Angststoornissen - Vereniging EMDR Nederland

DIAGNOSTIEK
het moment van invullen; angstdispositie betreft de meer continue aanwezigheid van
angst. Beide dimensies omvatten 20 items die met een vierpuntsschaal worden ingevuld
lopend van niet tot zeer veel (toestandsangst), resp. bijna nooit tot bijna altijd
(angstdispositie); de schalen zijn consistent, maar correleren onderling. De lijst is
geschikt om fluctuaties in het angstniveau te meten.
De Hamilton Angst Schaal (HAS of HAM-A, Bech e.a.,1986). Deze vragenlijst is een
semi gestructureerde beoordelingsschaal die de afgelopen 72 uur betreft. De schaal
omvat 14 items die gescoord worden van 0 tot 4. De operationalisering van de criteria
is door Bech e.a. (1986) uitgewerkt.
De HAS meet hoofdzakelijk algemene angst. Bech e.a. (1986) hebben ook een aanpassing
gemaakt waardoor ook paniekangst gemeten kan worden. De schaal omvat
een dimensie somatische angst en een dimensie psychische angst. De tussenbeoordelaar
betrouwbaarheid is behoorlijk. Er is een overlap met depressieschalen. Deze
schaal wordt vooral gebruikt in (psychofarmacologisch) effectonderzoek.
3.4.4.2 Vragenlijsten bedoeld voor specifieke stoornissen
• Paniekstoornis
De Body Sensation Questionnaire (BSQ; Chambless, Caputo, Bright & Callanger,
1984) is het meetinstrument bij uitstek wanneer men somatische aspecten van angst
wil meten. Deze vragenlijst bestaat uit 17 items en meet de angst voor verschillende
lichamelijke sensaties, die kunnen optreden tijdens angst of een paniekaanval. De
BSQ is een unidimensionele schaal met een goede interne consistentie (Arrindell,
1993).
De Agoraphobic Cognition Questionnaire (ACQ; Chambless, Caputo, Bright & Callanger,
1984) is met name geschikt voor het meten van de cognitieve dimensie van paniek.
De ACQ bestaat uit 14 items die de catastrofale cognities van de respondent
tijdens een angst of paniekaanval inventariseert. Aangegeven wordt hoe vaak een
cognitie voorkomt wanneer iemand angstig is. De ACQ bestaat uit twee dimensies:
sociaal, gedragsmatige bezorgdheid en fysieke bezorgdheid. Deze structuur wordt ook
in Nederlandse populatie terug gevonden (Arrindell, 1993).
De Mobility Inventory (MI; Chambless, Caputo, Jansin, Gracely & Williams, 1985). Met
deze vragenlijst wordt het vermijdingsgedrag van patiënten gemeten, zowel alleen als
in gezelschap van anderen.
De Fear Survey Schedule (FSS, Wolpe & Lang, 1964; Arrindell, 1980) bestaat uit 76
items en beschrijft verschillende fobische klachten. De FSS bestaat uit vijf subschalen:
sociale fobie, agorafobie, ziektevrees, angstige beelden over seks en agressie, en
vrees voor levende organismen. Deze subschalen werden ook in de Nederlandse populatie
worden gevonden (Arrindell et al., 1984). De FSS is geschikt om bij een respondent
de diversiteit en ernst van fobische klachten in kaart te brengen.
De Fear Questionnaire (FQ; Marks & Mathews, 1979) bestaat uit 21 vragen: een vraag
naar de belangrijkste fobie, drie subschalen (agorafobie, sociale fobie en bloedfobie)
bestaande uit 15 vragen over vermijding en nog vijf vragen over angst en depressie.
In de Nederlandse populatie werd met de FQ een voldoende betrouwbaarheid en begripsvaliditeit
gevonden (Arrindell, 1984). Het voordeel van deze veelgebruikte lijst is
dat snel de ernst van de klinische belangrijkste fobieën (agorafobie, sociale fobie en
bloed- ziekenhuisfobie) gemeten wordt.
• Hypochondrie
De Whitely Index (Pilovsky, 1967) bestaat uit 14 items en kan beschouwd worden als
een algemene maat voor hypochondrie. Oorspronkelijk werd een drie factor structuur
gebruikt: lichamelijke preoccupatie, ziekte fobie en ziekte overtuiging (Pilowsky,
1967). Psychometrische validatie studie op de Nederlandse populatie van Speckens et
al. (1995) liet één algemene factor voor hypochondrie zien. Deze korte vragenlijst is
een geschikte ernstmaat voor klinisch gebruik.
De Ziekte Attitude Schaal (ZAS, Illness Attitude Scales, IAS, Kellner, 1987) is een
vragenlijst voor hypochondrie bestaande uit 67 items. Oorspronkelijk was er een a-
priori 9 factor structuur (Kellner, 1987). Psychometrisch vervolgonderzoek liet een
vier factor structuur zien ( Ferguson & Daniel, 1994) en voor de Nederlandse popula-
32