Angststoornissen - Vereniging EMDR Nederland

DIAGNOSTIEK
gangspunten bij de keuze waren frequent gebruik in de praktijk en het feit dat voor
Nederland gegevens over de validiteit beschikbaar zijn. Een volledig overzicht, met
uitgebreide bespreking van de psychometrische kwaliteiten kan men vinden in de 7 de
editie van de Documentatie van Tests en Testresearch in Nederland (Evers et al,
2000) voorheen bekend onder de naam COTAN. De onderstaande lijsten zijn ingedeeld
naar hun doel als screeningsinstrument, als diagnostisch instrument of als ernst
maat van algemene of specifieke angstklachten.
3.4.1 Signalering van angststoornissen
Alvorens de instrumenten voor de diagnostiek en classificatie van de verschillende
angststoornissen te bespreken wordt allereerst stilgestaan bij de signalering van
angststoornissen. Hoewel ook bij signalering gestandaardiseerde instrumenten van
belang kunnen zijn is het tijdig observeren van signalen en het gericht doorvragen
naar buitensporige angst hierbij van groter belang.
Mensen met een angststoornis zijn in het algemeen terughoudend in het etaleren van
hun angst. Veel mensen schamen zich voor hun angst. Vooral in niet-psychiatrische
settingen, zoals bijvoorbeeld de huisartsenpraktijk, is het daardoor lastig
angststoornissen op het spoor te komen. Patiënten met angststoornissen presenteren
zich vaak met andere klachten of problemen. Mensen met een angststoornis zijn
meester in maskeren en hebben vaak een façade van diverse lichamelijke klachten.
Hulpverleners zullen dus vaak moeite moeten doen om de vraag van de cliënt boven
tafel te krijgen omdat de cliënt er zelf niet mee komt.
Men dient bij de volgende signalen aan een mogelijke angststoornis te denken:
• toename van het ziekteverzuim;
• frequent bezoek van huisarts of specialist voor wisselende en onderling niet
samenhangende lichamelijke klachten;
• aanhoudende aspecifieke ‘stress’-klachten zoals gespannenheid, prikkelbaarheid,
labiliteit, concentratieproblemen, lusteloosheid of slaapproblemen;
• 'hyperventilatie'-klachten;
• aanhoudende functionele lichamelijke klachten waarbij de patiënt niet of slechts
kortdurend gerustgesteld kan worden; vooral onbegrepen duizeligheid en
hartkloppingen moeten aan een angststoornis doen denken;
• verzoek om slaapmiddelen of kalmerende middelen;
• alcohol- of drugsproblemen;
• depressie;
• een traumatische gebeurtenis in de voorgeschiedenis;
• opvallende veranderingen in het functioneren door verminderde professionaliteit of
door vermijdingsgedrag.
Bij deze signalen, kan meer zekerheid worden verkregen door te vragen naar
buitensporige angst. Hierbij kan gebruik worden gemaakt van de volgende vragen:
• voelt u zich angstig; heeft u onbestemde angstgevoelens; maakt u zich veel
zorgen?
• vindt u de angsten of bezorgdheden reëel; kunt u ze begrijpen?
• belemmeren deze gevoelens u in het dagelijks functioneren thuis, op het werk of in
uw vrije tijd?
Bij verdenking op een angststoornis, kan worden doorgevraagd naar de volgende
aspecten:
• de duur en het beloop van de klachten (continu of aanvallen);
• de duur en frequentie van eventuele aanvallen;
• de ernst van de klachten, de mate van subjectief lijden;
• begeleidende symptomen: hartkloppingen, transpireren, trillen, benauwdheid,
pijnklachten, maagklachten, tintelingen, dove gevoelens, warmte- of koudesensaties,
derealisatie- of depersonalisatie-gevoelens, rusteloosheid, snel vermoeid
zijn, concentratieproblemen, prikkelbaarheid, slaapproblemen;
• het focus van de angst: controleverlies, krankzinnig worden of doodgaan
(paniekstoornis), hulpeloosheid in geval van onwel worden (agorafobie), specifieke
28