Angststoornissen - Vereniging EMDR Nederland

PANIEKSTOORNIS MET OF ZONDER AGORAFOBIE
schijnselen dienen onderscheiden te worden van die van een recidief van de paniekstoornis.
Bij het eerste is het beleid: uitleg geven en expectatief, zonodig de afbouw
iets vertragen; bij recidiveren van de paniekstoornis is het beleid: weer terug naar die
dosering waarop er geen verschijnselen van de paniekstoornis waren en langer doorbehandelen.
Aanbeveling
Nadat TCA’s na 6 weken effectief gebleken zijn, wordt de patiënt langdurig
doorbehandeld. De dagdosering wordt in eerste instantie minimaal
een jaar gehandhaafd, en kan daarna zo mogelijk worden verlaagd. Dit
wordt langzaam, in stappen van drie maanden gedaan, waarbij eventuele
terugval goed gemonitord wordt. Ook dient de patiënt gewaarschuwd te
worden voor onthoudingsverschijnselen. Bij dit laatste is het beleid: uitleg
geven en expectatief, zo nodig de afbouw iets vertragen maar wel
continueren; bij recidiveren van de paniekstoornis is het beleid: weer terug
naar die dosering waarop er geen verschijnselen van de paniekstoornis
waren en langer doorbehandelen.
Literatuur
Curtis GC, Massana J, Udina C, et al. Maintanance drug therapy in panic disorder. J Psychiatr Res
1993; 27(suppl 1):111-125.
Lecrubier Y, Judge R, The Collaborative Paroxetine Panic Study Investigators. Long-term evaluation of
paroxetine, clomipramine and placebo in panic disorder. Acta Psychiatr Scand 1997; 95:153-160.
Mavissakalian M & Perel, JM. Clinical experiments in maintenance and discontinuation of imipramine
therapy in panic disorder with agoraphobia. Arch Gen Psychiatry 1992; 49: 318-323.
4.1.5 MAOI’s
4.1.5.1 Effectiviteit, dosering, lange termijn
Wetenschappelijke onderbouwing
De MAOI fenelzine is tweemaal dubbelblind onderzocht bij de paniekstoornis en effectiever
gebleken dan placebo (1,2). Tranylcypromine is niet onderzocht. Aangezien de
studies met fenelzine zijn uitgevoerd voor het verschijnen van de DSM-III, zijn de
criteria voor paniekstoornis niet gebruikt. In beide studies werd fenelzine gegeven in
een dosering van 45 mg per dag. Waarschijnlijk heeft een deel van de patiënten een
hogere dagdosis nodig. Er was relatief veel vroegtijdige uitval (ongeveer 50%). Het
effect is te evalueren na 4 weken behandeling met een dosering tussen 40 en 60 mg
per dag. Aangeraden wordt fenelzine in te sluipen en te starten met 10 mg. Er zijn
geen dosis-effect studies verricht. Onder invloed van fenelzine verbeteren paniekaanvallen
in ernst en frequentie, vermindert agorafobisch vermijdingsgedrag, evenals
depressieve klachten en diffuse angstklachten. Fenelzine heeft een groot nadeel: patienten
moeten zich zeer strikt aan een tyraminevrij dieet houden, vanwege een levensbedreigende
interactie met tyramine in voedsel. Veel gerapporteerde (tot 50%)
bijwerkingen zijn: hypotensie, slapeloosheid en droge mond. Ook worden seksuele
functiestoornissen gemeld (20%). Vanwege de genoemde interactie met tyramine
moet het voorschrijven van de MAOI fenelzine bij paniekstoornis slechts gereserveerd
worden voor zeer ernstige, therapieresistente patiënten.
De effectiviteit van fenelzine is eenmaal met die van imipramine dubbelblind vergeleken.
Beide middelen waren even effectief (2).
Over de lange termijn effectiviteit zijn geen wetenschappelijke gegevens bekend.
44