Angststoornissen - Vereniging EMDR Nederland

ONDERSTEUNENDE INTERVENTIES
rehabilitation, prevention, anticipation, nursing interventions/psychiatric nursing,
problemsolving, relaxation, autogene training/meditation/calming technique, therapeutic
touch, complementary therapy/alternative therapies. De interventies zijn gecombineerd
met anxiety of anxiety disorder. Er is gezocht naar literatuur in het Engels,
Frans, Duits en Nederlands vanaf 1990.
Het blijkt dat er weinig onderzoek is gedaan naar de effectiviteit van praktische ondersteunende
interventies in relatie tot bovenmatige angst en angststoornissen. De
gevonden literatuur betreft voor een deel interventies die overlappen met psychotherapeutische
interventies die in dit hoofdstuk niet beschreven worden. Het literatuuronderzoek
leverde alleen over zelfhulp en therapeutic touch enkele relevante gerandomiseerde
experimenten (RCT’s) op.
Voor beschrijving van vaktherapeutische interventies is de volgende strategie gevolgd:
Gekozen werd voor een brede zoekstrategie in de databases van PsychINFO, Medline
en Cochrane, Cinanl, Sportdiscus, PMT info site. De volgende trefwoorden en combinaties
van trefwoorden werden ingevoerd: Nonverbal therapy, art therapy, music
therapy, drama therapy, dance therapy, movement therapy, psychodrama, play back
theatre, integrative movement therapy, movement expression, psychomotor therapy,
relaxation, pesso therapy, running therapy, sport therapy, exercise, physical education,
psycal recreation, bewegungstherapie, breathing therapy, breathing retraining.
Deze werden gecombineerd met Anxiety Disorder over de periode 1970 tot 2001 voor
de taalgebieden Engels, Nederlands, Frans, Duits en de publicatievormen Journal article,
Meta-analysis en Systematic review, randomized clinical trials en follow-up. De
resultaten van de searches in PsycINFO, Medline en Cochrane werden, om de overlap
te verwijderen, in Reference Manager ondergebracht. Dit leverde voor de vaktherapeutische
interventies 268 verwijzingen op, waarvan slechts een klein deel relevant is
voor deze richtlijn. Verschillende trefwoorden, zoals Pesso therapy of Integrative movement
therapy leverden geen referenties op. Een groot aantal van de verwijzingen
betrof gedragstherapeutische studies waarbij Progressieve Relaxatie of Applied relaxation
als behandelconditie of controleconditie werd onderzocht. De search werd aangevuld
met o.a Nederlandse handboeken en publikaties zoals “Bewegen en Hulpverlenen”
die niet in de geautomatiseerde bestanden voorkomen.
11.4 Aanvullende werkwijzen van de werkgroep
Naar de mening van de diverse werkgroepleden (met name verpleegkunde en maatschappelijk
werk) zijn te weinig interventies onderzocht die in de praktijk worden toegepast.
Om tot een relevante beschrijving van interventies te komen heeft de werkgroep
een lager niveau in de mate van bewijsvoering geaccepteerd. Hiervoor zijn
nieuwe literatuursearches uitgevoerd, zijn in Nederland relevante handboeken geraadpleegd
en is gebruik gemaakt van monodisciplinaire panelronden. Deze aanvulling
is uitgevoerd door de psychiatrisch verpleegkundige beroepsgroep en het maatschappelijk
werk. Iedere discipline heeft hierin een eigen strategie gevolgd waarvan verslag
wordt gedaan in de bijlagen 2 en 3.
Een beschrijving van ondersteunende interventies per afzonderlijke angststoornis is
gezien de lage bewijskracht niet zinvol. Bovendien zijn de gevonden interventies niet
ontwikkeld voor een specifieke angststoornis. Er kan dan ook geen hiërarchie worden
aangegeven in mate van werkzaamheid of relevantie.
Bij de toepassing van de diverse interventies moet worden overwogen in welke mate
de betreffende interventie past binnen de behandelfilosofie van de hulpgevende instantie.
Vanuit milieutherapeutisch oogpunt houdt dit in dat bepaalde interventies
gecontra-indiceerd kunnen zijn. Zoals eerder gesteld is de basis van deze interventies
meestal praktisch gericht en worden deze in het kader van een meer omvattend behandelprogramma
toegepast.
187