Landelijk Basisprogramma Angststoornissen - GGZ-richtlijnen

gevolgen ervan, zowel voor de cliënt als diens relevante (leef- en werk-) omgeving. De symptomen worden
bestreden door behandeling in de vorm van medicatie en/of gesprekken. Primair doel hierbij is angstuitdoving,
veranderen van de aard, ernst en frequentie van de angstklachten en het doorbreken van vermijdingsgedrag.
Indien er sprake is van een lichtere problematiek kan de huisarts de behandeling uitvoeren. Als de
problematiek zwaarder/complexer (sociale fobie, OCS, PTSS) is dan wordt gericht gezocht naar een gespecialiseerde
hulpverlener in de eerste of tweede lijn.
■ Realiseren van het beperken van de gevolgen
Bij het streven naar verbetering van de toestand van de cliënt worden de gevolgen van de angststoornis
zoveel als mogelijk beperkt. Het gaat hier om de directe gevolgen (lichamelijke problemen, zelfverwaarlozing,
suïcidaliteit) en indirecte gevolgen (sociale schade). Centraal staan ook de gevolgen voor het systeem
(partner, kinderen en andere verwanten).
Een ernstige angstige periode is een ingrijpende ervaring. Het gevoel de gebeurtenissen niet onder controle
te hebben betekent een aantasting van het zelfvertrouwen. Dit kan uiteindelijk tot een sterk verlies van
eigenwaarde leiden. Het verwerken van de gevolgen is een persoonlijk, uniek proces waarin iemand de draad
van het leven weer probeert op te pakken. In veel gevallen gaat het niet om genezing maar om een actieve
acceptatie van beperkingen en problemen als gevolg van de angststoornis. Het verwerken van de gevolgen en
consequenties kan een langdurig en complex proces zijn waarin stap voor stap de controle op het eigen
leven weer hervonden wordt.
■ Het herkennen van terugval en chroniciteit
Voor afsluiting van de therapie lijkt het zinvol om cliënten alert te maken op mogelijke signalen voor terugval.
Aansluitend kan hen worden geleerd om anders met deze signalen om te gaan dan voor de start van de
behandeling. Het anders omgaan met deze signalen kan bestaan uit het anders duiden en interpreteren
ervan en uit andere coping. Nadat een behandeling met goed resultaat is afgesloten, is het verstandig om
goede afspraken te maken met de patiënt en de huisarts over mogelijkheden om snel in te grijpen bij mogelijke
terugval. (64)
Angststoornissen zijn in veel gevallen geheel of gedeeltelijk te behandelen. Zoals gezegd, reageert een meerderheid
van de cliënten reageert goed op behandeling (5). Een deel van de cliënten zal moeten leren leven met de
blijvende beperkingen ten gevolge van de angststoornis. Wanneer het volledig verdwijnen van de klachten of
vermijdingsreacties niet (meer) mogelijk blijkt, wordt het beter omgaan met resterende klachten het behandeldoel.
Een angststoornis blijft, ook voor een genezen cliënt, een zwakke plek waar men mee moet leren leven.
Het zal veel energie kosten om op het bereikte niveau te blijven functioneren. Aandacht voor het verwerken
van dit gegeven, het rouwproces daaromtrent en het stigma van ‘psychiatrisch patiënt’ is belangrijk. (64)
Cliënten zullen steeds geïnformeerd worden over de mogelijke keuzen en de ontwikkelingen rond nieuwe
(behandel)mogelijkheden.
■ Verbeteren/herstellen van het sociale functioneren
Een veel voorkomend gevolg van angststoornissen (minder bij een specifieke fobie en bij de minder zware
vormen van hypochondrie) is dat cliënten zich in meer of mindere mate terugtrekken uit het sociale leven.
Deelname aan het maatschappelijke verkeer is van belang bij het zin en inhoud kunnen geven aan het eigen
leven en het zelfstandig kunnen functioneren. Er worden zowel op materieel als immaterieel gebied randvoorwaarden
gesteld. Belang wordt gehecht aan sociale steun en contact met lotgenoten, evenals aan een
tolerante omgeving waarin plaats is voor psychische problemen.
Als er sprake is van verzuim van werk, is terugkeer naar werk in de herstelfase van de angststoornis van
belang. Het oppakken van werk na een periode van angst is niet altijd eenvoudig en er kan behoefte aan
steun en hulp zijn.
Landelijk Basisprogramma Angststoornissen 31