Landelijk Basisprogramma Angststoornissen - GGZ-richtlijnen

De belangrijkste doelen voor angstpreventie zijn:
■ het voorkomen of beperken van nieuwe gevallen met angststoornissen,
■ complicaties vermijden (ernstiger worden van de angststoornis en het ontstaan van bijkomende stoornissen
bijvoorbeeld depressie),
■ het voorkomen van terugval na herstel.
Als additionele doelen voor preventie kunnen gesteld worden:
■ voorkomen dat de stoornis te veel nadelige complicaties krijgt, bijvoorbeeld in termen van verlies van
kwaliteit van leven,
■ zoveel mogelijk beperken van het risico op het ontwikkelen van een andere dan de angststoornis.
Behandeldoelen
Zoals gezegd geneest 75% van de mensen met een angststoornis niet spontaan. De behandeling draait in
algemene termen om:
■ symptoom- en klachtenreductie,
■ symptoommanagement,
■ traumaverwerking (bij posttraumatische stressstoornis),
■ verbetering van het functioneren van het systeem /gezin,
■ ontwikkelen van een positief zelfbeeld (met name bij sociale fobieën),
■ acceptatie van kwetsbaarheid en beperkingen,
■ terugdringen van medische consumptie en benzodiazepinegebruik (12).
De prognose van een angststoornis kan sterk wisselen en is erg afhankelijk van de aard van de stoornis, de
ernst van de stoornis en de (on)mogelijkheden van de cliënt om van de hulp te profiteren. Vanuit dit perspectief
luiden de behandeldoelen van het programma: (62, 63)
■ Informatieverschaffing en betekenisgeving
Van belang is dat de angst- en de daarmee samenhangende somatische klachten geduid worden, een betekenis
krijgen. Dit kan door de cliënt, voor zover mogelijk, te informeren over het ziektebeeld, de behandelmogelijkheden,
de mogelijke investering in tijd en geld, het belang van de eigen motivatie om van de klachten
af te komen en de kansen op verbetering. Deze betekenisgeving is van groot belang wil de cliënt de angststoornis
een plaats kunnen geven in zijn of haar leven. Het horen van de diagnose geeft duidelijkheid over
wat er aan de hand is en geeft aan dat er sprake is van een ziekte waarvoor een behandeling bestaat.
Cliënten kunnen hieraan een verschillende betekenis toekennen: voor de een kan deze duidelijkheid een
opluchting betekenen terwijl een ander er uitsluitend een negatieve betekenis aan geeft. Deze gesprekken
kunnen op zich een (onderdeel van de) behandeling vormen. (62)
Tot het specifieke doel wordt ook gerekend het bevorderen van de acceptatie van een psychologische verklaring
van lichamelijke klachten, het (weer) hanteerbaar maken van de angstklachten en het verminderen dan
wel opheffen van vermijdingsreacties. Uitgangspunt is de hulpvraag van de cliënt, waarbij niet meer hulp
geboden wordt dan noodzakelijk.
■ In kaart brengen van de problematiek
De problematiek wordt in kaart gebracht door middel van een persoonlijk gesprek met een hulpverlener. Als
op basis van dit gesprek geen duidelijke diagnose gesteld kan worden, dan wordt verdere diagnostiek
gedaan. Met een vragenlijst of ander instrument wordt het beeld van de problematiek verder verhelderd. Van
belang is dat de diagnose door de hulpverlener én de cliënt onderschreven wordt. Dit vormt het vertrekpunt
voor het bestrijden van de symptomen. Daarnaast hebben de gesprekken vaak een therapeutisch effect.
■ Bestrijden of reduceren van de symptomen en belastende factoren
Het specifieke doel van een regionaal zorgprogramma is het op vraaggerichte wijze verlenen van hulp bij bijvoorbeeld
het opheffen of in belangrijke mate reduceren van de klachten, alsmede de directe en indirecte
30 Landelijk Basisprogramma Angststoornissen