiatie van de behandeling
met een SSRI of een TCA om de initiële angsttoename op te
vangen.
Literatuur
Balkom AJLM van, Bakker A, Spinhoven Ph, Blaauw BM JW, Smeenk S, Ruesink B. A meta-analysis of
the treatment of panic disorder with or without agoraphobia: A comparison of psychopharmacological,
cognitive-behavioral and combination treatments. J Nerv Ment Dis 1997; 185: 510-516.
Balkom AJLM van , Nauta M, Bakker A. Meta-analysis on the treatment of panic disortder with agoraphobia:
review and re-examination Clin Psychol Psychother 1995; 2: 1-14.
Cross-National Collaborative Panic Study. Drug treatment of panic disorder. Comparative efficacy of
alprazolam, imipramine, and placebo. Br J Psychiatry 1992; 160: 191-202.
Dunner DL, Ishiki D, Avery DH, Wilson LG, Hyde TS. Effect of alprazolam and diazepam on anxiety
and panic attacks in panic disorder: a controlled study. J Clin Psychiatry 1986; 4: 458-460.
Schweitzer E, Pohl R, Balon R. Lorazepam versus alprazolam in the treatment of panic disorder. Pharmacopsychiatry
1990; 23: 90-93.
Tesar GE, Rosenbaum JF Pollack MH. Double-blind, placebo-controlled comparison of clonazpam and
alprazolam for panic disorder. J Clin Psychiatry 1991; 52: 69-76.
46