Angststoornissen - Vereniging EMDR Nederland

PANIEKSTOORNIS MET OF ZONDER AGORAFOBIE
Aanbeveling
De TCA’s clomipramine en imipramine zijn in de farmacotherapie van paniekstoornis
met of zonder agorafobie effectieve middelen. Aangezien de
TCA’s clomipramine en imipramine in vergelijking met SSRI’s minder
goed verdragen worden, meer uitval laten zien door bijwerkingen, minder
veilig zijn en mogelijk minder effectief, wordt eerst behandeld met
een middel uit groep van de SSRI’s. Pas bij gebleken ineffectiviteit of intolerantie
van de SSRI’s wordt een van de TCA’s, en dan bij voorkeur
clomipramine, voorgeschreven.
Literatuur
Bakker A, van Dyck R, Spinhoven Ph, van Balkom AJLM. Paroxetine, clomipramine, and cognitive
therapy in the treatment of panic disorder. J Clin Psychiatry 1999; 60: 831-838.
Bakker, A., van Balkom, A.J.L.M., Spinhoven, Ph. (2001). SSRIs vs. TCAs in the treatment of panic
disorder: a meta-analysis. Acta Psychiatr Scand. 2002 Sep;106(3):163-7.
Cross-National Collaborative Panic Study. Drug treatment of panic disorder. Comparative efficacy of
alprazolam, imipramine, and placebo. Br J Psychiatry 1992; 160: 191-202.
Lecrubier Y, Bakker A, Judge R, Collaborative Paroxetine Investigators. A comparison of paroxetine,
clomipramine and placebo in the treatment of panic disorder. Acta Psychiatr Scand 1997; 95: 145-
152.
Modigh K, Westberg P, Eriksson E. Superiority of clomipramine over imipramine in the treatment of
panic disorder. J Clin Psychopharmacol 1992; 12: 251-261.
Gentile V, Lotufo-Neto F, Andrade L. Clomipramine, a better reference drug for panic/agoraphobia. 1.
Effeciveness comparison with imipramine. J Psychopharmacol 1993; 7: 316-324.
Wade AG, Lepola U, Koponen HJ, Pedersen V, Pedersen T. The effect of citalopram in panic disorder.
Brit J Psychiatry 1997; 170: 549-553.
4.1.4.2 Dosering
Wetenschappelijke onderbouwing
Slechts bij imipramine is een dosiseffect studie verricht. Hieruit bleek een significant
positieve dosisrespons relatie te bestaan. Patiënten die een dagdosering kregen van
1,5 mg/kg of 3,0 mg/kg verbeterden significant meer dan zij die ingesteld werden op
een lagere dosering van 0,5 mg/kg. Met een goed effect correleerde een plasmaspiegel
tussen 110 en 140 mg/ml (1). Bij clomipramine is geen dosis-effect onderzoek
verricht.
Conclusie
Niveau 3
Van de TCA imipramine is een dagdosering tussen 1,5 en
3,0 mg/kg en een plasmaspiegel tussen 110 en 140
mg/ml geassocieerd met een significant hoger effect dan
hogere of lagere doseringen of plasmaspiegels. Bij clomipramine
zijn geen dosis-effect studies verricht. Ook
lagere doseringen kunnen in individuele gevallen effectief
zijn.
A2 Mavissakalian et al
Overige overwegingen
De aanbevolen dosering van clomipramine is afgeleid uit aanwezig placebogecontroleerd
onderzoek en klinische ervaring. Aangezien in de klinische praktijk meestal niet
gewerkt wordt met een dagdosering berekend aan de hand van het gewicht van de
patiënt en/of een plasmaspiegel, worden hieronder ook de gebruikelijke dagdoseringen
weergegeven. Bij individuele patiënten kan een lagere dosering dan de aanbevolen
dagdosering al effectief zijn. In de klinische praktijk blijkt dat de medicatie langzaam
moet worden ingeslopen om bijwerkingen zoals een mogelijke toename van
angstklachten te verminderen. Het lukt meestal de patiënt in 2 weken op een streefdosering
in te stellen. Zo nodig bij veel bijwerkingen langzamer instellen. De effectiviteit
wordt na 4 weken waarin de patiënt met de streefdosis is behandeld geëvalueerd.
42