Landelijk Basisprogramma Angststoornissen - GGZ-richtlijnen

(Psychiatrische) Diagnostiek
De (psychiatrische) diagnostiek richt zich op het in kaart brengen van de aspecten die primair horen bij de
angststoornis; de aard, de ernst en het beloop. Deze aspecten zullen, voor zover van toepassing, bij iedere
cliënt in kaart gebracht worden.
Dat gebeurt door het uitvoeren van (enkele van) de volgende onderdelen.
● (Auto)anamnese (54).
De NHG standaard waarschuwt dat de anamnese bij het vermoeden van angststoornissen meerdere consulten
in beslag kan nemen. Dit heeft vooral te maken met de schaamtegevoelens die bij veel mensen met deze
stoornis voorkomen. De behandelaar gaat na of er sprake is van buitensporige angst. Daartoe kunnen de
volgende vragen gesteld worden:
■ Voelt u zich angstig?
■ Hebt u onbestemde angstgevoelens?
■ Maakt u zich veel zorgen?
■ Vindt u de angst of bezorgdheid reëel?
■ Kunt u ze begrijpen?
■ Belemmeren de gevoelens u in het dagelijks functioneren thuis, op het werk of in uw vrije tijd?
Bij een nader vermoeden van een angststoornis informeert de behandelaar naar de volgende aspecten:
■ duur en beloop van de klachten (continu of in aanvallen);
■ duur en frequentie van eventuele aanvallen;
■ ernst van de klachten, mate van lijdensdruk;
■ situaties waarin de angst optreedt;
■ mogelijke aanleiding van de angststoornis: bij een vermoeden van een posttraumatische stressstoornis
vraagt de huisarts specifiek naar traumatische ervaringen;
■ begeleidende symptomen: hartkloppingen, transpireren, duizeligheid, trillen, benauwdheid, pijnklachten,
maagklachten, tintelingen, dove gevoelens, warmte- of koudesensaties, derealisatie- of depersonalisatiegevoelens,
rusteloosheid, snel vermoeid zijn, concentratieproblemen, prikkelbaarheid, slaapproblemen;
■ waarvoor de patiënt precies bang is: controleverlies, krankzinnig worden of doodgaan (paniekstoornis),
hulpeloosheid als hij onwel zou worden (agorafobie), specifieke objecten of situaties (specifieke fobie),
negatieve beoordeling door anderen (sociale fobie), alle mogelijke narigheid die het leven kan vergezellen
(gegeneraliseerde angststoornis), herbeleving van een traumatische gebeurtenis (posttraumatische stressstoornis),
ernstige lichamelijke ziekte (hypochondrie), dwanggedachten (obsessieve compulsieve stoornis);
■ dwanghandelingen (bijvoorbeeld voortdurend handen wassen of dingen controleren) en de tijd die
daaraan dagelijks wordt besteed (bij een obsessieve compulsieve stoornis);
■ invloed van de klachten op het sociaal functioneren, zoals het vermijden van bepaalde situaties of
activiteiten;
■ relatie met stress, overbelasting, relatie- of werkproblemen.
Verder moeten door middel van de (auto)anamnese de volgende aspecten in kaart gebracht worden:
■ Ziektegeschiedenis en het hulpverleningsverleden
■ Behandelgeschiedenis en medicatiegebruik; het is belangrijk dat er gevraagd wordt naar het gebruik van
alternatieve geneesmiddelen zoals passieflora, valeriaan en sint-janskruid, omdat door combinatie van
deze middelen met reguliere medicijnen interacties kunnen ontstaan. Sommige interacties kunnen
gevaarlijk zijn, zoals tussen sint-janskruid en een SSRI.
■ Motivatie om een behandeling te ondergaan
■ Premorbide niveau van functioneren
● De ernst van de klachten en symptomen.
De ernst van de angststoornis zal op geregelde tijden (tenminste elke drie maanden) opnieuw gemeten moeten
worden. Ook als er niet meteen tot behandeling wordt overgegaan is het van belang om het verloop van
Landelijk Basisprogramma Angststoornissen 45