Landelijk Basisprogramma Angststoornissen - GGZ-richtlijnen

In 2003 is de Multidisciplinaire Richtlijn Angststoornissen verschenen, waarin een selectie van deze kennis
gemaakt is. De selectie is vervolgens vertaald naar aanbevelingen voor de hulpverleners die zich met angststoornissen
bezighouden.
Het basisprogramma wil de hulpverleners tegemoet komen in de vertaalslag van de aanbevelingen uit de
richtlijn naar een praktische toepassing.
Hieronder volgt een zo volledig mogelijk overzicht van activiteiten en modules die ingezet kunnen worden
bij de preventie en behandeling van angststoornissen. De richtlijn gaat niet in op crisisinterventies. Omdat
deze in een zorgprogramma wel beschreven moeten worden zijn deze aan het overzicht toegevoegd.
Het overzicht is zoveel mogelijk volgens het stepped-care principe opgesteld (36).
■ Daarbij gaan minder invasieve interventies, genoemd minimale interventies, vóór meer invasieve
interventies,
■ gaan interventies met een grotere bewezen werkzaamheid vóór interventies met een minder grote
bewezen werkzaamheid,
■ en gaan interventies die gepast zijn in het vroege beloop van het ziektebeeld vóór interventies die in de
latere behandelfase aan de orde zijn.
Kort gezegd is stepped-care is het verkiezen van minimale zorg waar mogelijk en intensievere of invasievere
zorg waar nodig, onder de voorwaarde dat dit voordeel oplevert. Volgens een stepped-care behandelwijze
wordt de meest effectieve, en tevens de meest minst intensieve of invasieve interventie die gezien de aard
en de ernst van de problematiek mogelijk is, in eerste instantie geprobeerd. Voor cliënten die onvoldoende
baat hebben bij deze lichtere behandeling, dus bij uitblijvend behandeleffect, wordt naar een intensievere
aanpak overgestapt.
Deze minimale interventies kunnen opgevat worden als minimaal in de zin van minst belastende of minst
inbreuk makend voor de cliënt, dan wel van een kortere behandelduur, dan wel kosteneffectiever. Met het
reeksen of aaneenschakelen van interventies en het overstappen van een ‘lichter’ of ‘minimaler’ naar een
‘hoger’ niveau van behandeling, op indicatie van de behandeluitkomsten van deze behandeling, wordt
beoogd de effectiviteit van behandelingen te verhogen, voor meer cliënten of tegen lagere kosten. (36)
Bij het opstellen van een regionaal zorgprogramma angststoornissen kan op een aantal manieren gebruik
gemaakt worden van dit hoofdstuk:
■ Bij het schrijven van het onderdeel modules en activiteiten van het regionale zorgprogramma kan
gekozen worden uit de opsomming van interventies, op basis van wat voor die regio passend is.
■ In de richtlijn kan opgezocht worden of de interventies evidence en/of consensus based zijn. Met andere
woorden hoe de huidige stand van de wetenschap rond deze interventies is en of dat ook voor Nederland
geldt.
Wat is de Multidisciplinaire Richtlijn Angststoornissen?
Richtlijnen zijn systematisch ontwikkelde stellingen of aanbevelingen om hulpverlener en cliënt te helpen
bij het nemen van beslissingen over de meest geschikte of gepaste zorg bij een klinisch probleem.
Richtlijnen geven antwoord op de vraag wat wanneer gedaan moet worden, en op basis van welke
overwegingen dit wordt aanbevolen (zie bijlage 1 voor de beslisbomen uit de Multidisciplinaire Richtlijn
Angststoornissen). Richtlijnen vatten daarmee de stand van de wetenschap voor een bepaalde stoornis
samen en integreren deze met de praktijkkennis van hulpverleners en de ervaringskennis van hulpvragers.
Ze geven enerzijds inzicht in wat internationaal bekend is over het betreffende onderwerp en anderzijds hoe
er in de praktijk over het probleem gedacht wordt.
De richtlijn angststoornissen is een zogenaamde multidisciplinaire richtlijn. Dat betekent dat er meerdere
disciplines bij de ontwikkeling betrokken zijn geweest. In de richtlijn komen niet alle aspecten van angststoornissen
aan bod. Voor het opstellen is uitgegaan van zogenaamde ‘uitgangs’vragen. Deze uitgangsvragen
52 Landelijk Basisprogramma Angststoornissen