Landelijk Basisprogramma Angststoornissen - GGZ-richtlijnen

C Regionaal bepaalde aspecten
De doelgroepomschrijving zoals die hierboven staat is algemeen geldend voor wat onder angststoornissen
wordt verstaan. Dat wil zeggen dat deze criteria en factoren gelden voor alle personen met deze diagnose,
los van waar in Nederland ze wonen, wat hun land van herkomst of wat hun sekse is. Daarnaast zijn er factoren
die voor bepaalde groepen of individuen van belang zijn, zoals co-morbiditeit, sekse- en cultuurspecifieke
aspecten.
Afhankelijk van hoe de populatie er in de regio uitziet zal aan deze factoren beknopt of meer uitgebreid
aandacht besteedt moeten worden.
Co-morbiditeit
Van co-morbiditeit is sprake als bij een persoon meer dan één stoornis in een bepaalde tijdsperiode voorkomt.
Uit resultaten van Amerikaans, maar ook Nederlands onderzoek blijkt dat van de mensen met een
psychiatrische aandoening ongeveer 50% voldoet aan de criteria van twee of meer diagnosen (volgens de
DSM-IV citeria) (61).
Co-morbiditeit heeft belangrijke consequenties. Het is geassocieerd met ernstigere klachten, meer functionele
beperkingen, meer gebruik van de gezondheidszorg en langere duur van de stoornis. Co-morbiditeit komt
meer voor bij vrouwen, ongehuwde of gescheiden personen en laagopgeleiden (59). De co-morbiditeit bij
angststoornissen is klinisch van groot belang. Het suïciderisico is bijvoorbeeld bij cliënten met een paniekstoornis
7% en bij cliënten met een depressie 8%. Bij een cliënt met een depressie met een co-morbide
paniekstoornis kan het suïciderisico oplopen tot 20%.(63)
Het is daarom van belang om zorgvuldig, en waar nodig periodiek, na te gaan of mogelijk andere aandoeningen
aanwezig zijn. Bij cliënten met een angststoornis wordt vaak nog een andere angststoornis gediagnosticeerd.
Daarnaast hebben angststoornissen een hoge co-morbiditeit met stemmingsstoornissen, persoonlijkheidstoornissen
en verslaving en/of middelenmisbruik.(59)
Angststoornissen
Uit het Nemesis onderzoek bleek de co-morbiditeit van angststoornissen met een andere angststoornis hoog
te zijn.
Tabel 2 Combinaties van angststoornissen (%)
1ste stoornis
2de stoornis 1 2 3 4 5
1 Paniekstoornis - 38,2 38,5 26,1 7,1
2 Specifieke fobie 12,0 - 25,0 11,2 2,8
3 Sociale fobie 17,8 37,0 - 16,6 4,4
4 Gegeneraliseerde angststoornis 22,7 30,9 30,9 - 4,4
5 Obsessieve-compulsieve stoornis 34,4 43,8 45,5 25,0 -
BRON: RAVELLI A ET AL, 1998
De tweede angststoornis is vaak een specifieke en/of sociale fobie en zelden een obsessieve-compulsieve
stoornis, terwijl een obsessieve-compulsieve stoornis vaak in combinatie met een paniekstoornis (34,4%),
een specifieke fobie (43,8%) of een sociale fobie (45,5%) voorkomt.(44)
Hypochondrie komt bij 20% van de patiënten met een angststoornis voor.
Stemmingsstoornissen
Depressie, dysthymie en gegeneraliseerde angststoornissen komen vaak gelijktijdig voor. Het is niet helemaal
duidelijk of er zelfs wel sprake is van twee verschillende stoornissen of dat het twee dimensies van een enkele
stoornis betreft. Meer dan de helft (54,3%) van de mensen met een stemmingsstoornis (inclusief bipolaire
stoornissen) voldoet ook aan de DSM-IV criteria van een angststoornis. Hier kan het gaan om een paniek-
20 Landelijk Basisprogramma Angststoornissen