Landelijk Basisprogramma Angststoornissen - GGZ-richtlijnen

Het is van belang om te weten of de tevoren geformuleerde doelen worden bereikt in het project of programma.
■ Korte termijndoelen: zijn de voorwaarden voor invoering gerealiseerd en is de doelgroep op de hoogte en
accepteert die de verandering?
■ Intermediaire doelen: past men de nieuwe werkwijze toe?
■ Lange termijndoelen: wat is het effect in termen van gezondheidswinst, groter welbevinden en
tevredenheid van cliënten of kostenreductie?
Om te weten of de doelen worden bereikt, moet men deze allereerst meetbaar maken. Hiertoe dienen
‘indicatoren’ en criteria voor het behalen van de doelen te worden geformuleerd en geselecteerd.
Een tweede vraag is hoe men de evaluatie van de `effecten’ het best kan opzetten en welke methoden en
instrumenten daarbij nuttig kunnen zijn. Om te kunnen interpreteren waarom de doelen juist wel of juist
niet zijn bereikt, is het van belang in een `procesevaluatie’ na te gaan of het implementatieplan is
uitgevoerd zoals beoogd en welke factoren van invloed waren op slagen of falen.
Ten slotte kan men aandacht besteden aan de kosten van of de benodigde investeringen in effectieve
verandering van de zorgprocessen.
C Implementatie van zorgprogramma’s
In veel regio’s in Nederland is men actief op het terrein van zorgprogrammering. In een beperkter aantal
regio’s is al ervaring opgedaan met het invoeren van zorgprogramma’s. Het is bekend dat de implementatie
ervan niet zonder problemen is verlopen.
In 2002 is het onderzoeksrapport ‘Implementatie van zorgprogramma’s in de GGZ verschenen’ (57). In dit
onderzoek is een eerste inventarisatie en analyse gemaakt van de ervaringen in een tiental regio’s met de
invoering van zorgprogramma’s in de GGZ. Dergelijke ervaringen zijn belangrijk voor andere regio’s die bezig
zijn met het ontwikkelen van zorgprogramma’s of aan de start van de implementatie fase staan.
Invoeringstrajecten
Niet alle regio’s geven op dezelfde manier vorm aan het implementatietraject. Het is belangrijk om hier
vooraf een goed onderbouwde keuze in te maken en het niet te laten afhangen van bijvoorbeeld obstakels
waar tijdens het proces tegenaan gelopen wordt. Hieronder staan voorbeelden van trajecten die in de regio’s
doorlopen zijn:
■ Starten met een wijziging van de structuur van de GGZ (bv. door het instellen van programmateams) om
van daaruit de programma’s te schrijven en vorm te geven.
■ Starten met het schrijven van de programma’s en vervolgens op basis daarvan de structuur van de
organisatie aanpassen aan de indeling in programma’s c.q. doelgroepen.
■ De beschrijving van de programma’s kan ook gebruikt worden als inhoudelijk leidraad bij het vormgeven
van het hulpaanbod, zonder de organisatiestructuur ingrijpend te wijzigen.
■ Er kan gekozen worden om te beginnen met de implementatie van één zorgprogramma, bijvoorbeeld het
voordeurprogramma.
■ Er kan ook gekozen worden voor implementatie van programma’s over de volle breedte van de
volwassenenzorg (voordeur en alle noodzakelijke achterliggende programma’s).
Een belangrijke opmerking hierbij is dat het implementeren van een zorgprogramma zelden betekent dat er
een volledig nieuw aanbod wordt geïntroduceerd. Over het algemeen zijn er al vele onderdelen in een regio
aanwezig, en gaat het veel meer om een keuze uit vele opties, bijvoorbeeld de introductie van nieuwe
protocollen, interventies en organisatievormen.
88 Landelijk Basisprogramma Angststoornissen