Angststoornissen - Vereniging EMDR Nederland

PANIEKSTOORNIS MET OF ZONDER AGORAFOBIE
Literatuur
Holland RI, Fawcett J, Hoehn-Saric R. Long-term treatment of panic disorder with fluvoxamine in outpatiënts
who had completed double-blind trials. Neuropsychopharmacol 1994; 10 (suppl 3): 102.
Lecrubier Y, Judge R, Collaborative Paroxetine Study Investigators. Longterm evaluation of paroxetine,
clomipramine and placebo. Acta Psychiatr Scand 1997; 95: 153-160.
Lepola U, Wade AG, Leinonen EV, Koponen HJ, Frazer J, Sjodin I, Penttinen JT, Pedersen T, Lehto HJ.
A controlled, prospective, 1-year trial of citalopram in the treatment of panic disorder. J Clin Psychiatry.
1998; 59: 528-534.
4.1.4 TCA’s
4.1.4.1 Effectiviteit
Wetenschappelijke onderbouwing
In dubbelblinde placebogecontroleerde studies is de werkzaamheid van de TCA’s clomipramine
en imipramine bij de paniekstoornis ondubbelzinnig aangetoond (1,2).
Andere TCA’s zijn onvoldoende onderzocht (bijvoorbeeld amitriptyline) of onwerkzaam
bevonden (bijvoorbeeld maprotiline). De werkzaamheid lijkt vooral afhankelijk van de
serotonerge activiteit.
Met een behandeling met deze TCA’s wordt ongeveer 60% van de patiënten paniekvrij.
Het effect is te evalueren na 4 weken behandeling met de streefdosis (zie aldaar).
Onder invloed van TCA’s verbeteren paniekaanvallen in ernst en frequentie,
vermindert agorafobisch vermijdingsgedrag, evenals depressieve klachten en diffuse
angstklachten. TCA’s worden over het algemeen minder goed verdragen dan SSRI’s
en zijn onveilig bij overdosering. Gemiddeld valt 30% van de patiënten voortijdig uit
vanwege bijwerkingen (3). Frequent voorkomende bijwerkingen zijn: sufheid, droge
mond, transpireren, hartkloppingen, obstipatie, urine retentie, angsttoename, reactietijdvertraging.
Een deel hiervan, zoals de angsttoename, sufheid en de hartkloppingen,
is voorbijgaand. Ook kunnen seksuele functiestoornissen optreden. Deze zijn
dosis afhankelijk en volledig reversibel na staken van de middelen. Gewichtstoename
is eveneens een bekende bijwerking op termijn.
Tot op heden is de effectiviteit van imipramine met die van clomipramine dubbelblind
met vergeleken in 2 studies. Uit deze studies blijkt dat clomipramine significant effectiever
is dan imipramine (4,5).
Er zijn twee RCT’s verricht waarin de effectiviteit van citalopram (6) respectievelijk
paroxetine (7) vergeleken werd met die van clomipramine. De SSRI’s citalopram en
paroxetine bleken effectiever zijn clomipramine.
Conclusie
Niveau 1
Het is aangetoond dat de TCA’s clomipramine en imipramine
effectief zijn bij de behandeling van paniekstoornis. Er zijn
enige aanwijzingen dat clomipramine effectiever is dan
imipramine en dat de SSRI’s citalopram en paroxetine effectiever
zijn clomipramine. De TCA’s zijn minder veilig dan
SSRI’s en worden minder goed getolereerd, hetgeen blijkt
uit een voortijdige uitval door bijwerkingen van ongeveer
30%.
A1 Bakker et al; A2 Bakker et al; A2 Cross-National Collaborative
Panic Study; A2 Gentile et al; A2 Lecrubier et al; A2
Modigh et al; A2 Wade et al
Overige overwegingen
In de klinische praktijk blijkt dat vooral in de eerste weken van de behandeling bijwerkingen
van de TCA’s, en dan met name ook de angst- en paniektoename, prominent
aanwezig kunnen zijn. Goede voorlichting vooraf, langzame opbouw van de medicatie
en kortdurende additie op zonodig basis van een benzodiazepine kan de patient
ondersteunen de behandeling vol te houden.
41