Angststoornissen - Vereniging EMDR Nederland

PANIEKSTOORNIS MET OF ZONDER AGORAFOBIE
Conclusie
Niveau 2
Het is aannemelijk dat de MAOI fenelzine effectief is bij de
behandeling van paniekstoornis in een dosering tussen 40
en 60 mg per dag. Er is geen verschil gevonden met de
TCA imipramine. Fenelzine is minder veilig dan TCA’s en
SSRI’s en wordt minder goed getolereerd, hetgeen blijkt
uit een voortijdige uitval door bijwerkingen van ongeveer
50%. I.v.m. mogelijke interactie met tyramine in voedsel
is altijd een dieetadvies noodzakelijk. Gegevens over het
effect op lange termijn ontbreken.
B Tyrer et al; B Sheehan et al
Overige overwegingen
In de klinische praktijk blijkt dat de medicatie langzaam moet worden ingeslopen om
bijwerkingen te verminderen. Bij zorgvuldige begeleiding kan het uitvalpercentage
sterk verminderd worden. Voor instelling op de MAOI wordt de patiënt meestal klinisch
opgenomen. Uit de klinische praktijk blijkt dat fenelzine bij gebleken effectiviteit
langdurig moet worden voorgeschreven, conform de SSRI’s en de TCA’s. Opgemerkt
dient nog te worden dat MAOI’s alleen op artsenverklaring kunnen worden voorgeschreven.
De mening van de Werkgroep is dat dit een psychiater dient te zijn.
Aanbeveling
De MAOI fenelzine is beperkt onderzocht op effectiviteit bij de paniekstoornis.
Aangezien fenelzine in vergelijking met TCA’s en SSRI’s minder
goed verdragen wordt, meer uitval laat zien door bijwerkingen en minder
veilig is, wordt eerst behandeld met een middel uit groep van de SSRI’s
en TCA’s. Zelfs is het aan te raden eerst een van de benzodiazepinen te
proberen alvorens met fenelzine wordt gestart. In ieder geval moet een
patiënt behandeld zijn met cognitieve gedragstherapie. Bij gebleken effectiviteit
dient fenelzine langdurig te worden voorgeschreven. Wanneer
men uiteindelijk in de fase van een MAOI beland is, is een zeer langdurige
onderhoudsbehandeling te overwegen.
Literatuur
Sheehan DV, Ballenger JC, Jacobson G. Treatment of endogenous anxiety with phobic, hysteric and
hypochondriacal symptoms. Arch Gen Psychiatry 1980; 37: 51-59.
Tyrer P, Candy J, Kelly D. A study of the clinical effects of phenelzine and placebo in the treatment of
phobic anxiety. Psychopharmacologia 1973; 32: 237-254.
4.1.6 Benzodiazepinen
4.1.6.1 Effectiviteit
Wetenschappelijke onderbouwing
De benzodiazepinen alprazolam, clonazepam, diazepam en lorazepam zijn effectief
bevonden in placebogecontroleerd onderzoek (1-4). Er zijn enige open studies met
andere benzodiazepinen gerapporteerd. Met een behandeling met deze benzodiazepinen
wordt 60% van de patiënten paniekvrij. Het effect is direct te evalueren wanneer
de streefdosis is bereikt (zie aldaar). Onder invloed van benzodiazepinen verbeteren
paniekaanvallen in ernst en frequentie, vermindert agorafobisch vermijdingsgedrag,
evenal diffuse angstklachten. Somberheidsklachten verbeteren echter niet significant
(5). Benzodiazepinen worden over het algemeen goed verdragen en zijn veilig in het
gebruik. Slechts weinig patiënten (ongeveer 15%) vallen voortijdig uit vanwege bijwerkingen
(6). De meest voorkomende voorbijgaande bijwerking is sufheid. Bij langer
gebruik geven benzodiazepinen afhankelijkheid (lichamelijk en psychisch), een reac-
45