Angststoornissen - Vereniging EMDR Nederland

BIJLAGE 2 INTERVENTIES DOOR VERPLEEGKUNDIGEN
logie gekeken wordt, dat afhankelijk is van het inzicht van het behandelteam, is de
etiologie niet beschreven. Algemeen beschouwd ligt de oorzaak van angststoornissen
in de richting van een biologische oorzaak (bijv bij gebruik van middelen), gedrag
(bijv. learned helplesness), psychodynamiek (bijv. vermijden van bedreiging),
psychoanalytisch (bijv. fixatie in individuatie- separatiefase), in systeemfunctioneren
(bijv. betekenis van het gedrag voor het gezin of relatie) of combinaties daarvan.
• De richtlijn is algemeen van aard met het doel dat verpleegkundigen in hun eigen
praktijk de gevonden diagnosen en interventies verder kunnen uitwerken. De keuze
voor bepaalde interventies is afhankelijk van het therapeutisch milieu, de behandelmethode,
de patiëntenpopulatie, fase in de behandeling, de prognose en de
draagkracht van de patiënt. In de panelbijeenkomst is naar voren gekomen dat
lang niet alle interventies in iedere setting relevant of gewenst zijn. De interventies
die regressie bevorderen zijn in specifieke therapeutische milieus zelfs gecontraindiceerd.
In de beschrijving van de interventies is op advies van de paneldiscussie
een aantekening gemaakt van de zogenaamde ‘confronterende of blootstellende
therapeutische benadering’ versus de ‘steunende therapeutische benadering’.
Binnen de verpleegkundige beroepsgroep wordt als referentiekader voor een behandelcontext
gesproken over het therapeutisch milieu. Een landelijk veel gehanteerde
indeling is die van Janzing en Kerstens 7, .
In hun theorie maken zij een onderscheid naar een supportief, ondersteunend milieu;
een reconstructief milieu en een sociaaltherapeutisch milieu.
Een supportief milieu is ondersteunend en kan gericht zijn op ik-opbouw of ikversterking.
Bij ik-opbouw wordt de patiënt technieken geleerd die helpen om zelfstandig
te worden en met volledig herstelde uitvoerende en adaptieve ik-functies
door het leven te gaan.
Bij ik-versterking wordt onderscheid gemaakt tussen beperkte ik-opbouw en ikbehoud.
Beperkte ik-opbouw richt zich op het versterken van de gezonde krachtige
delen van de patiënt. Ik-behoud is gericht op het tegengaan, afremmen of het begeleiden
van verdere uitval van de patiënt. Het supportief milieu is gericht op het
individu en gaat uit van het hier en nu.
• Een reconstructief milieu is een milieu waarin reconstructie van afweermechanismen
en psychoanalyse plaatsvindt. Teruggaan in het verleden is een belangrijk aspect
van deze behandelvorm. Een sociaaltherapeutisch milieu is gericht op het verbeteren
van sociale adaptatie. Doel is het verstevigen en opbouwen van een passende
sociale identiteit binnen het hier en nu. Binnen het reconstructieve en sociaaltherapeutisch
milieu wordt vooral gewerkt met (leef)groepen.
Naast diverse milieuomschrijvingen wordt tegenwoordig ook veel gehandeld op geleide
van diverse zorgprogramma's. Door van Weeghel en Mos (MGV’99) worden
zorgprogramma’s voor mensen met ernstige en langdurige psychische problemen
onderscheiden op de volgende drie hoofdgebieden.
A: probleemvermindering, probleemhantering en persoonlijke veiligheid. Doelen
zijn vermindering van symptomen, persoonlijke veiligheid bij crisis, het verkrijgen
van handelingscontrole en leren accepteren van beperkingen.
B: verbetering van het dagelijks functioneren. Doelen zijn het verwerven van burgerschap,
leven in een omgeving met voldoende sociale steun, kunnen voorzien in
de dagelijkse levensbehoeften en in de eigen verzorging.
C: persoonlijke ontwikkeling. Doelen zijn richting geven aan het eigen leven, individuele
doelen verwezenlijken en zich als persoon verder ontwikkelen.
Met bovenstaande milieu-indelingen en zorgprogramma’s in het achterhoofd kan
opnieuw gekeken worden naar de verschillende verpleegkundige interventies bij
angststoornissen. In de discussie met het panel kwam een grove tweedeling naar
voren. Afhankelijk van de behandelcontext, het therapeutisch milieu gaat het om
‘steunende interventies’ of ‘confronterende c.q. blootstellende interventies’.
Binnen een supportief milieu dat gericht is op ik-behoud en het zorgprogramma B
‘verbetering van dagelijks functioneren’ zullen veelal steunende interventies gehanteerd
worden. Binnen een reconstructief en sociaaltherapeutisch, en het zorg-
228