Angststoornissen - Vereniging EMDR Nederland

BIJLAGE 3 MAATSCHAPPELIJK WERK
Bijlage 3 Maatschappelijk werk
Er is weinig onderzoek gedaan naar de praktische en sociale interventies van maatschappelijk
werkers in relatie tot angststoornissen. Dat betekent echter niet dat het
maatschappelijk werk geen rol heeft in de behandeling ervan.
Om meer licht te werpen op de inbreng van maatschappelijk werkers heeft de beroepsvereniging
van maatschappelijk werkers, de NVMW, panelraadplegingen georganiseerd.
De bijdrage van maatschappelijk werk in de begeleiding en behandeling van
angststoornissen is daarmee in kaart gebracht, zij het qua bewijskracht op een lager
niveau dan de metastudies, zoals in het hoofdstuk beschreven.
De setting van waaruit een maatschappelijk werker zijn werkzaamheden verricht,
bepaalt voor een belangrijk deel de mogelijkheden en interventies. In de eerste lijn is
vaak nog geen diagnose gesteld, waar de tweede en derde lijn interventies afstemt op
de gestelde diagnose en de interventies van de (andere) behandelaars.
De rol van maatschappelijk werkers aan de voordeur van de psychiatrie: de eerstelijns
GGZ. Het Algemeen Maatschappelijk Werk is een laagdrempelige voorziening
waar mensen zonder verwijzing terecht kunnen. Veel van de cliënten van het AMW,
zo´n 60%, komt daar via de huisarts. Vaak kampen zij met een combinatie van praktische
en psychische of sociale problemen.
In de intake wordt stil gestaan bij de problemen die de cliënt in het dagelijks leven
ervaart en bij de oplossingen die hij graag gerealiseerd ziet. Daarbij wordt, zoals verondersteld
mag worden vanuit de opdracht van het AMW, stilgestaan bij zowel de
materiële problemen als de immateriële problemen. Maatschappelijk werkinterventies
zijn gebaseerd op voortschrijdend inzicht en men springt ‘van steen tot steen’ zonder
dat vooraf de route al in detail vastgelegd is.
In de eerstelijn worden veel cliënten met psychische klachten geholpen. Van velen
daarvan is niet bekend of ze volgens de DSM systematiek vastgestelde stoornissen
hebben, hoewel dit wel op basis van literatuur (zie o.a. Goldberg & Huxley) verondersteld
mag worden. Voor een groot deel zal het gaan om de minder zware stoornissen
waarbij het normale dagelijks functioneren nog min of meer stand houdt. Voor de
maatschappelijk werker is het niet zo relevant of iemand al dan niet voldoet aan de
criteria voor een psychiatrische stoornis, zolang deze aanknopingspunten heeft om
het dagelijks functioneren te verbeteren. Hierbij gaat het dan om het aanpakken van
belastende sociale omstandigheden en het verbeteren van het persoonlijk functioneren
(vgl. as 4 en as 5 van de DSM-IV). Naast materiële interventies maakt de maatschappelijk
werker gebruik van gesprekstechnieken. Stepped care, zo blijkt tijdens de
panelraadplegingen, sluit goed aan bij de denk- en werkwijze in de eerstelijn. Dit
vraagt echter nog wel om een duidelijker specificatie van effecten en beslissingen
omtrent doorgaan of verwijzen.
Daarnaast heeft maatschappelijk werk te maken met cliënten die een gediagnosticeerde
psychiatrische stoornis hebben en die tevens in behandeling zijn bij andere
(eerstelijns) disciplines, bijv. medicatie door de huisarts, of een kortdurende therapie
door de eerstelijns psycholoog of bij het psychiatrisch ziekenhuis. Maatschappelijk
werk heeft dan vaak een meer afgebakende taak: het op orde brengen / houden van
de financiële huishouding, of het ondersteunen van de directe omgeving bij het handhaven
of het herstellen van het evenwicht in het dagelijks functioneren.
De rol van maatschappelijk werkers in de psychiatrie: de tweede en derdelijns GGZ
De rol van maatschappelijk werkers is in een tweede- of derdelijns setting veel meer
onderdeel van een totaalbehandeling waarvan verschillende behandelaars en interventietypen
deel uitmaken. In een derdelijnssetting is de maatschappelijk werker bovendien
nooit eindverantwoordelijk voor de behandeling van een cliënt, dit is een arts
of psychiater. Dit neemt overigens niet weg dat de maatschappelijk werker wel be-
245