Landelijk Basisprogramma Angststoornissen - GGZ-richtlijnen

Stap 1 Het ontwikkelen van een voorstel voor verbetering
Het ontwikkelen en vaststellen van een concreet, haalbaar voorstel voor gewenste verandering in de praktijk
is de eerste stap in het model. Zorgprogramma’s moeten, net als andere innovaties, zorgvuldig ontwikkeld
zijn, van goede kwaliteit zijn, aansluiten bij de behoeften van de doelgroep, toepasbaar en gemakkelijk
toegankelijk zijn en een aantrekkelijke vormgeving hebben.
In verschillende onderzoeken en publicaties zijn in de loop van de tijd concrete kenmerken of eigenschappen
van vernieuwingen benoemd die bevorderend of belemmerend zullen werken ten aanzien van toepassing in
de praktijk. Als cruciale kenmerken van een succesvolle vernieuwing worden onder andere genoemd:
■ deze levert meer voordelen op dan de bestaande werkwijze;
■ er is voldoende draagvlak voor;
■ ze is in overeenstemming met bestaande normen en waarden ten aanzien van goede zorg;
■ ze is goed te begrijpen, de invoering wordt als haalbaar en niet al te moeilijk gezien;
■ er kan mee geëxperimenteerd worden alvorens tot echte invoering wordt overgegaan;
■ de doelen en de voordelen zijn concreet en operationaliseerbaar te maken.
Stap 2 Analyse van de doelgroep en de setting
De tweede stap in het model bestaat uit het analyseren van de context waarbinnen verandering van routines
plaatsvindt, van kenmerken van de doelgroep, van bevorderende en belemmerende factoren en van aspecten
van het handelen waarbinnen de afwijking van de voorgestelde verandering het grootst is.
Of een verandering succesvol is, hangt af van een groot aantal factoren. Het is belangrijk om deze factoren
vooraf in kaart te brengen. Het gaat dan om met name de volgende factoren:
■ de achtergronden van de implementatie (wie wil welke verandering om welke redenen);
■ de huidige zorg: in hoeverre wordt afgeweken van de wenselijke werkwijze, door wie het meest en waar is
verandering het meest nodig;
■ segmenten binnen de doelgroep: in welke fase van verandering bevinden deze zich;
■ de belemmerende en bevorderende factoren met betrekking tot de verandering.
Het implementeren van een verandering hoeft niet per se een grootschalige, instellingsbrede onderneming te
zijn. Het kan ook in delen uitgevoerd worden. Door in de analyse te betrekken wat er in het huidige aanbod
al aanwezig is en waar gaten vallen, kan de implementatie zich in eerste instantie richten op het vullen van
de ontbrekende onderdelen.
Stap 3 Selectie en ontwikkeling van strategieën om veranderingen in te voeren
Afhankelijk van de uitkomsten uit de volgende stappen wordt een kosteneffectieve mix van maatregelen,
methoden en strategieën ten behoeve van de implementatie ontwikkeld en eventueel getest samen met de
doelgroep.
Verschillende strategieën zijn meestal nodig voor verschillende fasen in het implementeren:
■ disseminatie: vergroten van de belangstelling voor en kennis van de innovatie, en bevorderen van een
positieve houding en de bereidheid tot het aanpassen van de bestaande werkwijze;
■ implementatie: bevorderen van de feitelijke toepassing en er voor zorgen dat de nieuwe werkwijze een
vast onderdeel wordt van de dagelijkse routines.
Binnen het kader van dit basiszorgprogramma gaan we er van uit dat de gekozen strategie een verandering
door middel van het ontwikkelen en invoeren van een zorgprogramma zal zijn.
Stap 4 Ontwikkelen, testen en uitvoeren van het implementatieplan
Bij het maken van een implementatieplan moet aandacht besteedt worden aan een effectieve disseminatie
(om de aandacht en interesse te wekken en voldoende kennis van de verandering te garanderen), aan het
bevorderen van de acceptatie (een positieve houding en de bereidheid om het handelen echt te veranderen)
86 Landelijk Basisprogramma Angststoornissen