Angststoornissen - Vereniging EMDR Nederland

SPECIFIEKE FOBIE
Aanbeveling
Exposure in vivo is de psychologische behandeling van voorkeur bij specifieke
fobieën in het algemeen. Waar dat passend is moet voorafgaand
aan exposure geruststellende informatie worden gegeven met betrekking
tot de fobische situatie. Coping moet worden overwogen als hulpinterventie,
in de vorm van ‘applied tension’ bij bloed-, letsel- en injectiefobie,
en in de vorm van passende omgangsvormen bij diverse dierfobieën.
9.2.3.2 Wijze en duur van toepassing
Wetenschappelijke onderbouwing
Exposure in vivo kan op vele manieren worden toegepast. De meest onderzochte
vorm is exposure in een individueel format. Er zijn echter aanwijzingen dat exposure
in groepsverband even effectief is (Craske, 1999). Dat is met name het geval wanneer
de groepen betrekkelijk klein worden gehouden (3 á 4 patiënten: Öst, 1996), al
zijn bij spinfobie ook successen vermeld met grotere groepen (7 á 8 patiënten: Öst,
1996).
Exposure in vivo bij specifieke fobieën wordt meestal herhaald toegepast in behandelingen
die in doorsnee 4 tot 8 sessies duren (Andrews et al., 1994).
Tegenwoordig wordt geëxperimenteerd met ‘één-sessie-behandelingen’ van specifieke
fobieën. In één sessie van twee tot drie uur wordt de patiënt blootgesteld aan zijn
fobische situatie, waarbij gebruik wordt gemaakt van ‘modelling’ en coping. Deze behandeling
is doorgaans ongeveer even effectief als langer durende behandelingen
(Öst, 1997).
Graduele exposure is ongeveer even effectief als maximale exposure (flooding). Graduele
exposure wordt door de meeste patiënten echter beter geaccepteerd en verdragen
en verdient daarom de voorkeur.
Exposure in vivo is over het algemeen effectiever dan imaginaire exposure. Bij sommige
fobieën is het echter moeilijk om graduele exposure in vivo toe te passen. Autorijden
doe je nu eenmaal wel of niet. Niet een beetje. Hetzelfde geldt voor het maken
van vliegreizen en het ondergaan van injecties of andere medische ingrepen. In die
gevallen wordt toch imaginaire exposure toegepast, voorafgaand aan in vivo exposure.
Tegenwoordig past men ook imaginaire exposure toe met behulp van ‘virtual reality’.
Deze toepassingsvormen zijn niet zonder succes (Craske & Rowe, 1997; Gilroy et
al., 2000).
Tussen zittingen in moeten patiënten over het algemeen thuis exposure opdrachten
uitvoeren (Craske, 1999).
Al eerder werd opgemerkt dat veel interventies ‘exposure’ worden genoemd, terwijl in
feite een gecombineerde interventie wordt toegepast waarbij naast exposure ook coping
wordt aangeleerd (dikwijls in de vorm van model leren) en waarbij ook geruststellende
informatie wordt verstrekt over de fobische situatie of prikkel.
Conclusie
Niveau 1
Exposure in vivo bij enkelvoudige fobie werkt, over het algemeen,
het beste wanneer zij wordt toegepast in een individueel
format of in het format van een kleine groep. Aanleren
van coping, actieve begeleiding en goede voorbeelden
door de therapeut of door een ander vertrouwd niet-angstig
persoon kunnen de effecten van exposure in vivo verder
versterken. De behandeling kan gespreid en langer zijn
(één keer per week gedurende vier tot acht sessies) of geconcentreerd
en kort (éénmalige behandeling gedurende
twee tot drie uur).
A2 Craske & Rowe, 1997; Öst, 1997; Craske, 1999.
166