Landelijk Basisprogramma Angststoornissen - GGZ-richtlijnen
Landelijk Basisprogramma Angststoornissen - GGZ-richtlijnen Landelijk Basisprogramma Angststoornissen - GGZ-richtlijnen
Conclusie niveau 1 Het is aangetoond dat de TCA’s clomipramine en imipramine effectief blijven op lange termijn. Er vindt minder terugval plaats wanneer minimaal 1 jaar wordt doorbehandeld. Conclusie niveau 2 Het is aannemelijk dat de MAOI fenelzine effectief is bij de behandeling van paniekstoornis in een dosering tussen 40 en 60 mg per dag. Er is geen verschil gevonden met de TCA imipramine. Fenelzine is minder veilig dan TCA’s en SSRI’s en wordt minder goed getolereerd, hetgeen blijkt uit een voortijdige uitval door bijwerkingen van ongeveer 50%. I.v.m. mogelijke interactie met tyramine in voedsel is altijd een dieetadvies noodzakelijk. Gegevens over het effect op lange termijn ontbreken. Conclusie niveau 1 De benzodiazepinen alprazolam, clonazepam, diazepam en lorazepam zijn effectief bij de behandeling van de paniekstoornis en relatief veilig. Er is geen verschil in effectiviteit tussen deze middelen, noch tussen benzodiazepinen en imipramine. Door bijwerkingen valt ongeveer 15% van de behandelde patiënten voortijdig uit. Nadelen zijn de afhankelijkheid die optreedt bij langdurig gebruik en de bijwerkingen. Deze bijwerkingen kunnen ook een negatief effect hebben op gelijktijdige cognitieve gedragstherapie. Conclusie niveau 1 Het is aangetoond dat de dosering van alprazolam op 6 mg per dag ligt. Bij de overige benzodiazepinen is geen dosis-effect studie verricht. Conclusie niveau 1 Alprazolam en clonazepam blijven effectief op lange termijn. De dagdosering kan soms worden verlaagd. Sociale fobie Conclusie niveau 1 De SSRI’s zijn veilig en effectief bij de behandeling van SAS. In het algemeen worden zij goed getolereerd, desondanks valt door bijwerkingen tot 25% van de behandelde patiënten voortijdig uit. De effectiviteit van de diverse SSRI’s verschilt klinisch weinig. Conclusie niveau 1 Effectieve doseringen voor de SSRI’s zijn: fluvoxamine 150-300 mg, paroxetine 20-50 mg, sertraline 50-200 mg per dag. Conclusie niveau 1 De SSRI’s fluvoxamine en sertraline en paroxetine blijven effectief op lange termijn. Na staken is er een hoog terugvalpercentage. Conclusie niveau 1 De MAOI fenelzine is effectief bij de behandeling van SAS. Dosering 45-60 mg per dag. Fenelzine is minder veilig dan de SSRI’s en wordt minder goed getolereerd. Bij gebruik van fenelzine is het houden van een tyramine-arm dieet noodzakelijk. Gegevens over het effect op langere termijn ontbreken. Landelijk Basisprogramma Angststoornissen 65
Conclusie niveau 1 De benzodiazepinen clonazepam, alprazolam en bromazepam zijn effectief bij de behandeling van de gegeneraliseerde vorm van SAS. Het verschil in effectiviteit is niet onderzocht. Vergeleken met de MAOI fenelzine blijkt de laatste superieur. Er is geen vergelijkend onderzoek gedaan met SSRI’s. Nadelen van de benzodiazepinen zijn de bijwerkingen, zoals sedatie en verminderd cognitief functioneren alsook afhankelijkheid op de langere termijn. Conclusie niveau 4 Er zijn geen dosis-effect studies bij de benzodiazepinen voor deze indicatie verricht. Conclusie niveau 3 Clonazepam blijft effectief op lange termijn. De dagdosering kan worden verlaagd. Conclusie niveau 1 De bètablokkers propanolol en atenolol zijn niet effectief bij de behandeling van het gegeneraliseerde subtype SAS, maar wel bij het specifieke subtype. OCS Conclusie niveau 1 SSRI’s zijn veilig en effectief bij de behandeling van OCS. Hoewel goed getolereerd, valt door bijwerkingen ongeveer 20% van de behandelde patiënten voortijdig uit. De effectiviteit van de diverse SSRI’s verschilt klinisch weinig. Conclusie niveau 1 Effectieve doseringen voor de SSRI’s zijn als volgt: citalopram, fluoxetine en paroxetine: 20, 40 of 60 mg per dag en sertraline: 50, 100 of 200 mg per dag. Bij fluvoxamine is geen dosis-effect studie verricht. Conclusie niveau 1 De SSRI’s fluvoxamine, fluoxetine, en sertraline blijven effectief op lange termijn. Het is zinvol om naar een minimaal effectieve dosering te zoeken. Staken van de medicatie laat frequent terugval zien. Conclusie niveau 1 Wanneer OCS niet reageert op een behandeling met SSRI’s kan symptoomreductie worden verkregen door de SSRI te combineren met een antipsychoticum als haloperdol (5-10 mg) of risperidon (2-3 mg). Dit geldt waarschijnlijk voor alle patiënten met OCS, en niet, zoals eerder gevonden alleen voor een subgroep met comorbide tics. Additie van buspiron of lithiumcarbonaat aan een SSRI heeft geen meerwaarde. Conclusie niveau 1 Clomipramine is effectief bij de behandeling van OCS. De effectiviteit van de SSRI’s SSRI’s fluoxetine, fluvoxamine en paroxetine verschilt klinisch weinig van clomipramine. 66 Landelijk Basisprogramma Angststoornissen
- Page 15 and 16: Er is sprake van een sociale fobie
- Page 17 and 18: Gegeneraliseerde angststoornis Pati
- Page 19 and 20: Een specificatie naar gering inzich
- Page 21 and 22: C Regionaal bepaalde aspecten De do
- Page 23 and 24: ■ ■ ■ specifieke rol in het g
- Page 25 and 26: Vaak generen mensen zich om met hun
- Page 27 and 28: Verheldering en beïnvloeding van d
- Page 29 and 30: 28 Landelijk Basisprogramma Angstst
- Page 31 and 32: De belangrijkste doelen voor angstp
- Page 33 and 34: 32 Landelijk Basisprogramma Angstst
- Page 35 and 36: iologische en psychische factoren.
- Page 37 and 38: Specifieke fobie (50, 51) Geslacht
- Page 39 and 40: Lettend op die voornoemde risico- e
- Page 41 and 42: 40 Landelijk Basisprogramma Angstst
- Page 43 and 44: Niet iedere cliënt doorloopt al de
- Page 45 and 46: Vragenlijsten voor specifieke stoor
- Page 47 and 48: de ernst van de angststoornis in de
- Page 49 and 50: lijk en/of aanvullend onderzoek kan
- Page 51 and 52: 50 Landelijk Basisprogramma Angstst
- Page 53 and 54: In 2003 is de Multidisciplinaire Ri
- Page 55 and 56: Sleutelschema In het schema hierond
- Page 57 and 58: C Module- en activiteitenoverzicht
- Page 59 and 60: Conclusie niveau 1 Het is aangetoon
- Page 61 and 62: Richtlijn Conclusie niveau 2 Social
- Page 63 and 64: Richtlijn Conclusie niveau 1 Social
- Page 65: Hypochondrie Conclusie niveau 3 Beh
- Page 69 and 70: Conclusie niveau 3 Buspiron blijft
- Page 71 and 72: 19 Terugvalpreventie Om de kansen o
- Page 73 and 74: Richtlijn Conclusie niveau 4 Algeme
- Page 75 and 76: 74 Landelijk Basisprogramma Angstst
- Page 77 and 78: Kwaliteit van de hulpverleners Onde
- Page 79 and 80: ■ afstemming van de planning en c
- Page 81 and 82: ledenorganisaties bij de formulerin
- Page 83 and 84: 82 Landelijk Basisprogramma Angstst
- Page 85 and 86: Hieronder staan een voorbeeld van h
- Page 87 and 88: Stap 1 Het ontwikkelen van een voor
- Page 89 and 90: Het is van belang om te weten of de
- Page 91 and 92: Betrekken van cliënten en andere h
- Page 93 and 94: Literatuur (1) GGZ voor volwassenen
- Page 95 and 96: (49) Salari MAT, Plaisir AJ. Zorgpr
- Page 97 and 98: Beslisboom paniekstoornis II: met e
- Page 99 and 100: Beslisboom sociale fobie II: gegene
- Page 101 and 102: Beslisboom gegeneraliseerde angstst
- Page 103 and 104: Beslisboom specifieke fobie Specifi
- Page 106: Er is in het veld grote behoefte aa
Conclusie niveau 1<br />
Het is aangetoond dat de TCA’s clomipramine en imipramine<br />
effectief blijven op lange termijn. Er vindt minder terugval plaats<br />
wanneer minimaal 1 jaar wordt doorbehandeld.<br />
Conclusie niveau 2<br />
Het is aannemelijk dat de MAOI fenelzine effectief is bij de behandeling<br />
van paniekstoornis in een dosering tussen 40 en 60 mg per<br />
dag. Er is geen verschil gevonden met de TCA imipramine.<br />
Fenelzine is minder veilig dan TCA’s en SSRI’s en wordt minder<br />
goed getolereerd, hetgeen blijkt uit een voortijdige uitval door<br />
bijwerkingen van ongeveer 50%. I.v.m. mogelijke interactie met<br />
tyramine in voedsel is altijd een dieetadvies noodzakelijk.<br />
Gegevens over het effect op lange termijn ontbreken.<br />
Conclusie niveau 1<br />
De benzodiazepinen alprazolam, clonazepam, diazepam en<br />
lorazepam zijn effectief bij de behandeling van de paniekstoornis<br />
en relatief veilig. Er is geen verschil in effectiviteit tussen deze<br />
middelen, noch tussen benzodiazepinen en imipramine. Door<br />
bijwerkingen valt ongeveer 15% van de behandelde patiënten<br />
voortijdig uit. Nadelen zijn de afhankelijkheid die optreedt bij<br />
langdurig gebruik en de bijwerkingen. Deze bijwerkingen kunnen<br />
ook een negatief effect hebben op gelijktijdige cognitieve<br />
gedragstherapie.<br />
Conclusie niveau 1<br />
Het is aangetoond dat de dosering van alprazolam op 6 mg per<br />
dag ligt. Bij de overige benzodiazepinen is geen dosis-effect<br />
studie verricht.<br />
Conclusie niveau 1<br />
Alprazolam en clonazepam blijven effectief op lange termijn.<br />
De dagdosering kan soms worden verlaagd.<br />
Sociale fobie Conclusie niveau 1<br />
De SSRI’s zijn veilig en effectief bij de behandeling van SAS.<br />
In het algemeen worden zij goed getolereerd, desondanks valt<br />
door bijwerkingen tot 25% van de behandelde patiënten<br />
voortijdig uit. De effectiviteit van de diverse SSRI’s verschilt<br />
klinisch weinig.<br />
Conclusie niveau 1<br />
Effectieve doseringen voor de SSRI’s zijn: fluvoxamine 150-300<br />
mg, paroxetine 20-50 mg, sertraline 50-200 mg per dag.<br />
Conclusie niveau 1<br />
De SSRI’s fluvoxamine en sertraline en paroxetine blijven effectief<br />
op lange termijn. Na staken is er een hoog terugvalpercentage.<br />
Conclusie niveau 1<br />
De MAOI fenelzine is effectief bij de behandeling van SAS.<br />
Dosering 45-60 mg per dag. Fenelzine is minder veilig dan de<br />
SSRI’s en wordt minder goed getolereerd. Bij gebruik van fenelzine<br />
is het houden van een tyramine-arm dieet noodzakelijk. Gegevens<br />
over het effect op langere termijn ontbreken.<br />
<strong>Landelijk</strong> <strong>Basisprogramma</strong> <strong>Angststoornissen</strong> 65
Change language